1. ลกุณฺฑภทฺทิยตฺเถรอปทานํ

[1]

‘‘ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน, สพฺพธมฺเมสุ จกฺขุมา;

อิโต สตสหสฺสมฺหิ, กปฺเป อุปฺปชฺชิ นายโกฯ

[2]

‘‘ตทาหํ หํสวติยํ, เสฏฺฐิปุตฺโต มหทฺธโน;

ชงฺฆาวิหารํ วิจรํ, สงฺฆารามํ อคจฺฉหํฯ

[3]

‘‘ตทา โส โลกปชฺโชโต, ธมฺมํ เทเสสิ นายโก;

มญฺชุสฺสรานํ ปวรํ, สาวกํ อภิกิตฺตยิฯ

[4]

‘‘ตํ สุตฺวา มุทิโต หุตฺวา, การํ กตฺวา มเหสิโน;

วนฺทิตฺวา สตฺถุโน ปาเท, ตํ ฐานมภิปตฺถยิํฯ

[5]

‘‘ตทา พุทฺโธ วิยากาสิ, สงฺฆมชฺเฌ วินายโก;

‘อนาคตมฺหิ อทฺธาเน, ลจฺฉเส ตํ มโนรถํฯ

[6]

‘‘‘สตสหสฺสิโต กปฺเป, โอกฺกากกุลสมฺภโว;

โคตโม นาม โคตฺเตน, สตฺถา โลเก ภวิสฺสติฯ

[7]

‘‘‘ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท, โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต;

ภทฺทิโย นาม นาเมน, เหสฺสติ สตฺถุ สาวโก’ฯ

[8]

‘‘เตน กมฺเมน สุกเตน, เจตนาปณิธีหิ จ;

ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ, ตาวติํสมคจฺฉหํฯ

[9]

‘‘ทฺเวนวุเต อิโต กปฺเป, ผุสฺโส อุปฺปชฺชิ นายโก;

ทุราสโท ทุปฺปสโห, สพฺพโลกุตฺตโม ชิโนฯ

[10]

‘‘จรเณน จ สมฺปนฺโน, พฺรหา อุชุ ปตาปวา;

หิเตสี สพฺพสตฺตานํ [สพฺพปาณีนํ (สี.)], พหุํ โมเจสิ พนฺธนาฯ

[11]

‘‘นนฺทารามวเน ตสฺส, อโหสิํ ผุสฺสโกกิโล [ปุสฺสโกกิโล (สี. สฺยา.)];

คนฺธกุฏิสมาสนฺเน, อมฺพรุกฺเข วสามหํฯ

[12]

‘‘ตทา ปิณฺฑาย คจฺฉนฺตํ, ทกฺขิเณยฺยํ ชินุตฺตมํ;

ทิสฺวา จิตฺตํ ปสาเทตฺวา, มญฺชุนาภินิกูชหํ [มญฺชุนาเทน กูชหํ (สี. ปี.)]ฯ

[13]

‘‘ราชุยฺยานํ ตทา คนฺตฺวา, สุปกฺกํ กนกตฺตจํ;

อมฺพปิณฺฑํ คเหตฺวาน, สมฺพุทฺธสฺโสปนามยิํฯ

[14]

‘‘ตทา เม จิตฺตมญฺญาย, มหาการุณิโก ชิโน;

อุปฏฺฐากสฺส หตฺถโต, ปตฺตํ ปคฺคณฺหิ นายโกฯ

[15]

‘‘อทาสิํ หฏฺฐจิตฺโตหํ [ตุฏฺฐจิตฺโตหํ (สี.)], อมฺพปิณฺฑํ มหามุเน;

ปตฺเต ปกฺขิปฺป ปกฺเขหิ, ปญฺชลิํ [ปกฺเขหญฺชลิํ (สี.)] กตฺวาน มญฺชุนาฯ

[16]

‘‘สเรน รชนีเยน, สวนีเยน วคฺคุนา;

วสฺสนฺโต พุทฺธปูชตฺถํ, นีฬํ [นิทฺทํ (สฺยา. ปี.)] คนฺตฺวา นิปชฺชหํฯ

[17]

‘‘ตทา มุทิตจิตฺตํ มํ, พุทฺธเปมคตาสยํ;

สกุณคฺฆิ อุปาคนฺตฺวา, ฆาตยี ทุฏฺฐมานโสฯ

[18]

‘‘ตโต จุโตหํ ตุสิเต, อนุโภตฺวา มหาสุขํ;

มนุสฺสโยนิมาคจฺฉิํ, ตสฺส กมฺมสฺส วาหสาฯ

[19]

‘‘อิมมฺหิ ภทฺทเก กปฺเป, พฺรหฺมพนฺธุ มหายโส;

กสฺสโป นาม โคตฺเตน, อุปฺปชฺชิ วทตํ วโรฯ

[20]

‘‘สาสนํ โชตยิตฺวา โส, อภิภุยฺย กุติตฺถิเย;

วินยิตฺวาน เวเนยฺเย, นิพฺพุโต โส สสาวโกฯ

[21]

‘‘นิพฺพุเต ตมฺหิ โลกคฺเค, ปสนฺนา ชนตา พหู;

ปูชนตฺถาย พุทฺธสฺส, ถูปํ กุพฺพนฺติ สตฺถุโนฯ

[22]

‘‘‘สตฺตโยชนิกํ ถูปํ, สตฺตรตนภูสิตํ;

กริสฺสาม มเหสิสฺส’, อิจฺเจวํ มนฺตยนฺติ เตฯ

[23]

‘‘กิกิโน กาสิราชสฺส, ตทา เสนาย นายโก;

หุตฺวาหํ อปฺปมาณสฺส, ปมาณํ เจติเย วทิํฯ

[24]

‘‘ตทา เต มม วากฺเยน, เจติยํ โยชนุคฺคตํ;

อกํสุ นรวีรสฺส, นานารตนภูสิตํฯ

[25]

‘‘เตน กมฺเมน สุกเตน, เจตนาปณิธีหิ จ;

ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ, ตาวติํสมคจฺฉหํฯ

[26]

‘‘ปจฺฉิเม จ ภเว ทานิ, ชาโต เสฏฺฐิกุเล อหํ;

สาวตฺถิยํ ปุรวเร, อิทฺเธ ผีเต มหทฺธเนฯ

[27]

‘‘ปุรปฺปเวเส สุคตํ, ทิสฺวา วิมฺหิตมานโส;

ปพฺพชิตฺวาน น จิรํ, อรหตฺตมปาปุณิํฯ

[28]

‘‘เจติยสฺส ปมาณํ ยํ, อกริํ เตน กมฺมุนา;

ลกุณฺฑกสรีโรหํ, ชาโต ปริภวารโหฯ

[29]

‘‘สเรน มธุเรนาหํ, ปูชิตฺวา อิสิสตฺตมํ;

มญฺชุสฺสรานํ ภิกฺขูนํ, อคฺคตฺตมนุปาปุณิํฯ

[30]

‘‘ผลทาเนน พุทฺธสฺส, คุณานุสฺสรเณน จ;

สามญฺญผลสมฺปนฺโน, วิหรามิ อนาสโวฯ

[31]

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ, ภวา สพฺเพ สมูหตา;

นาโคว พนฺธนํ เฉตฺวา, วิหรามิ อนาสโวฯ

[32]

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ, พุทฺธเสฏฺฐสฺส สนฺติเก;

ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[33]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส, วิโมกฺขาปิ จ อฏฺฐิเม;

ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ลกุณฺฑภทฺทิโย เถโร อิมา คาถาโย

อภาสิตฺถาติฯ

ลกุณฺฑภทฺทิยตฺเถรสฺสาปทานํ ปฐมํฯ

2. กงฺขาเรวตตฺเถรอปทานํ

[34]

‘‘ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน, สพฺพธมฺเมสุ จกฺขุมา;

อิโต สตสหสฺสมฺหิ, กปฺเป อุปฺปชฺชิ นายโกฯ

[35]

‘‘สีหหนุ พฺรหฺมคิโร, หํสทุนฺทุภินิสฺสโน [หํสทุนฺทุภินิสฺสโร (สี.) … นิสฺสวโน (ปี.) … สาวโน (สฺยา.)];

นาควิกฺกนฺตคมโน, จนฺทสูราทิกปฺปโภฯ

[36]