ที่สามารถยังคุณคือสัพพัญญูให้เกิดขึ้นแล้วได้โลกุตระขอยกไว้ก่อน แม้เพียง
การตั้งปณิธานก็ย่อมไม่สำเร็จแก่สตรี.
บุญญาภินิหารจะสำเร็จได้ เพราะรวมเหตุ 8 ประการ คือ
ความเป็นมนุษย์ ความถึงพร้อมด้วยเพศ (ชาย) 1 เหตุ (มโน
ปณิธาน) 1 การได้พบเห็นพระศาสดา 1 การบรรพชา 1 ความถึง
พร้อมด้วยคุณ 1 อธิการ (คือสักการะอันยิ่งใหญ่) 1 ความพอใจ
(ในพระโพธิญาณ) 1
เหตุที่กล่าวมานี้แหละ เป็นเหตุแห่งปณิธานสมบัติ. เมื่อสตรีไม่
สามารถเพื่อยังแม้ปณิธานให้สำเร็จได้ ด้วยประการดังกล่าว ความเป็นพระ
พุทธเจ้าจะมีมาแต่ไหนเพราะเหตุนั้นจึงตรัสว่า ข้อที่หญิงพึงเป็นพระอรหันต-
สัมมาสัมพุทธเจ้านั้น มิใช่ฐานะ มิใช่โอกาส. ก็การสั่งสมบุญให้บริบูรณ์
ด้วยอาการทั้งปวง จะให้เกิดอัตภาพที่บริบูรณ์ด้วยอาการทั้งปวงนั่นแหละ
เพราะเหตุนั้น บุรุษเท่านั้น เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า.

หญิงเป็นพระเจ้าจักรพรรดิไม่ได้

แม้ในบทเป็นต้นว่า ยํ อิตฺถี ราชา อสฺส จกฺกวตฺติ (ข้อที่
หญิงพึงเป็นพระเจ้าจักรพรรดิ) ดังนี้ มีอธิบายว่า เพราะเหตุที่ลักษณะ
ทั้งหลายของหญิงไม่บริบูรณ์โดยไม่มีของลับที่จะเก็บไว้ในฝัก เป็นต้น ความ
พรั่งพร้อมด้วยรัตนะ 3 ประการ ไม่สมบูรณ์ เพราะไม่มีอิตถีรัตนะ (คือ
นางแก้ว) และไม่มีอัตภาพที่ยิ่งใหญ่กว่ามนุษย์ทั้งหลาย เพราะเหตุนั้น จึง
ตรัสว่า ข้อที่หญิงพึงเป็นพระเจ้าจักรพรรดินั้นมิใช่ฐานะ มิใช่โอกาสที่จะ
มีได้. และเพราะฐานะ 3 ประการ มีความเป็นท้าวสักกะเป็นต้น เป็นฐานะ
สูงสุด แต่เพศหญิงเป็นเพศต่ำ เพราะเหตุนั้น แม้ฐานะที่หญิงจะเป็นท้าว-
สักกะเป็นต้น ก็เป็นอันระงับไป.