เมนู

‘‘ตโต จิตฺตํ วิมุจฺจิ เม, อนุปาทาย สพฺพโส;

ปายาสิํ ทมยิตฺวาหํ, เอตทคฺคมปาปุณิํฯ

[175]

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ

[176]

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[177]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กุมารกสฺสโป เถโร อิมา คาถาโย

อภาสิตฺถาติฯ

กุมารกสฺสปตฺเถรสฺสาปทานํ ปญฺจมํฯ

จตุวีสติมํ ภาณวารํฯ

6. พาหิยตฺเถรอปทานํ

[178]

‘‘อิโต สตสหสฺสมฺหิ, กปฺเป อุปฺปชฺชิ นายโก;

มหปฺปโภ ติโลกคฺโค, นาเมน ปทุมุตฺตโรฯ

[179]

‘‘ขิปฺปาภิญฺญสฺส ภิกฺขุสฺส, คุณํ กิตฺตยโต มุเน;

สุตฺวา อุทคฺคจิตฺโตหํ, การํ กตฺวา มเหสิโนฯ

[180]

‘‘ทตฺวา สตฺตาหิกํ ทานํ, สสิสฺสสฺส มุเน อหํ;

อภิวาทิย สมฺพุทฺธํ, ตํ ฐานํ ปตฺถยิํ ตทาฯ

[181]

‘‘ตโต มํ พฺยากริ พุทฺโธ, ‘เอตํ ปสฺสถ พฺราหฺมณํ;

ปติตํ ปาทมูเล เม, จริยํ ปจฺจเวกฺขณํ [ปสนฺนนยนานนํ (สี.), ปีนสมฺปนฺนเวกฺขณํ (สฺยา.), ปีณํสํ ปจฺจเวกฺขณํ (ปี.)]

[182]

‘‘‘เหมยญฺโญปจิตงฺคํ , อวทาตตนุตฺตจํ;

ปลมฺพพิมฺพตมฺโพฏฺฐํ, เสตติณฺหสมํ ทิชํฯ

[183]

‘‘‘คุณถามพหุตรํ, สมุคฺคตตนูรุหํ;

คุโณฆายตนีภูตํ, ปีติสมฺผุลฺลิตานนํฯ

[184]

‘‘‘เอโส ปตฺถยเต ฐานํ, ขิปฺปาภิญฺญสฺส ภิกฺขุโน;

อนาคเต มหาวีโร, โคตโม นาม เหสฺสติฯ

[185]

‘‘‘ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท, โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต;

พาหิโย นาม นาเมน, เหสฺสติ สตฺถุ สาวโก’ฯ

[186]

‘‘ตทา หิ ตุฏฺโฐ วุฏฺฐาย, ยาวชีวํ มหามุเน;

การํ กตฺวา จุโต สคฺคํ, อคํ สภวนํ ยถาฯ

[187]

‘‘เทวภูโต มนุสฺโส วา, สุขิโต ตสฺส กมฺมุโน;

วาหสา สํสริตฺวาน, สมฺปตฺติมนุโภมหํฯ

[188]

‘‘ปุน กสฺสปวีรสฺส, อตฺถเมนฺตมฺหิ [อตฺถงฺคตมฺหิ (สฺยา.)] สาสเน;

อารุยฺห เสลสิขรํ, ยุญฺชิตฺวา ชินสาสนํฯ

[189]

‘‘วิสุทฺธสีโล สปฺปญฺโญ, ชินสาสนการโก;

ตโต จุตา ปญฺจ ชนา, เทวโลกํ อคมฺหเสฯ

[190]

‘‘ตโตหํ พาหิโย ชาโต, ภารุกจฺเฉ ปุรุตฺตเม;

ตโต นาวาย ปกฺขนฺโท [ปกฺขนฺโต (สี.), ปกฺกนฺโต (ปี.)], สาครํ อปฺปสิทฺธิยํ [อตฺถสิทฺธิยํ (ก.)]

[191]

‘‘ตโต นาวา อภิชฺชิตฺถ, คนฺตฺวาน กติปาหกํ;

ตทา ภีสนเก โฆเร, ปติโต มกรากเรฯ

[192]

‘‘ตทาหํ วายมิตฺวาน, สนฺตริตฺวา มโหทธิํ;

สุปฺปาทปฏฺฏนวรํ [สุปฺปารปฏฺฏนวรํ (สี. ปี.)], สมฺปตฺโต มนฺทเวธิโต [มนฺทเมธิโก (สี.), มนฺทเวทิโต (สฺยา.), มทฺทเวรตํ (ก.)]

[193]

‘‘ทารุจีรํ นิวาเสตฺวา, คามํ ปิณฺฑาย ปาวิสิํ;

ตทาห โส ชโน ตุฏฺโฐ, อรหายมิธาคโตฯ

[194]

‘‘อิมํ อนฺเนน ปาเนน, วตฺเถน สยเนน จ;

เภสชฺเชน จ สกฺกตฺวา, เหสฺสาม สุขิตา มยํฯ

[195]

‘‘ปจฺจยานํ ตทา ลาภี, เตหิ สกฺกตปูชิโต;

อรหาหนฺติ สงฺกปฺปํ, อุปฺปาเทสิํ อโยนิโสฯ

[196]

‘‘ตโต เม จิตฺตมญฺญาย, โจทยี ปุพฺพเทวตา;

‘น ตฺวํ อุปายมคฺคญฺญู, กุโต ตฺวํ อรหา ภเว’ฯ

[197]

‘‘โจทิโต ตาย สํวิคฺโค, ตทาหํ ปริปุจฺฉิ ตํ;

‘เก วา เอเต กุหิํ โลเก, อรหนฺโต นรุตฺตมาฯ

[198]

‘‘‘สาวตฺถิยํ โกสลมนฺทิเร ชิโน, ปหูตปญฺโญ วรภูริเมธโส;

โส สกฺยปุตฺโต อรหา อนาสโว, เทเสติ ธมฺมํ อรหตฺตปตฺติยาฯ

[199]

‘‘‘ตทสฺส สุตฺวา วจนํ สุปีณิโต [ปีณิตฺวา (ก.)], นิธิํว ลทฺธา กปโณติ วิมฺหิโต;

อุทคฺคจิตฺโต อรหตฺตมุตฺตมํ, สุทสฺสนํ ทฏฺฐุมนนฺตโคจรํฯ

[200]

‘‘‘ตทา ตโต นิกฺขมิตฺวาน สตฺถุโน [นิกฺขมิตุน สตฺถุวรํ (สี.)], สทา ชินํ ปสฺสามิ วิมลานนํ [ปราชินํ ปสฺสามิ กมลานนํ (ก.)];

อุเปจฺจ รมฺมํ วิชิตวฺหยํ วนํ, ทิเช อปุจฺฉิํ กุหิํ โลกนนฺทโนฯ

[201]

‘‘‘ตโต อโวจุํ นรเทววนฺทิโต, ปุรํ ปวิฏฺโฐ อสเนสนาย โส;

สโสว [ปจฺเจหิ (สี. สฺยา.)] ขิปฺปํ มุนิทสฺสนุสฺสุโก, อุเปจฺจ วนฺทาหิ ตมคฺคปุคฺคลํ’ฯ

[202]

‘‘ตโตหํ ตุวฏํ คนฺตฺวา, สาวตฺถิํ ปุรมุตฺตมํ;

วิจรนฺตํ ตมทฺทกฺขิํ, ปิณฺฑตฺถํ อปิหาคิธํฯ

[203]

‘‘ปตฺตปาณิํ อโลลกฺขํ, ปาจยนฺตํ ปีตากรํ [ภาชยนฺตํ วิยามตํ (สี.), โชตยนฺตํ อิธามตํ (สฺยา.), ภาชยนฺตํ อิทํมตํ (ปี.)];

สิรีนิลยสงฺกาสํ, รวิทิตฺติหรานนํฯ

[204]

‘‘ตํ สเมจฺจ นิปจฺจาหํ, อิทํ วจนมพฺรวิํ;

‘กุปเถ วิปฺปนฏฺฐสฺส, สรณํ โหหิ โคตมฯ

[205]

‘‘‘ปาณสนฺตารณตฺถาย , ปิณฺฑาย วิจรามหํ;

น เต ธมฺมกถากาโล, อิจฺจาห มุนิสตฺตโม’ฯ

[206]

‘‘ตทา ปุนปฺปุนํ พุทฺธํ, อายาจิํ ธมฺมลาลโส;

โย เม ธมฺมมเทเสสิ, คมฺภีรํ สุญฺญตํ ปทํฯ

[207]

‘‘ตสฺส ธมฺมํ สุณิตฺวาน, ปาปุณิํ อาสวกฺขยํ;

ปริกฺขีณายุโก สนฺโต, อโห สตฺถานุกมฺปโกฯ

[208]

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ

[209]

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[210]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[211]

‘‘เอวํ เถโร วิยากาสิ, พาหิโย ทารุจีริโย;

สงฺการกูเฏ ปติโต, ภูตาวิฏฺฐาย คาวิยาฯ

[212]

‘‘อตฺตโน ปุพฺพจริยํ, กิตฺตยิตฺวา มหามติ;

ปรินิพฺพายิ โส เถโร [วีโร (สี.), ธีโร (สฺยา.)], สาวตฺถิยํ ปุรุตฺตเมฯ

[213]

‘‘นครา นิกฺขมนฺโต ตํ, ทิสฺวาน อิสิสตฺตโม;

ทารุจีรธรํ ธีรํ, พาหิยํ พาหิตาคมํฯ

[214]

‘‘ภูมิยํ ปติตํ ทนฺตํ, อินฺทเกตูว ปาติตํ;

คตายุํ สุกฺขกิเลสํ [คตายุ สํคตกฺเลสํ (สี. ปี.), ตทายุ สงฺกตาเลสํ (ก.)], ชินสาสนการกํฯ

[215]

‘‘ตโต อามนฺตยี สตฺถา, สาวเก สาสเน รเต;

‘คณฺหถ เนตฺวา [หุตฺวา (สฺยา. ปี. ก.)] ฌาเปถ, ตนุํ สพฺรหฺมจาริโนฯ

[216]

‘‘‘ถูปํ กโรถ ปูเชถ, นิพฺพุโต โส มหามติ;

ขิปฺปาภิญฺญานเมสคฺโค, สาวโก เม วโจกโรฯ

[217]

‘‘‘สหสฺสมปิ เจ คาถา, อนตฺถปทสญฺหิตา;

เอกํ คาถาปทํ เสยฺโย, ยํ สุตฺวา อุปสมฺมติฯ

[218]

‘‘‘ยตฺถ อาโป จ ปถวี, เตโช วาโย น คาธติ;

น ตตฺถ สุกฺกา โชตนฺติ, อาทิจฺโจ น ปกาสติฯ

[219]

‘‘‘น ตตฺถ จนฺทิมา ภาติ, ตโม ตตฺถ น วิชฺชติ;

ยทา จ อตฺตนา เวทิ, มุนิโมเนน พฺราหฺมโณฯ

[220]

‘‘‘อถ รูปา อรูปา จ, สุขทุกฺขา วิมุจฺจติ’;

อิจฺเจวํ อภณี นาโถ, ติโลกสรโณ มุนิ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา พาหิโย เถโร อิมา คาถาโย

อภาสิตฺถาติฯ

พาหิยตฺเถรสฺสาปทานํ ฉฏฺฐํฯ

7. มหาโกฏฺฐิกตฺเถรอปทานํ

[221]

‘‘ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน, สพฺพโลกวิทู มุนิ;

อิโต สตสหสฺสมฺหิ, กปฺเป อุปฺปชฺชิ จกฺขุมาฯ

[222]

‘‘โอวาทโก วิญฺญาปโก, ตารโก สพฺพปาณินํ;

เทสนากุสโล พุทฺโธ, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ

[223]

‘‘อนุกมฺปโก การุณิโก, หิเตสี สพฺพปาณินํ;

สมฺปตฺเต ติตฺถิเย สพฺเพ, ปญฺจสีเล ปติฏฺฐปิฯ

[224]

‘‘เอวํ นิรากุลํ อาสิ, สุญฺญตํ ติตฺถิเยหิ จ;

วิจิตฺตํ อรหนฺเตหิ, วสีภูเตหิ ตาทิภิฯ

[225]

‘‘รตนานฏฺฐปญฺญาสํ, อุคฺคโต โส มหามุนิ;

กญฺจนคฺฆิยสงฺกาโส, พาตฺติํสวรลกฺขโณฯ

[226]

‘‘วสฺสสตสหสฺสานิ, อายุ วิชฺชติ ตาวเท;

ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ

[227]

‘‘ตทาหํ หํสวติยํ, พฺราหฺมโณ เวทปารคู;

อุเปจฺจ สพฺพโลกคฺคํ [สพฺพสารคฺคํ (สี.), สตฺตปารคํ (ปี.)], อสฺโสสิํ ธมฺมเทสนํฯ

[228]

‘‘ตทา โส สาวกํ วีโร, ปภินฺนมติโคจรํ;

อตฺเถ ธมฺเม นิรุตฺเต จ, ปฏิภาเน จ โกวิทํฯ

[229]

‘‘ฐเปสิ เอตทคฺคมฺหิ, ตํ สุตฺวา มุทิโต อหํ;

สสาวกํ ชินวรํ, สตฺตาหํ โภชยิํ ตทาฯ

[230]

‘‘ทุสฺเสหจฺฉาทยิตฺวาน , สสิสฺสํ พุทฺธิสาครํ [พุทฺธสาครํ (ก.)];

นิปจฺจ ปาทมูลมฺหิ, ตํ ฐานํ ปตฺถยิํ อหํฯ

[231]