สัมมาวายามะ

ภิกษุนั้นย่อมพยายามเพื่อละมิจฉาสังกัปปะ เพื่อบรรลุสัมมาสังกัปปะ
ความพยายามของเธอนั้น เป็นสัมมาวายามะ.
ภิกษุนั้นมีสติละมิจฉาสังกัปปะได้ มีสติบรรลุสัมมาสังกัปปะอยู่ สติ
ของเธอนั้น เป็นสัมมาสติ.

ธรรมที่ห้อมล้อมสัมมาสังกัปปะ

ด้วยอาการนี้ ธรรม 3 ประการนี้ คือสัมมาทิฏฐิ 1 สัมมาวายา-
มะ 1 สัมมาสติ 1 ย่อมห้อมล้อม เป็นไปตามสัมมาลังกัปปะ ของภิกษุนั้น.
[264] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บรรดาองค์ทั้ง 7 นั้น สัมมาทิฏฐิ
ย่อมเป็นประธาน ก็สัมมาทิฏฐิย่อมเป็นประธานอย่างไร ? คือ ภิกษุรู้จัก
มิจฉาวาจาว่าเป็นมิจฉาวาจา รู้จักสัมมาวาจาว่าเป็นสัมมาวาจา ความรู้
ของเธอนั้น เป็นสัมมาทิฏฐิ.

มิจฉาวาจา

[265] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็มิจฉาวาจาเป็นไฉน ? คือพูดเท็จ 1
พูดส่อเสียด 1 พูดคำหยาบ 1 เจรจาเพ้อเจ้อ 1 นี้คือ มิจฉาวาจา.

สัมมาวาจา 2

[266] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็สัมมาวาจาเป็นไฉน ? ดูก่อนภิกษุ
ทั้งหลาย เรากล่าวสัมมาวาจาไว้ 2 อย่าง คือ สัมมาวาจาที่ยังเป็นสาสวะ
ส่วนแห่งบุญ ให้ผลแก่ขันธ์อย่าง 1 สัมมาวาจาที่เป็นอริยะ เป็นอนา-
สวะ เป็นโลกุตระ เป็นองค์มรรคอย่าง 1.

สัมมาวาจาที่เป็นสาสวะ

[267] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็สัมมาวาจาที่ยังเป็นสาสวะ เป็นส่วน
แห่งบุญ ให้ผลแก่ขันธ์ เป็นไฉน ? คือ เจตนางดเว้นจากการพูดเท็จ 1
งดเว้นจากการพูดส่อเสียด 1 งดเว้นจากการพูดคำหยาบ 1 งดเว้น
จากการเจรจาเพ้อเจ้อ 1 นี้คือ สัมมาวาจาที่ยังเป็นสาสวะ เป็นส่วน
แห่งบุญ ให้ผลแก่ขันธ์.

สัมมาวาจาที่เป็นอนาสวะ

[268] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็สัมมาวาจาที่เป็นอริยะ เป็นอนาสวะ
เป็นโลกุตระ เป็นองค์มรรค เป็นไฉน ? ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ความงด 1
ความเว้น 1 ความเว้นขาด 1 เจตนางดเว้น 1 จากวจีทุจริตทั้ง 4
ของภิกษุ ผู้มีจิตไกลข้าศึก มีจิตหาอาสวะมิได้ พรั่งพร้อมด้วยอริยมรรค
เจริญอริยมรรคอยู่ นี้แลคือ สัมมาวาจาที่เป็นอริยะที่เป็นอนาสวะ เป็น
โลกุตระ เป็นองค์มรรค.
ภิกษุย่อมพยายามเพื่อละมิจฉาวาจา เพื่อบรรลุสัมมาวาจาอยู่ ความ
พยายามของเธอนั้น เป็นสัมมาวายามะ.
ภิกษุนั้นมีสติละมิจฉาวาจาได้ มีสติบรรลุสัมมาวาจาอยู่ สติของเธอ
นั้น เป็นสัมมาสติ.

ธรรมะที่ห้อมล้อมสัมมาวาจา

ด้วยอาการนี้ ธรรม 3 ประการนี้ คือสัมมาทิฏฐิ 1 สัมมาวายา-
มะ 1 สัมมาสติ 1 ย่อมห้อมล้อม เป็นไปตามสัมมาวาจาของภิกษุนั้น.
[269] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บรรดาองค์ทั้ง 7 นั้น สัมมาทิฏฐิ
ย่อมเป็นประธาน ก็สัมมาทิฏฐิย่อมเป็นประธานอย่างไร ? คือ ภิกษุรู้จัก