เมนู

ไม่มีแต่บัณฑิต. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เพราะฉะนั้นแล พวกเธอพึงศึกษาไว้
อย่างนี้เถิดว่า เราทั้งหลายจักเป็นบัณฑิต.

เหตุที่เรียกว่าบัณฑิต



[236] เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสแล้วอย่างนี้ ท่านพระ-
อานนท์
ได้ทูลพระผู้มีพระภาคเจ้าดังนี้ว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ด้วย
เหตุเท่าไรหนอแล. จึงควรเรียกว่าภิกษุเป็นบัณฑิต มีปัญญาพิจารณา.
พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า ดูก่อนอานนท์ เพราะภิกษุเป็นผู้ฉลาด
ในธาตุ ฉลาดในอายตนะ ฉลาดในปฏิจจสมุปบาท และฉลาดในฐานะและ
อฐานะ ดูก่อนอานนท์ ด้วยเหตุเท่านี้แล จึงควรเรียกได้ว่า ภิกษุเป็น
บัณฑิต มีปัญญาพิจารณา.
[237] อา. ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ก็ด้วยเหตุเท่าไร จึงควร
เรียกว่า ภิกษุผู้ฉลาดในธาตุ.

ธาตุ 18



พ. ดูก่อนอานนท์ ธาตุนี้มี 18 อย่างแล ได้แก่ ธาตุคือจักษุ 1
ธาตุคือรูป 1 ธาตุคือจักษุวิญาณ 1 ธาตุคือโสตะ 1 ธาตุคือเสียง 1
ธาตุคือโสตวิญญาณ 1 ธาตุคือฆานะ 1 ธาตุคือกลิ่น 1 ธาตุคือ
ฆานวิญญาณ 1 ธาตุคือชิวหา 1 ธาตุคือรส 1 ธาตุคือชิวหา-
วิญญาณ 1 ธาตุคือกาย 1 ธาตุคือโผฏฐัพพะ 1 ธาตุคือกายวิญญาณ
1 ธาตุคือมโน 1 ธาตุคือธรรมารมณ์ 1 ธาตุคือมโนวิญญาณ 1

ดูก่อนอานนท์ ธาตุ 18 อย่างเหล่านี้แล ด้วยเหตุที่ภิกษุรู้อยู่ เห็นอยู่ จึง
ควรเรียกได้ว่า ภิกษุผู้ฉลาดในธาตุ.
[238] อา. ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ จะยังมีปริยายแม้อื่นหรือไม่
ที่ควรเรียกว่า ภิกษุผู้ฉลาดในธาตุ.

ธาตุ 6



ดูก่อนอานนท์ มี ธาตุที่มี 6 อย่าง ได้แก่ ธาตุคือดิน 1 ธาตุ
คือน้ำ 1 ธาตุคือไฟ 1 ธาตุคือลม 1 ธาตุคืออากาศ 1 ธาตุคือ
วิญญาณ 1
ดูก่อนอานนท์ ธาตุ 6 อย่างเหล่านี้แล แม้ด้วยเหตุที่ภิกษุรู้อยู่
เห็นอยู่ จึงควรเรียกได้ว่า ภิกษุผู้ฉลาดในธาตุ
[239] อา. ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ก็ปริยายแม้อื่น ที่ควรเรียกว่า
ภิกษุผู้ฉลาดในธาตุ จะพึงมีอีกหรือไม่.

ธาตุ 6 อีกอย่างหนึ่ง



พ. ดูก่อนอานนท์ มี ธาตุนี้มี 6 อย่าง ได้แก่ ธาตุคือสุข 1
ธาตุคือทุnข์ 1 ธาตุคือโสมนัส 1 ธาตุคือโทมนัส 1 ธาตุคืออุเบก-
ขา 1 ธาตุคืออวิชชา 1
ดูก่อนอานนท์ เหล่านั้นแล ธาตุ 6 อย่าง แม้
ด้วยเหตุที่ภิกษุรู้อยู่ เห็นอยู่ จึงควรเรียกได้ว่า ภิกษุผู้ฉลาดในธาตุ
[240] อา. ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ จะยังมีปริยายแม้อื่นหรือไม่
ที่ควรเรียกว่า ภิกษุผู้ฉลาดในธาตุ

ธาตุ 6 อีกอย่างหนึ่ง



พ. ดูก่อนอานนท์ มี ธาตุนี้มี 6 ธาตุ ได้แก่ ธาตุคือกาม 1
ธาตุคือเนกขัมมะ 1 ธาตุคือพยาบาท 1 ธาตุคือความไม่พยาบาท 1
ธาตุคือความเบียดเบียน 1 ธาตุคือความไม่เบียดเบียน 1
ดูก่อน
อานนท์ ธาตุ 6 อย่างเหล่านั้นแล แม้ด้วยเหตุที่ภิกษุรู้อยู่ เห็นอยู่ จึงควร
เรียกได้ว่า ภิกษุผู้ฉลาดในธาตุ.
[241] อา. ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ จะยังมีปริยายแม้อื่นหรือไม่
ที่ควรเรียกว่า ภิกษุผู้ฉลาดในธาตุ.