5. กุมารกสฺสปตฺเถรอปทานํ

[150]

‘‘อิโต สตสหสฺสมฺหิ, กปฺเป อุปฺปชฺชิ นายโก;

สพฺพโลกหิโต วีโร, ปทุมุตฺตรนามโกฯ

[151]

‘‘ตทาหํ พฺราหฺมโณ หุตฺวา, วิสฺสุโต เวทปารคู;

ทิวาวิหารํ วิจรํ, อทฺทสํ โลกนายกํฯ

[152]

‘‘จตุสจฺจํ ปกาเสนฺตํ, โพธยนฺตํ สเทวกํ;

วิจิตฺตกถิกานคฺคํ, วณฺณยนฺตํ มหาชเนฯ

[153]

‘‘ตทา มุทิตจิตฺโตหํ, นิมนฺเตตฺวา ตถาคตํ;

นานารตฺเตหิ วตฺเถหิ, อลงฺกริตฺวาน มณฺฑปํฯ

[154]

‘‘นานารตนปชฺโชตํ, สสงฺฆํ โภชยิํ ตหิํ;

โภชยิตฺวาน สตฺตาหํ, นานคฺครสโภชนํฯ

[155]

‘‘นานาจิตฺเตหิ [นานาวณฺเณหิ (สี.)] ปุปฺเผหิ, ปูชยิตฺวา สสาวกํ [มหาวีรํ (ก.)];

นิปจฺจ ปาทมูลมฺหิ, ตํ ฐานํ ปตฺถยิํ อหํฯ

[156]

‘‘ตทา มุนิวโร อาห, กรุเณกรสาสโย [กรุโณ กรุณาลโย (สฺยา.)];

‘ปสฺสเถตํ ทิชวรํ, ปทุมานนโลจนํฯ

[157]

‘‘‘ปีติปาโมชฺชพหุลํ, สมุคฺคตตนูรุหํ;

หาสมฺหิตวิสาลกฺขํ, มม สาสนลาลสํฯ

[158]

‘‘‘ปติตํ ปาทมูเล เม, เอกาวตฺถสุมานสํ [เอกวตฺถํ สุมานสํ (สฺยา. ก.)];

เอส ปตฺเถติ ตํ ฐานํ, วิจิตฺตกถิกตฺตนํ [วิจิตฺตกถิกตฺตทํ (สี. ปี.)]ฯ

[159]

‘‘‘สตสหสฺสิโต กปฺเป, โอกฺกากกุลสมฺภโว;

โคตโม นาม โคตฺเตน, สตฺถา โลเก ภวิสฺสติฯ

[160]

‘‘‘ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท, โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต;

กุมารกสฺสโป นาม, เหสฺสติ สตฺถุ สาวโกฯ

[161]

‘‘‘วิจิตฺตปุปฺผทุสฺสานํ , รตนานญฺจ วาหสา;

วิจิตฺตกถิกานํ โส, อคฺคตํ ปาปุณิสฺสติ’ฯ

[162]

‘‘เตน กมฺเมน สุกเตน, เจตนาปณิธีหิ จ;

ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ, ตาวติํสมคจฺฉหํฯ

[163]

‘‘ปริพฺภมํ ภวาภเว [ภวากาเส (สี. ปี.)], รงฺคมชฺเฌ ยถา นโฏ;

สาขมิคตฺรโช หุตฺวา, มิคิยา กุจฺฉิโมกฺกมิํฯ

[164]

‘‘ตทา มยิ กุจฺฉิคเต, วชฺฌวาโร อุปฏฺฐิโต;

สาเขน จตฺตา เม มาตา, นิคฺโรธํ สรณํ คตาฯ

[165]

‘‘เตน สา มิคราเชน, มรณา ปริโมจิตา;

ปริจฺจชิตฺวา สปาณํ [สํปาณํ (สี. ปี.)], มเมวํ โอวที ตทาฯ

[166]

‘‘‘นิคฺโรธเมว เสเวยฺย, น สาขมุปสํวเส;

นิคฺโรธสฺมิํ มตํ เสยฺโย, ยญฺเจ สาขมฺหิ ชีวิตํ’ฯ

[167]

‘‘เตนานุสิฏฺฐา มิคยูถเปน, อหญฺจ มาตา จ ตเถตเร จ [จิตเร จ (สฺยา.), ตสฺโสวาเทน (ปี.), จิตเร จ ตสฺโสวาทํ (ก.)];

อาคมฺม รมฺมํ ตุสิตาธิวาสํ, คตา ปวาสํ สฆรํ ยเถวฯ

[168]

‘‘ปุโน กสฺสปวีรสฺส, อตฺถเมนฺตมฺหิ สาสเน;

อารุยฺห เสลสิขรํ, ยุญฺชิตฺวา ชินสาสนํฯ

[169]

‘‘อิทานาหํ ราชคเห, ชาโต เสฏฺฐิกุเล อหุํ;

อาปนฺนสตฺตา เม มาตา, ปพฺพชิ อนคาริยํฯ

[170]

‘‘สคพฺภํ ตํ วิทิตฺวาน, เทวทตฺตมุปานยุํ;

โส อโวจ ‘วินาเสถ, ปาปิกํ ภิกฺขุนิํ อิมํ’ฯ

[171]

‘‘อิทานิปิ มุนินฺเทน, ชิเนน อนุกมฺปิตา;

สุขินี อชนี มยฺหํ, มาตา ภิกฺขุนุปสฺสเยฯ

[172]

‘‘ตํ วิทิตฺวา มหีปาโล, โกสโล มํ อโปสยิ;

กุมารปริหาเรน, นาเมนาหญฺจ กสฺสโปฯ

[173]

‘‘มหากสฺสปมาคมฺม, อหํ กุมารกสฺสโป;

วมฺมิกสทิสํ กายํ, สุตฺวา พุทฺเธน เทสิตํฯ

[174]

‘‘ตโต จิตฺตํ วิมุจฺจิ เม, อนุปาทาย สพฺพโส;

ปายาสิํ ทมยิตฺวาหํ, เอตทคฺคมปาปุณิํฯ

[175]

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ

[176]

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[177]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กุมารกสฺสโป เถโร อิมา คาถาโย

อภาสิตฺถาติฯ

กุมารกสฺสปตฺเถรสฺสาปทานํ ปญฺจมํฯ

จตุวีสติมํ ภาณวารํฯ

6. พาหิยตฺเถรอปทานํ

[178]

‘‘อิโต สตสหสฺสมฺหิ, กปฺเป อุปฺปชฺชิ นายโก;

มหปฺปโภ ติโลกคฺโค, นาเมน ปทุมุตฺตโรฯ

[179]

‘‘ขิปฺปาภิญฺญสฺส ภิกฺขุสฺส, คุณํ กิตฺตยโต มุเน;

สุตฺวา อุทคฺคจิตฺโตหํ, การํ กตฺวา มเหสิโนฯ

[180]

‘‘ทตฺวา สตฺตาหิกํ ทานํ, สสิสฺสสฺส มุเน อหํ;

อภิวาทิย สมฺพุทฺธํ, ตํ ฐานํ ปตฺถยิํ ตทาฯ

[181]

‘‘ตโต มํ พฺยากริ พุทฺโธ, ‘เอตํ ปสฺสถ พฺราหฺมณํ;

ปติตํ ปาทมูเล เม, จริยํ ปจฺจเวกฺขณํ [ปสนฺนนยนานนํ (สี.), ปีนสมฺปนฺนเวกฺขณํ (สฺยา.), ปีณํสํ ปจฺจเวกฺขณํ (ปี.)]ฯ

[182]

‘‘‘เหมยญฺโญปจิตงฺคํ , อวทาตตนุตฺตจํ;

ปลมฺพพิมฺพตมฺโพฏฺฐํ, เสตติณฺหสมํ ทิชํฯ

[183]

‘‘‘คุณถามพหุตรํ, สมุคฺคตตนูรุหํ;

คุโณฆายตนีภูตํ, ปีติสมฺผุลฺลิตานนํฯ

[184]

‘‘‘เอโส ปตฺถยเต ฐานํ, ขิปฺปาภิญฺญสฺส ภิกฺขุโน;

อนาคเต มหาวีโร, โคตโม นาม เหสฺสติฯ

[185]