เมนู

7. มหาจัตตารีสกสูตร



ว่าด้วยมรรคที่เป็นโลกิยะและโลกุตระ



[252] ข้าพเจ้าได้สดับมาอย่างนี้:-
สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ที่พระวิหารเชตวัน อาราม
ของอนาถบิณฑิกเศรษฐี กรุงสาวัตถี สมัยนั้นแล พระผู้มีพระภาคเจ้า
ตรัสเรียกภิกษุทั้งหลายว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุเหล่านั้นทูลรับพระพุทธ-
ดำรัสแล้ว.
พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสดังนี้ว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราจักแสดง
สัมมาสมาธิที่เป็นอริยะ อันมีเหตุ มีองค์ประกอบ แก่เธอทั้งหลาย. พวก
เธอจงฟังสัมมาสมาธินั้น จงใส่ใจให้ดี เราจักกล่าวต่อไป. ภิกษุเหล่านั้นทูล
รับพระผู้มีพระภาคเจ้าว่าชอบแล้ว พระพุทธเจ้าข้า.

องค์ประกอบอริยสมาธิ 7



[253] พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงได้ตรัสดังนี้ว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
ก็สัมมาสมาธิที่เป็นอริยะ อันมีเหตุ มีองค์ประกอบ คือสัมมาทิฏฐิ สัมมา-
สังกัปปะ สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ สัมมาวายามะ
สัมมาสติ
เป็นไฉน ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ความที่จิตมีอารมณ์เป็นหนึ่ง
ประกอบแล้วด้วยองค์ 7 เหล่านี้แล เรียกว่า สัมมาสมาธิที่เป็นอริยะ อัน
มีเหตุบ้าง มีองค์ประกอบบ้าง.
[254] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บรรดาองค์ทั้ง 7 นั้น สัมมาทิฏฐิ
ย่อมเป็นประธาน ก็สัมมาทิฏฐิย่อมเป็นประธานอย่างไร? คือ ภิกษุรู้จัก
มิจฉาทิฏฐิว่ามิจฉาทิฏฐิ รู้จักสัมมาทิฏฐิว่าสัมมาทิฏฐิ ความรู้ของเธอ
นั้นเป็นสัมมาทิฏฐิ.

มิจฉาทิฏฐิ 10



[255] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็มิจฉาทิฏฐิเป็นไฉน ? คือ ความ
เห็นดังนี้ว่า ทานที่ให้แล้ว ไม่มีผล 1 ยัญที่บูชาแล้ว ไม่มีผล 1
สังเวยที่บวงสรวงแล้ว ไม่มีผล 1 ผลวิบากของกรรมที่ทำดีทำชั่วแล้ว
ไม่มี 1 โลกนี้ไม่มี 1 โลกหน้าไม่มี 1 มารดาไม่มี (คุณ) 1 บิดาไม่มี
(คุณ) 1 สัตว์ที่เป็นอุปปาติกะไม่มี สมณพราหมณ์ทั้งหลายผู้ดำเนิน
ไปชอบ ปฏิบัติชอบ ซึ่งประกาศโลกนี้โลกหน้าให้แจ่มแจ้ง เพราะ
รู้ยิ่งด้วยตนเอง ในโลกไม่มี 1
นี้มิจฉาทิฏฐิ.

สัมมาทิฏฐิ 2



[256] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็สัมมาทิฏฐิเป็นไฉน ? ดูก่อนภิกษุทั้ง
หลาย เรากล่าวสัมมาทิฏฐิไว้ 2 อย่าง คือ สัมมาทิฏฐิที่ยังเป็นสาสวะ
เป็นส่วนแห่งบุญให้ผลแก้ขันธ์อย่าง 1 สัมมาทิฏฐิที่เป็นอริยะ ที่เป็น
อนาสวะเป็นโลกุตระเป็นองค์มรรคอย่าง 1

สัมมาทิฏฐิที่เป็นสาสวะ 10



[257] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สัมมาทิฏฐิที่ยังเป็นสาสวะ เป็น
ส่วนแห่งบุญ ให้ผลแก่ขันธ์ เป็นไฉน ? คือ ความเห็นดังนี้ว่า ทานที่ให้
แล้วมีผล 1 ยัญที่บูชาแล้วมีผล 1 การสังเวยที่บวงสรวงแล้วมีผล 1
ผลวิบากของกรรมที่ทำดีทำชั่วแล้วมีอยู่ 1 โลกนี้มี 1 โลกหน้ามี 1
มารดามี 1 บิดามี 1 สัตว์ที่เป็นอุปปาติกะมี 1 สมณพราหมณ์ทั้งหลาย
ผู้ดำเนินไปชอบ ปฏิบัติชอบ ซึ่งประกาศโลกนี้โลกหน้าให้แจ่มแจ้ง
เพราะรู้ยิ่งด้วยตนเองในโลกมีอยู่ 1
นี้ สัมมาทิฏฐิที่ยังเป็นสาสวะ
เป็นส่วนแห่งบุญ ให้ผลแก่ขันธ์.