‘‘‘อถ รูปา อรูปา จ, สุขทุกฺขา วิมุจฺจติ’;
อิจฺเจวํ อภณี นาโถ, ติโลกสรโณ มุนิ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา พาหิโย เถโร อิมา คาถาโย
อภาสิตฺถาติฯ
พาหิยตฺเถรสฺสาปทานํ ฉฏฺฐํฯ
7. มหาโกฏฺฐิกตฺเถรอปทานํ
[221]
‘‘ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน, สพฺพโลกวิทู มุนิ;
อิโต สตสหสฺสมฺหิ, กปฺเป อุปฺปชฺชิ จกฺขุมาฯ
[222]
‘‘โอวาทโก วิญฺญาปโก, ตารโก สพฺพปาณินํ;
เทสนากุสโล พุทฺโธ, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
[223]
‘‘อนุกมฺปโก การุณิโก, หิเตสี สพฺพปาณินํ;
สมฺปตฺเต ติตฺถิเย สพฺเพ, ปญฺจสีเล ปติฏฺฐปิฯ
[224]
‘‘เอวํ นิรากุลํ อาสิ, สุญฺญตํ ติตฺถิเยหิ จ;
วิจิตฺตํ อรหนฺเตหิ, วสีภูเตหิ ตาทิภิฯ
[225]
‘‘รตนานฏฺฐปญฺญาสํ, อุคฺคโต โส มหามุนิ;
กญฺจนคฺฆิยสงฺกาโส, พาตฺติํสวรลกฺขโณฯ
[226]
‘‘วสฺสสตสหสฺสานิ, อายุ วิชฺชติ ตาวเท;
ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
[227]
‘‘ตทาหํ หํสวติยํ, พฺราหฺมโณ เวทปารคู;
อุเปจฺจ สพฺพโลกคฺคํ [สพฺพสารคฺคํ (สี.), สตฺตปารคํ (ปี.)], อสฺโสสิํ ธมฺมเทสนํฯ
[228]
‘‘ตทา โส สาวกํ วีโร, ปภินฺนมติโคจรํ;
อตฺเถ ธมฺเม นิรุตฺเต จ, ปฏิภาเน จ โกวิทํฯ
[229]
‘‘ฐเปสิ เอตทคฺคมฺหิ, ตํ สุตฺวา มุทิโต อหํ;
สสาวกํ ชินวรํ, สตฺตาหํ โภชยิํ ตทาฯ
[230]
‘‘ทุสฺเสหจฺฉาทยิตฺวาน , สสิสฺสํ พุทฺธิสาครํ [พุทฺธสาครํ (ก.)];
นิปจฺจ ปาทมูลมฺหิ, ตํ ฐานํ ปตฺถยิํ อหํฯ
[231]
‘‘ตโต อโวจ โลกคฺโค, ‘ปสฺสเถตํ ทิชุตฺตมํ;
วินตํ ปาทมูเล เม, กมโลทรสปฺปภํฯ
[232]
‘‘‘พุทฺธเสฏฺฐสฺส [เสฏฺฐํ พุทฺธสฺส (สฺยา. ก.)] ภิกฺขุสฺส, ฐานํ ปตฺถยเต อยํ;
ตาย สทฺธาย จาเคน, สทฺธมฺมสฺสวเนน [เตน ธมฺมสฺสเวน (สี. ปี. ก.)] จฯ
[233]
‘‘‘สพฺพตฺถ สุขิโต หุตฺวา, สํสริตฺวา ภวาภเว;
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน, ลจฺฉเส ตํ มโนรถํฯ
[234]
‘‘‘สตสหสฺสิโต กปฺเป, โอกฺกากกุลสมฺภโว;
โคตโม นาม โคตฺเตน, สตฺถา โลเก ภวิสฺสติฯ
[235]
‘‘‘ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท, โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต;
โกฏฺฐิโก นาม นาเมน, เหสฺสติ สตฺถุ สาวโก’ฯ
[236]
‘‘ตํ สุตฺวา มุทิโต หุตฺวา, ยาวชีวํ ตทา ชินํ;
เมตฺตจิตฺโต ปริจริํ, สโต ปญฺญาสมาหิโตฯ
[237]
‘‘เตน กมฺมวิปาเกน, เจตนาปณิธีหิ จ;
ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ, ตาวติํสมคจฺฉหํฯ
[238]
‘‘สตานํ ตีณิกฺขตฺตุญฺจ, เทวรชฺชมการยิํ;
สตานํ ปญฺจกฺขตฺตุญฺจ, จกฺกวตฺตี อโหสหํฯ
[239]
‘‘ปเทสรชฺชํ วิปุลํ, คณนาโต อสงฺขิยํ;
สพฺพตฺถ สุขิโต อาสิํ, ตสฺส กมฺมสฺส วาหสาฯ
[240]
‘‘ทุเว ภเว สํสรามิ, เทวตฺเต อถ มานุเส;
อญฺญํ คติํ น คจฺฉามิ, สุจิณฺณสฺส อิทํ ผลํฯ
[241]
‘‘ทุเว กุเล ปชายามิ, ขตฺติเย อถ พฺราหฺมเณ;
‘‘นีเจ กุเล น ชายามิ, สุจิณฺณสฺส อิทํ ผลํฯ
[242]
‘‘ปจฺฉิเม ภเว สมฺปตฺเต, พฺรหฺมพนฺธุ อโหสหํ;
สาวตฺถิยํ วิปฺปกุเล, ปจฺจาชาโต มหทฺธเนฯ
[243]
‘‘มาตา จนฺทวตี นาม, ปิตา เม อสฺสลายโน;
ยทา เม ปิตรํ พุทฺโธ, วินยี สพฺพสุทฺธิยาฯ
[244]
‘‘ตทา ปสนฺโน สุคเต, ปพฺพชิํ อนคาริยํ;
โมคฺคลฺลาโน อาจริโย, อุปชฺฌา สาริสมฺภโวฯ
[245]
‘‘เกเสสุ ฉิชฺชมาเนสุ, ทิฏฺฐิ ฉินฺนา สมูลิกา;
นิวาเสนฺโต จ กาสาวํ, อรหตฺตมปาปุณิํฯ
[246]
‘‘อตฺถธมฺมนิรุตฺตีสุ, ปฏิภาเน จ เม มติ;
ปภินฺนา เตน โลกคฺโค, เอตทคฺเค ฐเปสิ มํฯ
[247]
‘‘อสนฺทิฏฺฐํ วิยากาสิํ, อุปติสฺเสน ปุจฺฉิโต;
ปฏิสมฺภิทาสุ เตนาหํ, อคฺโค สมฺพุทฺธสาสเนฯ
[248]
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ
[249]
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
[250]
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มหาโกฏฺฐิโก เถโร อิมา คาถาโย
อภาสิตฺถาติฯ
มหาโกฏฺฐิกตฺเถรสฺสาปทานํ สตฺตมํฯ
8. อุรุเวฬกสฺสปตฺเถรอปทานํ
[251]
‘‘ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน, สพฺพโลกวิทู มุนิ;
อิโต สตสหสฺสมฺหิ, กปฺเป อุปฺปชฺชิ จกฺขุมาฯ
[252]
‘‘โอวาทโก วิญฺญาปโก, ตารโก สพฺพปาณินํ;
เทสนากุสโล พุทฺโธ, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
[253]
‘‘อนุกมฺปโก การุณิโก, หิเตสี สพฺพปาณินํ;
สมฺปตฺเต ติตฺถิเย สพฺเพ, ปญฺจสีเล ปติฏฺฐปิฯ
[254]
‘‘เอวํ นิรากุลํ อาสิ, สุญฺญตํ ติตฺถิเยหิ จ;
วิจิตฺตํ อรหนฺเตหิ, วสีภูเตหิ ตาทิภิฯ
[255]
‘‘รตนานฏฺฐปญฺญาสํ, อุคฺคโต โส มหามุนิ;
กญฺจนคฺฆิยสงฺกาโส, พาตฺติํสวรลกฺขโณฯ
[256]