‘‘ปสนฺนจิตฺตา สุมนา, เวทชาตา กตญฺชลี;
นฬมาลํ คเหตฺวาน, สยมฺภุํ อภิปูชยิํฯ
[88]
‘‘เตน กมฺเมน สุกเตน, เจตนาปณิธีหิ จ;
ชหิตฺวา กินฺนรีเทหํ [มานสํ เทหํ (สี. ปี. ก.) สุเมธาวคฺเคปิ], ตาวติํสมคจฺฉหํฯ
[89]
‘‘ฉตฺติํสเทวราชูนํ, มเหสิตฺตมการยิํ;
มนสา ปตฺถิตํ มยฺหํ, นิพฺพตฺตติ ยถิจฺฉิตํฯ
[90]
‘‘ทสนฺนํ จกฺกวตฺตีนํ, มเหสิตฺตมการยิํ;
โอจิตตฺตาว [สุจิตตฺตาว (ปี.)] หุตฺวาน, สํสรามิ ภเวสฺวหํฯ
[91]
‘‘กุสลํ วิชฺชเต มยฺหํ, ปพฺพชิํ อนคาริยํ;
ปูชารหา อหํ อชฺช, สกฺยปุตฺตสฺส สาสเนฯ
[92]
‘‘วิสุทฺธมนสา อชฺช, อเปตมนปาปิกา;
สพฺพาสวปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโวฯ
[93]
‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ยํ พุทฺธมภิปูชยิํ;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, นฬมาลายิทํ ผลํฯ
[94]
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสวาฯ
[95]
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
[96]
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ นฬมาลิกา ภิกฺขุนี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
นฬมาลิกาเถริยาปทานํ ฉฏฺฐํฯ
7. มหาปชาปติโคตมีเถรีอปทานํ
[97]
‘‘เอกทา โลกปชฺโชโต, เวสาลิยํ มหาวเน;
กูฏาคาเร สุสาลายํ, วสเต นรสารถิฯ
[98]
‘‘ตทา ชินสฺส มาตุจฺฉา, มหาโคตมิ ภิกฺขุนี;
ตหิํ กเต [ตหิํเยว (สฺยา.)] ปุเร รมฺเม, วสี ภิกฺขุนุปสฺสเยฯ
[99]
‘‘ภิกฺขุนีหิ วิมุตฺตาหิ, สเตหิ สห ปญฺจหิ;
รโหคตาย ตสฺเสวํ, จิตสฺสาสิ [จิตฺตสฺสาปิ (สฺยา.)] วิตกฺกิตํฯ
[100]
‘‘พุทฺธสฺส ปรินิพฺพานํ, สาวกคฺคยุคสฺส วา;
ราหุลานนฺทนนฺทานํ, นาหํ ลจฺฉามิ ปสฺสิตุํฯ
[101]
‘‘พุทฺธสฺส ปรินิพฺพานา, สาวกคฺคยุคสฺส วา;
มหากสฺสปนนฺทานํ, อานนฺทราหุลาน จฯ
[102]
‘‘ปฏิกจฺจายุสงฺขารํ [ปฏิคจฺจายุสงฺขาเร (สี.)] , โอสชฺชิตฺวาน นิพฺพุติํ;
คจฺเฉยฺยํ โลกนาเถน, อนุญฺญาตา มเหสินาฯ
[103]
‘‘ตถา ปญฺจสตานมฺปิ, ภิกฺขุนีนํ วิตกฺกิตํ;
อาสิ เขมาทิกานมฺปิ, เอตเทว วิตกฺกิตํฯ
[104]
‘‘ภูมิจาโล ตทา อาสิ, นาทิตา เทวทุนฺทุภี;
อุปสฺสยาธิวตฺถาโย, เทวตา โสกปีฬิตาฯ
[105]
‘‘วิลปนฺตา สุกรุณํ [สกรุณํ (สี. สฺยา. ปี.)], ตตฺถสฺสูนิ ปวตฺตยุํ;
มิตฺตา [สพฺพา (สฺยา. ปี.)] ภิกฺขุนิโย ตาหิ, อุปคนฺตฺวาน โคตมิํฯ
[106]
‘‘นิปจฺจ สิรสา ปาเท, อิทํ วจนมพฺรวุํ;
‘ตตฺถ โตยลวาสิตฺตา, มยมยฺเย รโหคตาฯ
[107]
‘‘‘สา จลา จลิตา ภูมิ, นาทิตา เทวทุนฺทุภี;
ปริเทวา จ สุยฺยนฺเต, กิมตฺถํ นูน โคตมี’ฯ
[108]
‘‘ตทา อโวจ สา สพฺพํ, ยถาปริวิตกฺกิตํ;
ตาโยปิ สพฺพา อาหํสุ, ยถาปริวิตกฺกิตํฯ
[109]
‘‘‘ยทิ เต รุจิตํ อยฺเย, นิพฺพานํ ปรมํ สิวํ;
นิพฺพายิสฺสาม สพฺพาปิ, พุทฺธานุญฺญาย สุพฺพเตฯ
[110]
‘‘‘มยํ สหาว นิกฺขนฺตา, ฆราปิ จ ภวาปิ จ;
สหาเยว คมิสฺสาม, นิพฺพานํ ปทมุตฺตมํ’ฯ
[111]
‘‘‘นิพฺพานาย วชนฺตีนํ, กิํ วกฺขามี’ติ สา วทํ;
สห สพฺพาหิ นิคฺคญฺฉิ, ภิกฺขุนีนิลยา ตทาฯ
[112]
‘‘อุปสฺสเย ยาธิวตฺถา, เทวตา ตา ขมนฺตุ เม;
ภิกฺขุนีนิลยสฺเสทํ, ปจฺฉิมํ ทสฺสนํ มมฯ
[113]
‘‘น ชรา มจฺจุ วา ยตฺถ, อปฺปิเยหิ สมาคโม;
ปิเยหิ น วิโยโคตฺถิ, ตํ วชิสฺสํ [ตํ วชฺชิยํ (สฺยา.)] อสงฺขตํฯ
[114]
‘‘อวีตราคา ตํ สุตฺวา, วจนํ สุคโตรสา;
โสกฏฺฏา ปริเทวิํสุ, อโห โน อปฺปปุญฺญตาฯ
[115]
‘‘ภิกฺขุนีนิลโย สุญฺโญ, ภูโต ตาหิ วินา อยํ;
ปภาเต วิย ตาราโย, น ทิสฺสนฺติ ชิโนรสาฯ
[116]
‘‘นิพฺพานํ โคตมี ยาติ, สเตหิ สห ปญฺจหิ;
นทีสเตหิว สห, คงฺคา ปญฺจหิ สาครํฯ
[117]
‘‘รถิยาย วชนฺติโย [วชนฺติํ ตํ (สี.), วชนฺติ ตํ (สฺยา.), วชนฺตานํ (ปี.)], ทิสฺวา สทฺธา อุปาสิกา;
ฆรา นิกฺขมฺม ปาเทสุ, นิปจฺจ อิทมพฺรวุํฯ
[118]
‘‘‘ปสีทสฺสุ มหาโภเค, อนาถาโย วิหาย โน;
ตยา น ยุตฺตา [ยุตฺตํ (สี. สฺยา. ปี.)] นิพฺพาตุํ, อิจฺฉฏฺฏา วิลปิํสุ ตา’ฯ
[119]
‘‘ตาสํ โสกปหานตฺถํ, อโวจ มธุรํ คิรํ;
‘รุทิเตน อลํ ปุตฺตา, หาสกาโลยมชฺช โวฯ
[120]
‘‘‘ปริญฺญาตํ มยา ทุกฺขํ, ทุกฺขเหตุ วิวชฺชิโต;
นิโรโธ เม สจฺฉิกโต, มคฺโค จาปิ สุภาวิโตฯ
ปฐมํ ภาณวารํฯ
[121]
‘‘‘ปริจิณฺโณ มยา สตฺถา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ;
โอหิโต ครุโก ภาโร, ภวเนตฺติ สมูหตาฯ
[122]
‘‘‘ยสฺสตฺถาย ปพฺพชิตา, อคารสฺมานคาริยํ;
โส เม อตฺโถ อนุปฺปตฺโต, สพฺพสํโยชนกฺขโยฯ
[123]
‘‘‘พุทฺโธ ตสฺส จ สทฺธมฺโม, อนูโน ยาว ติฏฺฐติ;
นิพฺพาตุํ ตาว กาโล เม, มา มํ โสจถ ปุตฺติกาฯ
[124]
‘‘‘โกณฺฑญฺญานนฺทนนฺทาที , ติฏฺฐนฺติ ราหุโล ชิโน;
สุขิโต สหิโต สงฺโฆ, หตทพฺพา จ ติตฺถิยาฯ
[125]
‘‘‘โอกฺกากวํสสฺส ยโส, อุสฺสิโต มารมทฺทโน;
นนุ สมฺปติ กาโล เม, นิพฺพานตฺถาย ปุตฺติกาฯ
[126]
‘‘‘จิรปฺปภุติ ยํ มยฺหํ, ปตฺถิตํ อชฺช สิชฺฌเต;
อานนฺทเภริกาโลยํ, กิํ โว อสฺสูหิ ปุตฺติกาฯ
[127]
‘‘‘สเจ มยิ ทยา อตฺถิ, ยทิ จตฺถิ กตญฺญุตา;
สทฺธมฺมฏฺฐิติยา สพฺพา, กโรถ วีริยํ ทฬฺหํฯ
[128]
‘‘‘ถีนํ อทาสิ ปพฺพชฺชํ, สมฺพุทฺโธ ยาจิโต มยา;
ตสฺมา ยถาหํ นนฺทิสฺสํ, ตถา ตมนุติฏฺฐถ’ฯ
[129]
‘‘ตา เอวมนุสาสิตฺวา, ภิกฺขุนีหิ ปุรกฺขตา;
อุเปจฺจ พุทฺธํ วนฺทิตฺวา, อิทํ วจนมพฺรวิฯ
[130]
‘‘‘อหํ สุคต เต มาตา, ตฺวญฺจ วีร ปิตา มม;
สทฺธมฺมสุขท [สทฺธมฺมสุขโท (สี. สฺยา. ปี.)] นาถ, ตยา ชาตามฺหิ โคตมฯ
[131]
‘‘‘สํวทฺธิโตยํ สุคต, รูปกาโย มยา ตว;
อนินฺทิโต [อานนฺทิโย (สฺยา.), อนินฺทิโย (ปี.)] ธมฺมกาโย [ธมฺมตนุ (สี. ปี. ก.)], มม สํวทฺธิโต ตยาฯ
[132]
‘‘‘มุหุตฺตํ ตณฺหาสมณํ, ขีรํ ตฺวํ ปายิโต มยา;
ตยาหํ สนฺตมจฺจนฺตํ, ธมฺมขีรญฺหิ [ธมฺมขีรมฺปิ (สฺยา., ก.)] ปายิตาฯ
[133]
‘‘‘พนฺธนารกฺขเน มยฺหํ, อณโณ [อนโณ (สี. สฺยา. ปี.)] ตฺวํ มหามุเน;
ปุตฺตกามา ถิโย ยาจํ, ลภนฺติ ตาทิสํ สุตํฯ
[134]
‘‘‘มนฺธาตาทินรินฺทานํ, ยา มาตา สา ภวณฺณเว;
นิมุคฺคาหํ ตยา ปุตฺต, ตาริตา ภวสาคราฯ
[135]
‘‘‘รญฺโญ มาตา มเหสีติ, สุลภํ นามมิตฺถินํ;
พุทฺธมาตาติ ยํ นามํ, เอตํ ปรมทุลฺลภํฯ
[136]
‘‘‘ตญฺจ ลทฺธํ มหาวีร, ปณิธานํ มมํ ตยา;
อณุกํ วา มหนฺตํ วา, ตํ สพฺพํ ปูริตํ มยาฯ
[137]
‘‘‘ปรินิพฺพาตุมิจฺฉามิ , วิหาเยมํ กเฬวรํ;
อนุชานาหิ เม วีร, ทุกฺขนฺตกร นายกฯ
[138]
‘‘‘จกฺกงฺกุสธชากิณฺเณ, ปาเท กมลโกมเล;
ปสาเรหิ ปณามํ เต, กริสฺสํ ปุตฺตอุตฺตเม [ปุตฺตเปมสา (สี. ปี.), ปุตฺตเปมหํ (สฺยา.)]ฯ
[139]
‘‘‘สุวณฺณราสิสงฺกาสํ, สรีรํ กุรุ ปากฏํ;
กตฺวา เทหํ สุทิฏฺฐํ เต, สนฺติํ คจฺฉามิ นายก’ฯ
[140]
‘‘ทฺวตฺติํสลกฺขณูเปตํ, สุปฺปภาลงฺกตํ ตนุํ;
สญฺฌาฆนาว พาลกฺกํ, มาตุจฺฉํ ทสฺสยี ชิโนฯ
[141]
‘‘ผุลฺลารวินฺทสํกาเส, ตรุณาทิจฺจสปฺปเภ;
จกฺกงฺกิเต ปาทตเล, ตโต สา สิรสา ปติฯ
[142]
‘‘‘ปณมามิ นราทิจฺจ, อาทิจฺจกุลเกตุกํ;
ปจฺฉิเม มรเณ มยฺหํ [สรณํ มยฺหํ (สฺยา.)], น ตํ อิกฺขามหํ ปุโนฯ
[143]
‘‘‘อิตฺถิโย นาม โลกคฺค, สพฺพโทสากรา มตา;
ยทิ โก จตฺถิ โทโส เม, ขมสฺสุ กรุณากรฯ
[144]
‘‘‘อิตฺถิกานญฺจ ปพฺพชฺชํ, หํ ตํ ยาจิํ ปุนปฺปุนํ;
ตตฺถ เจ อตฺถิ โทโส เม, ตํ ขมสฺสุ นราสภฯ
[145]
‘‘‘มยา ภิกฺขุนิโย วีร, ตวานุญฺญาย สาสิตา;
ตตฺร เจ อตฺถิ ทุนฺนีตํ, ตํ ขมสฺสุ ขมาธิป [ขมาธิติ (สฺยา.), ขมาปิโต (ก.)]ฯ
[146]
‘‘‘อกฺขนฺเต นาม ขนฺตพฺพํ, กิํ ภเว คุณภูสเน;
กิมุตฺตรํ เต วกฺขามิ, นิพฺพานาย วชนฺติยาฯ
[147]
‘‘‘สุทฺเธ อนูเน มม ภิกฺขุสงฺเฆ, โลกา อิโต นิสฺสริตุํ ขมนฺเต;
ปภาตกาเล พฺยสนงฺคตานํ, ทิสฺวาน นิยฺยาติว จนฺทเลขา’ฯ
[148]
‘‘‘ตเทตรา ภิกฺขุนิโย ชินคฺคํ, ตาราว จนฺทานุคตา สุเมรุํ;
ปทกฺขิณํ กจฺจ นิปจฺจ ปาเท, ฐิตา มุขนฺตํ สมุทิกฺขมานาฯ
[149]
‘‘‘น ติตฺติปุพฺพํ ตว ทสฺสเนน, จกฺขุํ น โสตํ ตว ภาสิเตน;
จิตฺตํ มมํ เกวลเมกเมว, ปปฺปุยฺย ตํ ธมฺมรเสน ติตฺติฯ
[150]
‘‘‘นทโต ปริสายํ เต, วาทิตพฺพปหาริโน;
เย เต ทกฺขนฺติ วทนํ, ธญฺญา เต นรปุงฺควฯ
[151]
‘‘‘ทีฆงฺคุลี ตมฺพนเข, สุเภ อายตปณฺหิเก;
เย ปาเท ปณมิสฺสนฺติ [ปณมายนฺติ (สฺยา.)], เตปิ ธญฺญา คุณนฺธรฯ
[152]
‘‘‘มธุรานิ ปหฏฺฐานิ, โทสคฺฆานิ หิตานิ จ;
เย เต วากฺยานิ สุยฺยนฺติ, เตปิ ธญฺญา นรุตฺตมฯ
[153]
‘‘‘ธญฺญาหํ เต มหาวีร, ปาทปูชนตปฺปรา [มานปูชนตปฺปรา (ก.)];
ติณฺณสํสารกนฺตารา, สุวากฺเยน สิรีมโต’ฯ
[154]
‘‘ตโต สา อนุสาเวตฺวา [อนุมาเน ตฺวา (ก.)], ภิกฺขุสงฺฆมฺปิ สุพฺพตา;
ราหุลานนฺทนนฺเท จ, วนฺทิตฺวา อิทมพฺรวิฯ
[155]
‘‘‘อาสีวิสาลยสเม, โรคาวาเส กเฬวเร;
นิพฺพินฺทา ทุกฺขสงฺฆาเฏ, ชรามรณโคจเรฯ
[156]
‘‘‘นานากลิมลากิณฺเณ [นานากุณปมลากิณฺเณ (สฺยา.), นานากาฬมลากิณฺเณ (ก.)], ปรายตฺเต นิรีหเก;
เตน นิพฺพาตุมิจฺฉามิ, อนุมญฺญถ ปุตฺตกา’ฯ
[157]
‘‘นนฺโท ราหุลภทฺโท จ, วีตโสกา นิราสวา;
ฐิตาจลฏฺฐิติ ถิรา, ธมฺมตมนุจินฺตยุํฯ
[158]
‘‘‘ธิรตฺถุ สงฺขตํ โลลํ, อสารํ กทลูปมํ;
มายามรีจิสทิสํ, อิตรํ อนวฏฺฐิตํฯ
[159]
‘‘‘ยตฺถ นาม ชินสฺสายํ, มาตุจฺฉา พุทฺธโปสิกา;
โคตมี นิธนํ ยาติ, อนิจฺจํ สพฺพสงฺขตํ’ฯ
[160]
‘‘อานนฺโท จ ตทา เสโข, โสกฏฺโฏ [กนิฏฺโฐ (สฺยา.)] ชินวจฺฉโล;
ตตฺถสฺสูนิ กโรนฺโต โส, กรุณํ ปริเทวติฯ
[161]
‘‘หา สนฺติํ [ภาสนฺตี (สฺยา.)] โคตมี ยาติ, นูน พุทฺโธปิ นิพฺพุติํ;
คจฺฉติ น จิเรเนว, อคฺคิริว นิรินฺธโนฯ
[162]
‘‘เอวํ วิลาปมานํ ตํ, อานนฺทํ อาห โคตมี;
สุตสาครคมฺภีร , พุทฺโธปฏฺฐานตปฺปรฯ
[163]
‘‘‘น ยุตฺตํ โสจิตุํ ปุตฺต, หาสกาเล อุปฏฺฐิเต;
ตยา เม สรณํ ปุตฺต, นิพฺพานํ ตมุปาคตํฯ
[164]
‘‘‘ตยา ตาต สมชฺฌิฏฺโฐ, ปพฺพชฺชํ อนุชานิ โน;
มา ปุตฺต วิมโน โหหิ, สผโล เต ปริสฺสโมฯ
[165]
‘‘‘ยํ น ทิฏฺฐํ ปุราเณหิ, ติตฺถิกาจริเยหิปิ;
ตํ ปทํ สุกุมารีหิ, สตฺตวสฺสาหิ เวทิตํฯ
[166]
‘‘‘พุทฺธสาสนปาเลต, ปจฺฉิมํ ทสฺสนํ ตว;
ตตฺถ คจฺฉามหํ ปุตฺต, คโต ยตฺถ น ทิสฺสเตฯ
[167]
‘‘‘กทาจิ ธมฺมํ เทเสนฺโต, ขิปี โลกคฺคนายโก;
ตทาหํ อาสีสวาจํ, อโวจํ อนุกมฺปิกาฯ
[168]
‘‘‘จิรํ ชีว มหาวีร, กปฺปํ ติฏฺฐ มหามุเน;
สพฺพโลกสฺส อตฺถาย, ภวสฺสุ อชรามโรฯ
[169]
‘‘‘ตํ ตถาวาทินิํ พุทฺโธ, มมํ โส เอตทพฺรวิ;
‘น เหวํ วนฺทิยา พุทฺธา, ยถา วนฺทสิ โคตมีฯ
[170]
‘‘‘กถํ จรหิ สพฺพญฺญู, วนฺทิตพฺพา ตถาคตา;
กถํ อวนฺทิยา พุทฺธา, ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโตฯ
[171]
‘‘‘อารทฺธวีริเย ปหิตตฺเต, นิจฺจํ ทฬฺหปรกฺกเม;
สมคฺเค สาวเก ปสฺส, เอตํ พุทฺธานวนฺทนํฯ
[172]
‘‘‘ตโต อุปสฺสยํ คนฺตฺวา, เอกิกาหํ วิจินฺตยิํ;
สมคฺคปริสํ นาโถ, โรเธสิ ติภวนฺตโคฯ
[173]
‘‘‘หนฺทาหํ ปรินิพฺพิสฺสํ, มา วิปตฺติตมทฺทสํ;
เอวาหํ จินฺตยิตฺวาน, ทิสฺวาน อิสิสตฺตมํฯ
[174]
‘‘‘ปรินิพฺพานกาลํ เม, อาโรเจสิํ [อาโรเจมิ (สฺยา.)] วินายกํ;
ตโต โส สมนุญฺญาสิ, กาลํ ชานาหิ โคตมีฯ
[175]
‘‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสวาฯ
[176]
‘‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
[177]
‘‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
[178]
‘‘‘ถีนํ ธมฺมาภิสมเย, เย พาลา วิมติํ คตา;
เตสํ ทิฏฺฐิปฺปหานตฺถํ, อิทฺธิํ ทสฺเสหิ โคตมี’ฯ
[179]
‘‘ตทา นิปจฺจ สมฺพุทฺธํ, อุปฺปติตฺวาน อมฺพรํ;
อิทฺธี อเนกา ทสฺเสสิ, พุทฺธานุญฺญาย โคตมีฯ
[180]
‘‘เอกิกา พหุธา อาสิ, พหุกา เจติกา ตถา;
อาวิภาวํ ติโรภาวํ, ติโรกุฏฺฏํ [ติโรกุฑฺฑํ (สฺยา.)] ติโรนคํฯ
[181]
‘‘อสชฺชมานา อคมา, ภูมิยมฺปิ นิมุชฺชถ;
อภิชฺชมาเน อุทเก, อคญฺฉิ มหิยา ยถาฯ
[182]
‘‘สกุณีว ตถากาเส, ปลฺลงฺเกน กมี ตทา;
วสํ วตฺเตสิ กาเยน, ยาว พฺรหฺมนิเวสนํฯ
[183]
‘‘สิเนรุํ ทณฺฑํ กตฺวาน, ฉตฺตํ กตฺวา มหามหิํ;
สมูลํ ปริวตฺเตตฺวา, ธารยํ จงฺกมี นเภฯ
[184]
‘‘ฉสฺสูโรทยกาเลว, โลกญฺจากาสิ ธูมิกํ;
ยุคนฺเต วิย โลกํ สา, ชาลามาลากุลํ อกาฯ
[185]
‘‘มุจลินฺทํ มหาเสลํ, เมรุมูลนทนฺตเร [เมรุมนฺทารททฺทเร (สี. ปี.), เมรุํ มนฺทารทนฺตเร (สฺยา.)];
สาสปาริว สพฺพานิ, เอเกนคฺคหิ มุฏฺฐินาฯ
[186]
‘‘องฺคุลคฺเคน ฉาเทสิ, ภากรํ สนิสากรํ;
จนฺทสูรสหสฺสานิ, อาเวฬมิว ธารยิฯ
[187]
‘‘จตุสาครโตยานิ, ธารยี เอกปาณินา;
ยุคนฺตชลทาการํ, มหาวสฺสํ ปวสฺสถฯ
[188]
‘‘จกฺกวตฺติํ สปริสํ, มาปยี สา นภตฺตเล;
ครุฬํ ทฺวิรทํ สีหํ, วินทนฺตํ ปทสฺสยิฯ
[189]
‘‘เอกิกา อภินิมฺมิตฺวา, อปฺปเมยฺยํ ภิกฺขุนีคณํ;
ปุน อนฺตรธาเปตฺวา, เอกิกา มุนิมพฺรวิฯ
[190]
‘‘‘มาตุจฺฉา เต มหาวีร, ตว สาสนการิกา;
อนุปฺปตฺตา สกํ อตฺถํ, ปาเท วนฺทามิ จกฺขุม’ฯ
[191]
‘‘ทสฺเสตฺวา วิวิธา อิทฺธี, โอโรหิตฺวา นภตฺตลา;
วนฺทิตฺวา โลกปชฺโชตํ, เอกมนฺตํ นิสีทิ สาฯ
[192]
‘‘สา วีสวสฺสสติกา, ชาติยาหํ มหามุเน;
อลเมตฺตาวตา วีร, นิพฺพายิสฺสามิ นายกฯ
[193]
‘‘ตทาติวิมฺหิตา สพฺพา, ปริสา สา กตญฺชลี;
อโวจยฺเย กถํ อาสิ, อตุลิทฺธิปรกฺกมาฯ
[194]
‘‘ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน, สพฺพธมฺเมสุ จกฺขุมา;
อิโต สตสหสฺสมฺหิ, กปฺเป อุปฺปชฺชิ นายโกฯ
[195]
‘‘ตทาหํ หํสวติยํ, ชาตามจฺจกุเล อหุํ;
สพฺโพปการสมฺปนฺเน, อิทฺเธ ผีเต มหทฺธเนฯ
[196]
‘‘กทาจิ ปิตุนา สทฺธิํ, ทาสิคณปุรกฺขตา;
มหตา ปริวาเรน, ตํ อุเปจฺจ นราสภํฯ
[197]
‘‘วาสวํ วิย วสฺสนฺตํ, ธมฺมเมฆํ อนาสวํ [ปวสฺสยํ (ก.)];
สรทาทิจฺจสทิสํ, รํสิชาลสมุชฺชลํ [รํสิมาลากุลํ ชินํ (สี. สฺยา.), รํสิชาลากุลํ ชินํ (ปี.)]ฯ
[198]
‘‘ทิสฺวา จิตฺตํ ปสาเทตฺวา, สุตฺวา จสฺส สุภาสิตํ;
มาตุจฺฉํ ภิกฺขุนิํ อคฺเค, ฐเปนฺตํ นรนายกํฯ
[199]
‘‘สุตฺวา ทตฺวา มหาทานํ, สตฺตาหํ ตสฺส ตาทิโน;
สสงฺฆสฺส นรคฺคสฺส, ปจฺจยานิ พหูนิ จฯ
[200]
‘‘นิปจฺจ ปาทมูลมฺหิ, ตํ ฐานมภิปตฺถยิํ;
ตโต มหาปริสติํ, อโวจ อิสิสตฺตโมฯ
[201]
‘‘‘ยา สสงฺฆํ อโภเชสิ, สตฺตาหํ โลกนายกํ;
ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ, สุณาถ มม ภาสโตฯ
[202]
‘‘‘สตสหสฺสิโต กปฺเป, โอกฺกากกุลสมฺภโว;
โคตโม นาม โคตฺเตน, สตฺถา โลเก ภวิสฺสติฯ
[203]
‘‘‘ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาทา, โอรสา ธมฺมนิมฺมิตา;
โคตมี นาม นาเมน, เหสฺสติ สตฺถุ สาวิกาฯ
[204]
‘‘‘ตสฺส พุทฺธสฺส มาตุจฺฉา, ชีวิตาปาทิกา [ชีวิตปาลิกา (สฺยา.)] อยํ;
รตฺตญฺญูนญฺจ อคฺคตฺตํ, ภิกฺขุนีนํ ลภิสฺสติ’ฯ
[205]
‘‘ตํ สุตฺวาน ปโมทิตฺวา [ตํ สุตฺวาหํ ปมุทิตา (สี. สฺยา. ปี.)], ยาวชีวํ ตทา ชินํ;
ปจฺจเยหิ อุปฏฺฐิตฺวา, ตโต กาลงฺกตา อหํฯ
[206]
‘‘ตาวติํเสสุ เทเวสุ, สพฺพกามสมิทฺธิสุ;
นิพฺพตฺตา ทสหงฺเคหิ, อญฺเญ อภิภวิํ อหํฯ
[207]
‘‘รูปสทฺเทหิ คนฺเธหิ, รเสหิ ผุสเนหิ จ;
อายุนาปิ จ วณฺเณน, สุเขน ยสสาปิ จฯ
[208]
‘‘ตเถวาธิปเตยฺเยน, อธิคยฺห วิโรจหํ;
อโหสิํ อมรินฺทสฺส, มเหสี ทยิตา ตหิํฯ
[209]
‘‘สํสาเร สํสรนฺตีหํ, กมฺมวายุสเมริตา;
กาสิสฺส รญฺโญ วิสเย, อชายิํ ทาสคามเกฯ
[210]
‘‘ปญฺจทาสสตานูนา, นิวสนฺติ ตหิํ ตทา;
สพฺเพสํ ตตฺถ โย เชฏฺโฐ, ตสฺส ชายา อโหสหํฯ
[211]
‘‘สยมฺภุโน ปญฺจสตา, คามํ ปิณฺฑาย ปาวิสุํ;
เต ทิสฺวาน อหํ ตุฏฺฐา, สห สพฺพาหิ อิตฺถิภิ [ญาติภิ (สี. สฺยา. ปี.)]ฯ
[212]
‘‘ปูคา หุตฺวาว สพฺพาโย [กตฺวา ปญฺจสตกุฏี (สี. สฺยา.)], จตุมาเส อุปฏฺฐหุํ [อุปฏฺฐิย (สี. สฺยา. ปี.)];
ติจีวรานิ ทตฺวาน, สํสริมฺห [ปสนฺนามฺห (สฺยา.)] สสามิกาฯ
[213]
‘‘ตโต จุตา สพฺพาปิ ตา, ตาวติํสคตา มยํ;
ปจฺฉิเม จ ภเว ทานิ, ชาตา เทวทเห ปุเรฯ
[214]
‘‘ปิตา อญฺชนสกฺโก เม, มาตา มม สุลกฺขณา;
ตโต กปิลวตฺถุสฺมิํ, สุทฺโธทนฆรํ คตาฯ
[215]
‘‘เสสา [สพฺพา (สฺยา.)] สกฺยกุเล ชาตา, สกฺยานํ ฆรมาคมุํ;
อหํ วิสิฏฺฐา สพฺพาสํ, ชินสฺสาปาทิกา อหุํฯ
[216]
‘‘มม ปุตฺโตภินิกฺขมฺม [ส เม ปุตฺโต… (สฺยา.)], พุทฺโธ อาสิ วินายโก;
ปจฺฉาหํ ปพฺพชิตฺวาน, สเตหิ สห ปญฺจหิฯ
[217]
‘‘สากิยานีหิ ธีราหิ, สห สนฺติสุขํ ผุสิํ;
เย ตทา ปุพฺพชาติยํ, อมฺหากํ อาสุ สามิโนฯ
[218]
‘‘สหปุญฺญสฺส กตฺตาโร, มหาสมยการกา;
ผุสิํสุ อรหตฺตํ เต, สุคเตนานุกมฺปิตาฯ
[219]
‘‘ตเทตรา ภิกฺขุนิโย, อารุหิํสุ นภตฺตลํ;
สํคตา [ขคตา (สี.)] วิย ตาราโย, วิโรจิํสุ มหิทฺธิกาฯ
[220]
‘‘อิทฺธี อเนกา ทสฺเสสุํ, ปิฬนฺธวิกติํ ยถา;
กมฺมาโร กนกสฺเสว, กมฺมญฺญสฺส สุสิกฺขิโต [ปุณฺณกมฺเมสุ สิกฺขิตา (สฺยา.)]ฯ
[221]
‘‘ทสฺเสตฺวา ปาฏิหีรานิ, วิจิตฺตานิ [วิวิธานิ (สฺยา.)] พหูนิ จ;
โตเสตฺวา วาทิปวรํ, มุนิํ สปริสํ ตทาฯ
[222]
‘‘โอโรหิตฺวาน คคนา, วนฺทิตฺวา อิสิสตฺตมํ;
อนุญฺญาตา นรคฺเคน, ยถาฐาเน นิสีทิสุํฯ
[223]
‘‘‘อโหนุกมฺปิกา อมฺหํ, สพฺพาสํ จิร โคตมี;
วาสิตา ตว ปุญฺเญหิ, ปตฺตา โน อาสวกฺขยํฯ
[224]
‘‘‘กิเลสา ฌาปิตา อมฺหํ, ภวา สพฺเพ สมูหตา;
นาคีว พนฺธนํ เฉตฺวา, วิหราม อนาสวาฯ
[225]
‘‘‘สฺวาคตํ วต โน อาสิ, พุทฺธเสฏฺฐสฺส สนฺติเก;
ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
[226]
‘‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส, วิโมกฺขาปิ จ อฏฺฐิเม;
ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
[227]
‘‘‘อิทฺธีสุ จ วสี โหม, ทิพฺพาย โสตธาตุยา;
เจโตปริยญาณสฺส, วสี โหม มหามุเนฯ
[228]
‘‘‘ปุพฺเพนิวาสํ ชานาม, ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ;
สพฺพาสวปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโวฯ
[229]
‘‘‘อตฺเถ ธมฺเม จ เนรุตฺเต, ปฏิภาเน [ปฏิภาเณ (สี. สฺยา.)] จ วิชฺชติ;
ญาณํ อมฺหํ มหาวีร, อุปฺปนฺนํ ตว สนฺติเกฯ
[230]
‘‘‘อสฺมาภิ ปริจิณฺโณสิ, เมตฺตจิตฺตาหิ นายก;
อนุชานาหิ สพฺพาสํ [สพฺพาโย (สฺยา. ปี.)], นิพฺพานาย มหามุเน’ฯ
[231]
‘‘นิพฺพายิสฺสาม อิจฺเจวํ, กิํ วกฺขามิ วทนฺติโย;
ยสฺส ทานิ จ โว กาลํ, มญฺญถาติ ชิโนพฺรวิฯ
[232]
‘‘โคตมีอาทิกา ตาโย, ตทา ภิกฺขุนิโย ชินํ;
วนฺทิตฺวา อาสนา ตมฺหา, วุฏฺฐาย อคมิํสุ ตาฯ
[233]
‘‘มหตา ชนกาเยน, สห โลกคฺคนายโก;
อนุสํยายี โส [อนุสํสาวยี (สฺยา. ก.)] วีโร, มาตุจฺฉํ ยาวโกฏฺฐกํฯ
[234]
‘‘ตทา นิปติ ปาเทสุ, โคตมี โลกพนฺธุโน;
สเหว ตาหิ สพฺพาหิ, ปจฺฉิมํ ปาทวนฺทนํฯ
[235]
‘‘‘อิทํ ปจฺฉิมกํ มยฺหํ, โลกนาถสฺส ทสฺสนํ;
น ปุโน อมตาการํ, ปสฺสิสฺสามิ มุขํ ตวฯ
[236]
‘‘‘น จ เม วนฺทนํ [วทนํ (ก.)] วีร, ตว ปาเท สุโกมเล;
สมฺผุสิสฺสติ โลกคฺค, อชฺช คจฺฉามิ นิพฺพุติํ’ฯ
[237]
‘‘รูเปน กิํ ตวาเนน, ทิฏฺเฐ ธมฺเม ยถาตเถ;
สพฺพํ สงฺขตเมเวตํ, อนสฺสาสิกมิตฺตรํฯ
[238]
‘‘สา สห ตาหิ คนฺตฺวาน, ภิกฺขุนุปสฺสยํ สกํ;
อฑฺฒปลฺลงฺกมาภุชฺช, นิสีทิ ปรมาสเนฯ
[239]
‘‘ตทา อุปาสิกา ตตฺถ, พุทฺธสาสนวจฺฉลา;
ตสฺสา ปวตฺติํ สุตฺวาน, อุเปสุํ ปาทวนฺทิกาฯ
[240]
‘‘กเรหิ อุรํ ปหนฺตา, ฉินฺนมูลา ยถา ลตา;
โรทนฺตา กรุณํ รวํ, โสกฏฺฏา ภูมิปาติตาฯ
[241]
‘‘มา โน สรณเท นาเถ, วิหาย คมิ นิพฺพุติํ;
นิปติตฺวาน ยาจาม, สพฺพาโย สิรสา มยํฯ
[242]
‘‘ยา ปธานตมา ตาสํ, สทฺธา ปญฺญา อุปาสิกา;
ตสฺสา สีสํ ปมชฺชนฺตี, อิทํ วจนมพฺรวิฯ
[243]
‘‘‘อลํ ปุตฺตา วิสาเทน, มารปาสานุวตฺตินา;
อนิจฺจํ สงฺขตํ สพฺพํ, วิโยคนฺตํ จลาจลํ’ฯ
[244]
‘‘ตโต สา ตา วิสชฺชิตฺวา, ปฐมํ ฌานมุตฺตมํ;
ทุติยญฺจ ตติยญฺจ, สมาปชฺชิ จตุตฺถกํฯ
[245]
‘‘อากาสายตนญฺเจว, วิญฺญาณายตนํ ตถา;
อากิญฺจํ เนวสญฺญญฺจ, สมาปชฺชิ ยถากฺกมํฯ
[246]
‘‘ปฏิโลเมน ฌานานิ, สมาปชฺชิตฺถ โคตมี;
ยาวตา ปฐมํ ฌานํ, ตโต ยาวจตุตฺถกํฯ
[247]
‘‘ตโต วุฏฺฐาย นิพฺพายิ, ทีปจฺจีว นิราสวา [นิราสนา (สี. ปี.)];
ภูมิจาโล มหา อาสิ, นภสา วิชฺชุตา ปติฯ
[248]
‘‘ปนาทิตา ทุนฺทุภิโย, ปริเทวิํสุ เทวตา;
ปุปฺผวุฏฺฐี จ คคนา, อภิวสฺสถ เมทนิํฯ
[249]
‘‘กมฺปิโต เมรุราชาปิ, รงฺคมชฺเฌ ยถา นโฏ;
โสเกน จาติทีโนว วิรโว อาสิ สาคโรฯ
[250]
‘‘เทวา นาคาสุรา พฺรหฺมา, สํวิคฺคาหิํสุ ตงฺขเณ;
‘อนิจฺจา วต สงฺขารา, ยถายํ วิลยํ คตา’ฯ
[251]
‘‘ยา เจ มํ ปริวาริํสุ, สตฺถุ สาสนการิกา;
ตาโยปิ อนุปาทานา, ทีปจฺจิ วิย [ทีปสิขา วิย (สฺยา.)] นิพฺพุตาฯ
[252]
‘‘หา โยคา วิปฺปโยคนฺตา, หานิจฺจํ สพฺพสงฺขตํ;
หา ชีวิตํ วินาสนฺตํ, อิจฺจาสิ ปริเทวนาฯ
[253]
‘‘ตโต เทวา จ พฺรหฺมา จ, โลกธมฺมานุวตฺตนํ;
กาลานุรูปํ กุพฺพนฺติ, อุเปตฺวา อิสิสตฺตมํฯ
[254]
‘‘ตทา อามนฺตยี สตฺถา, อานนฺทํ สุตสาครํ [สุติสาครํ (สี. สฺยา. ปี.)];
‘คจฺฉานนฺท นิเวเทหิ, ภิกฺขูนํ มาตุ นิพฺพุติํ’ฯ
[255]
‘‘ตทานนฺโท นิรานนฺโท, อสฺสุนา ปุณฺณโลจโน;
คคฺคเรน สเรนาห, ‘สมาคจฺฉนฺตุ ภิกฺขโวฯ
[256]
‘‘‘ปุพฺพทกฺขิณปจฺฉาสุ, อุตฺตราย จ สนฺติเก;
สุณนฺตุ ภาสิตํ มยฺหํ, ภิกฺขโว สุคโตรสาฯ
[257]
‘‘‘ยา วฑฺฒยิ ปยตฺเตน, สรีรํ ปจฺฉิมํ มุเน;
สา โคตมี คตา สนฺติํ, ตาราว สูริโยทเยฯ
[258]
‘‘‘พุทฺธมาตาติ ปญฺญตฺติํ [สญฺญตฺติํ (สฺยา.)], ฐปยิตฺวา คตาสมํ;
น ยตฺถ ปญฺจเนตฺโตปิ, คติํ [คตํ (สี. ปี.), ตตฺถ (สฺยา.)] ทกฺขติ นายโกฯ
[259]
‘‘‘ยสฺสตฺถิ สุคเต สทฺธา, โย จ ปิโย มหามุเน;
พุทฺธมาตุสฺส [พุทฺธมาตริ (สี.), พุทฺธสฺส มาตุ (สฺยา.)] สกฺการํ, กโรตุ สุคโตรโส’ฯ
[260]
‘‘สุทูรฏฺฐาปิ ตํ สุตฺวา, สีฆมาคจฺฉุ ภิกฺขโว;
เกจิ พุทฺธานุภาเวน, เกจิ อิทฺธีสุ โกวิทาฯ
[261]
‘‘กูฏาคารวเร รมฺเม, สพฺพโสณฺณมเย สุเภ;
มญฺจกํ สมาโรเปสุํ, ยตฺถ สุตฺตาสิ โคตมีฯ
[262]
‘‘จตฺตาโร โลกปาลา เต, อํเสหิ สมธารยุํ;
เสสา สกฺกาทิกา เทวา, กูฏาคาเร สมคฺคหุํฯ
[263]
‘‘กูฏาคารานิ สพฺพานิ, อาสุํ ปญฺจสตานิปิ;
สรทาทิจฺจวณฺณานิ, วิสฺสกมฺมกตานิ หิฯ
[264]
‘‘สพฺพา ตาปิ ภิกฺขุนิโย, อาสุํ มญฺเจสุ สายิตา;
เทวานํ ขนฺธมารุฬฺหา, นิยฺยนฺติ อนุปุพฺพโสฯ
[265]
‘‘สพฺพโส ฉาทิตํ อาสิ, วิตาเนน นภตฺตลํ;
สตารา จนฺทสูรา จ, ลญฺฉิตา กนกามยาฯ
[266]
‘‘ปฏากา อุสฺสิตาเนกา, วิตตา ปุปฺผกญฺจุกา;
โอคตากาสปทุมา [โอคตากาสธูมาว (ปี.)], มหิยา ปุปฺผมุคฺคตํฯ
[267]
‘‘ทสฺสนฺติ จนฺทสูริยา, ปชฺชลนฺติ จ ตารกา;
มชฺฌํ คโตปิ จาทิจฺโจ, น ตาเปสิ สสี ยถาฯ
[268]
‘‘เทวา ทิพฺเพหิ คนฺเธหิ, มาเลหิ สุรภีหิ จ;
วาทิเตหิ จ นจฺเจหิ, สงฺคีตีหิ จ ปูชยุํฯ
[269]
‘‘นาคาสุรา จ พฺรหฺมาโน, ยถาสตฺติ ยถาพลํ;
ปูชยิํสุ จ นิยฺยนฺติํ, นิพฺพุตํ พุทฺธมาตรํฯ
[270]
‘‘สพฺพาโย ปุรโต นีตา, นิพฺพุตา สุคโตรสา;
โคตมี นิยฺยเต ปจฺฉา, สกฺกตา พุทฺธโปสิกาฯ
[271]
‘‘ปุรโต เทวมนุชา, สนาคาสุรพฺรหฺมกา;
ปจฺฉา สสาวโก พุทฺโธ, ปูชตฺถํ ยาติ มาตุยาฯ
[272]
‘‘พุทฺธสฺส ปรินิพฺพานํ, เนทิสํ อาสิ ยาทิสํ;
โคตมีปรินิพฺพานํ, อเตวจฺฉริยํ [อตีวจฺฉริยํ (สพฺพตฺถ) โมคลฺลานพฺยากรณํ โอโลเกตพฺพํ] อหุฯ
[273]
‘‘พุทฺโธ พุทฺธสฺส นิพฺพาเน [น พุทฺโธ พุทฺธนิพฺพาเน (สฺยา. ปี.)], โนปฏิยาทิ [โนปทิสฺสติ (สี. ปี.), สาริปุตฺตาทิ (สฺยา.)] ภิกฺขโว;
พุทฺโธ โคตมินิพฺพาเน, สาริปุตฺตาทิกา ตถา [ยถา (สฺยา.)]ฯ
[274]
‘‘จิตกานิ กริตฺวาน, สพฺพคนฺธมยานิ เต;
คนฺธจุณฺณปกิณฺณานิ, ฌาปยิํสุ จ ตา ตหิํฯ
[275]
‘‘เสสภาคานิ ฑยฺหิํสุ, อฏฺฐี เสสานิ สพฺพโส;
อานนฺโท จ ตทาโวจ, สํเวคชนกํ วโจฯ
[276]
‘‘‘โคตมี นิธนํ ยาตา, ฑยฺหญฺจสฺสา สรีรกํ;
สงฺเกตํ พุทฺธนิพฺพานํ, น จิเรน ภวิสฺสติ’ฯ
[277]
‘‘ตโต โคตมิธาตูนิ, ตสฺสา ปตฺตคตานิ โส;
อุปนาเมสิ นาถสฺส, อานนฺโท พุทฺธโจทิโตฯ
[278]
‘‘ปาณินา ตานิ ปคฺคยฺห, อโวจ อิสิสตฺตโม;
‘มหโต สารวนฺตสฺส, ยถา รุกฺขสฺส ติฏฺฐโตฯ
[279]
‘‘‘โย โส มหตฺตโร ขนฺโธ, ปลุชฺเชยฺย อนิจฺจตา;
ตถา ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส, โคตมี ปรินิพฺพุตาฯ
[280]
‘‘‘อโห อจฺฉริยํ มยฺหํ [อานนฺท ปสฺส พุทฺธสฺส (สฺยา.)], นิพฺพุตายปิ มาตุยา;
สรีรมตฺตเสสาย, นตฺถิ โสกปริทฺทโว [น โสกปริเทวนา (สฺยา.)]ฯ
[281]
‘‘‘น โสจิยา ปเรสํ สา, ติณฺณสํสารสาครา;
ปริวชฺชิตสนฺตาปา, สีติภูตา สุนิพฺพุตาฯ
[282]
‘‘‘ปณฺฑิตาสิ มหาปญฺญา, ปุถุปญฺญา ตเถว จ;
รตฺตญฺญู ภิกฺขุนีนํ สา, เอวํ ธาเรถ ภิกฺขโวฯ
[283]
‘‘‘อิทฺธีสุ จ วสี อาสิ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา;
เจโตปริยญาณสฺส, วสี อาสิ จ โคตมีฯ
[284]
‘‘‘ปุพฺเพนิวาสมญฺญาสิ, ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ;
สพฺพาสวปริกฺขีณา, นตฺถิ ตสฺสา ปุนพฺภโวฯ
[285]
‘‘‘อตฺถธมฺมนิรุตฺตีสุ, ปฏิภาเน ตเถว จ;
ปริสุทฺธํ อหุ ญาณํ, ตสฺมา โสจนิยา น สาฯ
[286]
‘‘‘อโยฆนหตสฺเสว, ชลโต ชาตเวทสฺส;
อนุปุพฺพูปสนฺตสฺส, ยถา น ญายเต คติฯ
[287]
‘‘‘เอวํ สมฺมา วิมุตฺตานํ, กามพนฺโธฆตารินํ;
ปญฺญาเปตุํ คติ นตฺถิ, ปตฺตานํ อจลํ สุขํฯ
[288]
‘‘‘อตฺตทีปา ตโต โหถ, สติปฏฺฐานโคจรา;
ภาเวตฺวา สตฺตโพชฺฌงฺเค, ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสถ’’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ มหาปชาปติโคตมี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
มหาปชาปติโคตมีเถริยาปทานํ สตฺตมํฯ
8. เขมาเถรีอปทานํ
[289]
‘‘ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน, สพฺพธมฺเมสุ จกฺขุมา;
อิโต สตสหสฺสมฺหิ, กปฺเป อุปฺปชฺชิ นายโกฯ
[290]
‘‘ตทาหํ หํสวติยํ, ชาตา เสฏฺฐิกุเล อหุํ [อหุ (สฺยา.)];
นานารตนปชฺโชเต, มหาสุขสมปฺปิตาฯ
[291]
‘‘อุเปตฺวา ตํ มหาวีรํ, อสฺโสสิํ ธมฺมเทสนํ;
ตโต ชาตปฺปสาทาหํ, อุเปมิ สรณํ ชินํฯ
[292]