‘‘ตทเหว อหํ ชาโต, สห เตเนว วฑฺฒิโต;

ปิโย สหาโย ทยิโต, วิยตฺโต นีติโกวิโทฯ

[185]

‘‘เอกูนติํโส วยสา, นิกฺขมิตฺวา อคารโต [นิกฺขนฺโต ปพฺพชิตฺถโส (สี. สฺยา.)];

ฉพฺพสฺสํ วีตินาเมตฺวา, อาสิ พุทฺโธ วินายโกฯ

[186]

‘‘เชตฺวา สเสนกํ มารํ, เขปยิตฺวาน อาสเว;

ภวณฺณวํ ตริตฺวาน, พุทฺโธ อาสิ สเทวเกฯ

[187]

‘‘อิสิวฺหยํ คมิตฺวาน [อิสิวฺหยํ ปตนํ คนฺตฺวา (สฺยา.)], วิเนตฺวา ปญฺจวคฺคิเย;

ตโต วิเนสิ ภควา, คนฺตฺวา คนฺตฺวา ตหิํ ตหิํฯ

[188]

‘‘เวเนยฺเย วินยนฺโต โส, สงฺคณฺหนฺโต สเทวกํ;

อุเปจฺจ มคเธ คิริํ [มาคทคิริํ (สี.), มงฺคลาคิริํ (ปี.)], วิหริตฺถ ตทา ชิโนฯ

[189]

‘‘ตทา สุทฺโธทเนนาหํ, ภูมิปาเลน เปสิโต;

คนฺตฺวา ทิสฺวา ทสพลํ, ปพฺพชิตฺวารหา อหุํฯ

[190]

‘‘ตทา มเหสิํ ยาจิตฺวา, ปาปยิํ กปิลวฺหยํ;

ตโต ปุราหํ คนฺตฺวาน, ปสาเทสิํ มหากุลํฯ

[191]

‘‘ชิโน ตสฺมิํ คุเณ ตุฏฺโฐ, มํ มหาปริสาย โส [มมาห ปุริสาสโภ (สฺยา. ปี.)];

กุลปฺปสาทกานคฺคํ, ปญฺญาเปสิ วินายโกฯ

[192]

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ

[193]

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[194]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กาฬุทายิเถโร อิมา คาถาโย

อภาสิตฺถาติฯ

กาฬุทายิตฺเถรสฺสาปทานํ ฉฏฺฐํฯ

7. อภยตฺเถรอปทานํ

[195]

‘‘ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน, สพฺพธมฺเมสุ จกฺขุมา;

อิโต สตสหสฺสมฺหิ, กปฺเป อุปฺปชฺชิ นายโกฯ

[196]

‘‘สรณคมเน กิญฺจิ, นิเวเสสิ ตถาคโต;

กิญฺจิ สีเล นิเวเสสิ, ทสกมฺมปถุตฺตเมฯ

[197]

‘‘เทติ กสฺสจิ โส วีโร, สามญฺญผลมุตฺตมํ;

สมาปตฺตี ตถา อฏฺฐ, ติสฺโส วิชฺชา ปวจฺฉติฯ

[198]

‘‘ฉฬภิญฺญาสุ โยเชสิ, กิญฺจิ สตฺตํ นรุตฺตโม;

เทติ กสฺสจิ นาโถ โส, จตสฺโส ปฏิสมฺภิทาฯ

[199]

‘‘โพธเนยฺยํ ปชํ ทิสฺวา, อสงฺเขยฺยมฺปิ โยชนํ [อสงฺเขยฺเยปิ โยชเน สี. สฺยา. ปี.)];

ขเณน อุปคนฺตฺวาน, วิเนติ นรสารถิฯ

[200]

‘‘ตทาหํ หํสวติยํ, อโหสิํ พฺราหฺมณตฺรโช;

ปารคู สพฺพเวทานํ, เวยฺยากรณสมฺมโตฯ

[201]

‘‘นิรุตฺติยา จ กุสโล, นิฆณฺฑุมฺหิ วิสารโท;

ปทโก เกฏุภวิทู, ฉนฺโทวิจิติโกวิโทฯ

[202]

‘‘ชงฺฆาวิหารํ วิจรํ, หํสารามมุเปจฺจหํ;

อทฺทสํ วรทํ [วทตํ (สี. ปี.), ปวรํ (สฺยา.)] เสฏฺฐํ, มหาชนปุรกฺขตํฯ

[203]

‘‘เทเสนฺตํ วิรชํ ธมฺมํ, ปจฺจนีกมตี อหํ;

อุเปตฺวา ตสฺส กลฺยาณํ, สุตฺวาน วิมลํ อหํ [วากฺยานิ, สุตฺวาน วิมลานหํ (สี. สฺยา. ปี.)]ฯ

[204]

‘‘พฺยาหตํ ปุนรุตฺตํ วา, อปตฺถํ วา นิรตฺถกํ;

นาทฺทสํ ตสฺส มุนิโน, ตโต ปพฺพชิโต อหํฯ

[205]

‘‘นจิเรเนว กาเลน, สพฺพสตฺตวิสารโท;

นิปุโณ พุทฺธวจเน, อโหสิํ คุณิสมฺมโตฯ

[206]

‘‘ตทา จตสฺโส คาถาโย, คนฺถยิตฺวา สุพฺยญฺชนา;

สนฺถวิตฺวา ติโลกคฺคํ, เทสยิสฺสํ ทิเน ทิเนฯ

[207]

‘‘วิรตฺโตสิ มหาวีโร, สํสาเร สภเย วสํ;

กรุณาย น นิพฺพายิ, ตโต การุณิโก มุนิฯ

[208]

‘‘ปุถุชฺชโน วโย สนฺโต, น กิเลสวโส อหุ;

สมฺปชาโน สติยุตฺโต, ตสฺมา เอโส อจินฺติโยฯ

[209]

‘‘ทุพฺพลานิ กิเลสานิ, ยสฺสาสยคตานิ เม;

ญาณคฺคิปริทฑฺฒานิ, น ขียิํสุ ตมพฺภุตํฯ

[210]

‘‘โย สพฺพโลกสฺส ครุ, โลโก [โลเก (สฺยา. ก.)] ยสฺส ตถา ครุ;

ตถาปิ โลกาจริโย, โลโก ตสฺสานุวตฺตโกฯ

[211]

‘‘เอวมาทีหิ สมฺพุทฺธํ, กิตฺตยํ ธมฺมเทสนํ;

ยาวชีวํ กริตฺวาน, คโต สคฺคํ ตโต จุโตฯ

[212]

‘‘สตสหสฺสิโต กปฺเป, ยํ พุทฺธมภิกิตฺตยิํ;

ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, กิตฺตนาย อิทํ ผลํฯ

[213]

‘‘เทวโลเก มหารชฺชํ, ปาเทสิํ กญฺจนคฺฆิยํ [ทิพฺพานุโภชหํ ตทา (สฺยา.), รชฺชํ ปาเทสิ กํจยํ (สี.)];

จกฺกวตฺตี มหารชฺชํ, พหุโสนุภวิํ อหํฯ

[214]

‘‘ทุเว ภเว ปชายามิ, เทวตฺเต อถ มานุเส;

อญฺญํ คติํ น ชานามิ, กิตฺตนาย อิทํ ผลํฯ

[215]

‘‘ทุเว กุเล ปชายามิ, ขตฺติเย อถ พฺราหฺมเณ;

นีเจ กุเล น ชายามิ, กิตฺตนาย อิทํ ผลํฯ

[216]

‘‘ปจฺฉิเม จ ภเว ทานิ, คิริพฺพชปุรุตฺตเม;

รญฺโญหํ พิมฺพิสารสฺส, ปุตฺโต นาเมน จาภโยฯ

[217]

‘‘ปาปมิตฺตวสํ คนฺตฺวา, นิคณฺเฐน วิโมหิโต;

เปสิโต นาฏปุตฺเตน, พุทฺธเสฏฺฐมุเปจฺจหํฯ

[218]

‘‘ปุจฺฉิตฺวา นิปุณํ ปญฺหํ, สุตฺวา พฺยากรณุตฺตมํ;

ปพฺพชิตฺวาน นจิรํ, อรหตฺตมปาปุณิํฯ

[219]

‘‘กิตฺตยิตฺวา ชินวรํ, กิตฺติโต โหมิ สพฺพทา;

สุคนฺธเทหวทโน, อาสิํ สุขสมปฺปิโตฯ

[220]

‘‘ติกฺขหาสลหุปญฺโญ, มหาปญฺโญ ตเถวหํ;

วิจิตฺตปฏิภาโน จ, ตสฺส กมฺมสฺส วาหสาฯ

[221]

‘‘อภิตฺถวิตฺวา ปทุมุตฺตราหํ, ปสนฺนจิตฺโต อสมํ สยมฺภุํ;

น คจฺฉิ กปฺปานิ อปายภูมิํ, สตํ สหสฺสานิ พเลน ตสฺสฯ

[222]

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ

[223]

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[224]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อภโย เถโร อิมา คาถาโย

อภาสิตฺถาติฯ

อภยตฺเถรสฺสาปทานํ สตฺตมํฯ

8. โลมสกงฺคิยตฺเถรอปทานํ

[225]

‘‘อิมมฺหิ ภทฺทเก กปฺเป, พฺรหฺมพนฺธุ มหายโส;

กสฺสโป นาม โคตฺเตน, อุปฺปชฺชิ วทตํ วโรฯ

[226]

‘‘ตทาหํ จนฺทโน เจว, ปพฺพชิตฺวาน สาสเน;

อาปาณโกฏิกํ ธมฺมํ, ปูรยิตฺวาน สาสเนฯ

[227]

‘‘ตโต จุตา สนฺตุสิตํ, อุปปนฺนา อุโภ มยํ;

ตตฺถ ทิพฺเพหิ นจฺเจหิ, คีเตหิ วาทิเตหิ จฯ

[228]

‘‘รูปาทิทสหงฺเคหิ, อภิโภตฺวาน เสสเก;

ยาวตายุํ วสิตฺวาน, อนุโภตฺวา มหาสุขํฯ

[229]

‘‘ตโต จวิตฺวา ติทสํ, จนฺทโน อุปปชฺชถ;

อหํ กปิลวตฺถุสฺมิํ, อชายิํ สากิยตฺรโชฯ

[230]

‘‘ยทา อุทายิตฺเถเรน, อชฺฌิฏฺโฐ โลกนายโก;

อนุกมฺปิย สกฺยานํ, อุเปสิ กปิลวฺหยํฯ

[231]

‘‘ตทาติมานิโน สกฺยา, น พุทฺธสฺส คุณญฺญุโน;

ปณมนฺติ น สมฺพุทฺธํ, ชาติถทฺธา อนาทราฯ

[232]

‘‘เตสํ สงฺกปฺปมญฺญาย, อากาเส จงฺกมี ชิโน;

ปชฺชุนฺโน วิย วสฺสิตฺถ, ปชฺชลิตฺถ ยถา สิขีฯ

[233]

‘‘ทสฺเสตฺวา รูปมตุลํ, ปุน อนฺตรธายถ;

เอโกปิ หุตฺวา พหุธา, อโหสิ ปุนเรกโกฯ

[234]