‘‘ตทา ปสนฺโน สุคเต, ปพฺพชิํ อนคาริยํ;

โมคฺคลฺลาโน อาจริโย, อุปชฺฌา สาริสมฺภโวฯ

[245]

‘‘เกเสสุ ฉิชฺชมาเนสุ, ทิฏฺฐิ ฉินฺนา สมูลิกา;

นิวาเสนฺโต จ กาสาวํ, อรหตฺตมปาปุณิํฯ

[246]

‘‘อตฺถธมฺมนิรุตฺตีสุ, ปฏิภาเน จ เม มติ;

ปภินฺนา เตน โลกคฺโค, เอตทคฺเค ฐเปสิ มํฯ

[247]

‘‘อสนฺทิฏฺฐํ วิยากาสิํ, อุปติสฺเสน ปุจฺฉิโต;

ปฏิสมฺภิทาสุ เตนาหํ, อคฺโค สมฺพุทฺธสาสเนฯ

[248]

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ

[249]

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[250]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มหาโกฏฺฐิโก เถโร อิมา คาถาโย

อภาสิตฺถาติฯ

มหาโกฏฺฐิกตฺเถรสฺสาปทานํ สตฺตมํฯ

8. อุรุเวฬกสฺสปตฺเถรอปทานํ

[251]

‘‘ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน, สพฺพโลกวิทู มุนิ;

อิโต สตสหสฺสมฺหิ, กปฺเป อุปฺปชฺชิ จกฺขุมาฯ

[252]

‘‘โอวาทโก วิญฺญาปโก, ตารโก สพฺพปาณินํ;

เทสนากุสโล พุทฺโธ, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ

[253]

‘‘อนุกมฺปโก การุณิโก, หิเตสี สพฺพปาณินํ;

สมฺปตฺเต ติตฺถิเย สพฺเพ, ปญฺจสีเล ปติฏฺฐปิฯ

[254]

‘‘เอวํ นิรากุลํ อาสิ, สุญฺญตํ ติตฺถิเยหิ จ;

วิจิตฺตํ อรหนฺเตหิ, วสีภูเตหิ ตาทิภิฯ

[255]

‘‘รตนานฏฺฐปญฺญาสํ, อุคฺคโต โส มหามุนิ;

กญฺจนคฺฆิยสงฺกาโส, พาตฺติํสวรลกฺขโณฯ

[256]

‘‘วสฺสสตสหสฺสานิ , อายุ วิชฺชติ ตาวเท;

ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ

[257]

‘‘ตทาหํ หํสวติยา, พฺราหฺมโณ สาธุสมฺมโต;

อุเปจฺจ โลกปชฺโชตํ, อสฺโสสิํ ธมฺมเทสนํฯ

[258]

‘‘ตทา มหาปริสติํ, มหาปริสสาวกํ;

ฐเปนฺตํ เอตทคฺคมฺหิ, สุตฺวาน มุทิโต อหํฯ

[259]

‘‘มหตา ปริวาเรน, นิมนฺเตตฺวา มหาชินํ;

พฺราหฺมณานํ สหสฺเสน, สหทานมทาสหํฯ

[260]

‘‘มหาทานํ ททิตฺวาน, อภิวาทิย นายกํ;

เอกมนฺตํ ฐิโต หฏฺโฐ, อิทํ วจนมพฺรวิํฯ

[261]

‘‘‘ตยิ สทฺธาย เม วีร, อธิการคุเณน จ;

ปริสา มหตี โหตุ, นิพฺพตฺตสฺส ตหิํ ตหิํ’ฯ

[262]

‘‘ตทา อโวจ ปริสํ, คชคชฺชิตสุสฺสโร;

กรวีกรุโต สตฺถา, ‘เอตํ ปสฺสถ พฺราหฺมณํฯ

[263]

‘‘‘เหมวณฺณํ มหาพาหุํ, กมลานนโลจนํ;

อุทคฺคตนุชํ หฏฺฐํ, สทฺธวนฺตํ คุเณ มมฯ

[264]

‘‘‘เอส ปตฺถยเต ฐานํ [ปตฺถยิ ตํ ฐานํ (สฺยา.)], สีหโฆสสฺส ภิกฺขุโน;

อนาคตมฺหิ อทฺธาเน, ลจฺฉเส ตํ มโนรถํฯ

[265]

‘‘‘สตสหสฺสิโต กปฺเป, โอกฺกากกุลสมฺภโว;

โคตโม นาม โคตฺเตน, สตฺถา โลเก ภวิสฺสติฯ

[266]

‘‘‘ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท, โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต;

กสฺสโป นาม โคตฺเตน, เหสฺสติ สตฺถุ สาวโก’ฯ

[267]

‘‘อิโต ทฺเวนวุเต กปฺเป, อหุ สตฺถา อนุตฺตโร;

อนูปโม อสทิโส, ผุสฺโส โลกคฺคนายโกฯ

[268]

‘‘โส จ สพฺพํ ตมํ หนฺตฺวา, วิชเฏตฺวา มหาชฏํ;

วสฺสเต อมตํ วุฏฺฐิํ, ตปฺปยนฺโต สเทวกํฯ

[269]

‘‘ตทา หิ พาราณสิยํ, ราชา ปจฺจา อหุมฺหเส;

ภาตโรมฺห ตโย สพฺเพ, สํวิสฏฺฐาว ราชิโนฯ

[270]

‘‘วีรงฺครูปา พลิโน, สงฺคาเม อปราชิตา;

ตทา กุปิตปจฺจนฺโต [กุปฺปติ ปจฺจนฺโต (ก.)], อมฺเห อาห มหีปติฯ

[271]

‘‘‘เอถ คนฺตฺวาน ปจฺจนฺตํ, โสเธตฺวา อฏฺฏวีพลํ;

เขมํ วิชิริตํ กตฺวา, ปุน เทถาติ ภาสถ’ฯ

[272]

‘‘ตโต มยํ อโวจุมฺห, ยทิ เทยฺยาสิ นายกํ;

อุปฏฺฐานาย อมฺหากํ, สาธยิสฺสาม โว ตโตฯ

[273]

‘‘ตโต มยํ ลทฺธวรา, ภูมิปาเลน เปสิตา;

นิกฺขิตฺตสตฺถํ ปจฺจนฺตํ, กตฺวา ปุนรุปจฺจ ตํฯ

[274]

‘‘ยาจิตฺวา สตฺถุปฏฺฐานํ, ราชานํ โลกนายกํ;

มุนิวีรํ ลภิตฺวาน, ยาวชีวํ ยชิมฺห ตํฯ

[275]

‘‘มหคฺฆานิ จ วตฺถานิ, ปณีตานิ รสานิ จ;

เสนาสนานิ รมฺมานิ, เภสชฺชานิ หิตานิ จฯ

[276]

‘‘ทตฺวา สสงฺฆมุนิโน [สสํฆสฺส มุเน (สี. ปี.)], ธมฺเมนุปฺปาทิตานิ โน;

สีลวนฺโต การุณิกา, ภาวนายุตฺตมานสาฯ

[277]

‘‘สทฺธา ปริจริตฺวาน, เมตฺตจิตฺเตน นายกํ;

นิพฺพุเต ตมฺหิ โลกคฺเค, ปูชํ กตฺวา ยถาพลํฯ

[278]

‘‘ตโต จุตา สนฺตุสิตํ [ตาวติํสํ (สฺยา.)], คตา ตตฺถ มหาสุขํ;

อนุภูตา มยํ สพฺเพ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ

[279]

‘‘มายากาโร ยถา รงฺเค [ลทฺโธ (สฺยา. ปี.)], ทสฺเสสิ วิกติํ พหุํ;

ตถา ภเว ภมนฺโตหํ [คเมนฺโตหํ (ก.), ภวนฺโตหํ (สฺยา.)], วิเทหาธิปตี อหุํฯ

[280]

‘‘คุณาเจฬสฺส วากฺเยน, มิจฺฉาทิฏฺฐิคตาสโย;

นรกํ มคฺคมารูฬฺโห, รุจาย มม ธีตุยาฯ

[281]

‘‘โอวาทํ นาทิยิตฺวาน, พฺรหฺมุนา นารเทนหํ;

พหุธา สํสิโต สนฺโต, ทิฏฺฐิํ หิตฺวาน ปาปิกํฯ

[282]

‘‘ปูรยิตฺวา วิเสเสน, ทส กมฺมปถานิหํ;

หิตฺวาน เทหมคมิํ, สคฺคํ สภวนํ ยถาฯ

[283]

‘‘ปจฺฉิเม ภเว สมฺปตฺเต, พฺรหฺมพนฺธุ อโหสหํ;

พาราณสิยํ ผีตายํ, ชาโต วิปฺปมหากุเลฯ

[284]

‘‘มจฺจุพฺยาธิชรา ภีโต, โอคาเหตฺวา มหาวนํ [ชหิตฺวาน มหาธนํ (สี.), ชหิตฺวา จ มหาธนํ (ปี.)];

นิพฺพานํ ปทเมสนฺโต, ชฏิเลสุ ปริพฺพชิํฯ

[285]

‘‘ตทา ทฺเว ภาตโร มยฺหํ, ปพฺพชิํสุ มยา สห;

อุรุเวฬายํ มาเปตฺวา, อสฺสมํ นิวสิํ อหํฯ

[286]

‘‘กสฺสโป นาม โคตฺเตน, อุรุเวฬนิวาสิโก [อุรุเวฬาย นิวสิํ (สฺยา.)];

ตโต เม อาสิ ปญฺญตฺติ, อุรุเวฬกสฺสโป อิติฯ

[287]

‘‘นทีสกาเส ภาตา เม, นทีกสฺสปสวฺหโย;

อาสี สกาสนาเมน, คยายํ คยากสฺสโปฯ

[288]

‘‘ทฺเว สตานิ กนิฏฺฐสฺส, ตีณิ มชฺฌสฺส ภาตุโน;

มม ปญฺจ สตานูนา, สิสฺสา สพฺเพ มมานุคาฯ

[289]

‘‘ตทา อุเปจฺจ มํ พุทฺโธ, กตฺวาน วิวิธานิ เม [กตฺวา นานาวิธานิ เม (สี.)];

ปาฏิหีรานิ โลกคฺโค, วิเนสิ นรสารถิฯ

[290]

‘‘สหสฺสปริวาเรน, อโหสิํ เอหิภิกฺขุโก;

เตเหว สห สพฺเพหิ, อรหตฺตมปาปุณิํฯ

[291]

‘‘เต เจวญฺเญ จ พหโว, สิสฺสา มํ ปริวารยุํ;

สาสิตุญฺจ สมตฺโถหํ, ตโต มํ อิสิสตฺตโมฯ

[292]

‘‘มหาปริสภาวสฺมิํ , เอตทคฺเค ฐเปสิ มํ;

อโห พุทฺเธ กตํ การํ, สผลํ เม อชายถฯ

[293]

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ

[294]

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[295]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุรุเวฬกสฺสโป เถโร อิมา คาถาโย

อภาสิตฺถาติฯ

อุรุเวฬกสฺสปตฺเถรสฺสาปทานํ อฏฺฐมํฯ

9. ราธตฺเถรอปทานํ

[296]

‘‘ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน, สพฺพโลกวิทู มุนิ;

อิโต สตสหสฺสมฺหิ, กปฺเป อุปฺปชฺชิ จกฺขุมาฯ

[297]

‘‘โอวาทโก วิญฺญาปโก, ตารโก สพฺพปาณินํ;

เทสนากุสโล พุทฺโธ, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ

[298]

‘‘อนุกมฺปโก การุณิโก, หิเตสี สพฺพปาณินํ;

สมฺปตฺเต ติตฺถิเย สพฺเพ, ปญฺจสีเล ปติฏฺฐปิฯ

[299]

‘‘เอวํ นิรากุลํ อาสิ, สุญฺญตํ ติตฺถิเยหิ จ;

วิจิตฺตํ อรหนฺเตหิ, วสีภูเตหิ ตาทิภิฯ

[300]

‘‘รตนานฏฺฐปญฺญาสํ, อุคฺคโต โส มหามุนิ;

กญฺจนคฺฆิยสงฺกาโส, พาตฺติํสวรลกฺขโณฯ

[301]

‘‘วสฺสสตสหสฺสานิ, อายุ วิชฺชติ ตาวเท;

ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ

[302]

‘‘ตทาหํ หํสวติยํ, พฺราหฺมโณ มนฺตปารคู;

อุเปจฺจ ตํ นรวรํ, อสฺโสสิํ ธมฺมเทสนํฯ

[303]

‘‘ปญฺญเปนฺตํ มหาวีรํ, ปริสาสุ วิสารทํ;

ปฏิภาเนยฺยกํ ภิกฺขุํ, เอตทคฺเค วินายกํฯ

[304]

‘‘ตทาหํ การํ กตฺวาน, สสงฺเฆ โลกนายเก;

นิปจฺจ สิรสา ปาเท, ตํ ฐานํ อภิปตฺถยิํฯ

[305]

‘‘ตโต มํ ภควา อาห, สิงฺคีนิกฺขสมปฺปโภ;

สเรน รชนีเยน, กิเลสมลหารินาฯ

[306]