‘‘‘ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท, โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต;
สพฺพาสเว ปริญฺญาย, วิหริสฺสตินาสโว’ฯ
[73]
‘‘ยโต อหํ กมฺมมกํ, ฉตฺตํ พุทฺธสฺส ธารยํ;
เอตฺถนฺตเร น ชานามิ, เสตจฺฉตฺตํ อธาริตํฯ
[74]
‘‘อิทํ ปจฺฉิมกํ มยฺหํ, จริโม วตฺตเต ภโว;
ฉตฺตธารณมชฺชาปิ, วตฺตเต นิจฺจกาลิกํฯ
[75]
‘‘อโห เม สุกตํ กมฺมํ, อตฺถทสฺสิสฺส ตาทิโน;
สพฺพาสวา ปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโวฯ
[76]
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ
[77]
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
[78]
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เอกฉตฺติโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ;
เอกฉตฺติยตฺเถรสฺสาปทานํ ทุติยํฯ
3. ติณสูลกฉาทนิยตฺเถรอปทานํ
[79]
‘‘ชาติํ ชรญฺจ มรณํ, ปจฺจเวกฺขิํ อหํ ตทา;
เอกโก อภินิกฺขมฺม, ปพฺพชิํ อนคาริยํฯ
[80]
‘‘จรมาโนนุปุพฺเพน, คงฺคาตีรํ อุปาคมิํ;
ตตฺถทฺทสาสิํ ปถวิํ, คงฺคาตีเร สมุนฺนตํฯ
[81]
‘‘อสฺสมํ ตตฺถ มาเปตฺวา, วสามิ อสฺสเม อหํ;
สุกโต จงฺกโม มยฺหํ, นานาทิชคณายุโตฯ
[82]
‘‘มมุเปนฺติ จ วิสฺสตฺถา, กูชนฺติ จ มโนหรํ;
รมมาโน สห เตหิ, วสามิ อสฺสเม อหํฯ
[83]
‘‘มม อสฺสมสามนฺตา, มิคราชา จตุกฺกโม;
อาสยา อภินิกฺขมฺม, คชฺชิ โส อสนี วิยฯ
[84]
‘‘นทิเต มิคราเช จ, หาโส เม อุทปชฺชถ;
มิคราชํ คเวสนฺโต, อทฺทสํ โลกนายกํฯ
[85]
‘‘ทิสฺวานาหํ เทวเทวํ, ติสฺสํ โลกคฺคนายกํ;
หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน, ปูชยิํ นาคเกสรํฯ
[86]
‘‘อุคฺคจฺฉนฺตํว สูริยํ, สาลราชํว ปุปฺผิตํ;
โอสธิํว วิโรจนฺตํ, สนฺถวิํ โลกนายกํฯ
[87]
‘‘‘ตว ญาเณน สพฺพญฺญุ, โมเจสิมํ สเทวกํ;
ตวํ อาราธยิตฺวาน, ชาติยา ปริมุจฺจเรฯ
[88]
‘‘‘อทสฺสเนน สพฺพญฺญุ, พุทฺธานํ สพฺพทสฺสินํ;
ปตนฺติวีจินิรยํ, ราคโทเสหิ โอผุฏา [โอตฺถฏา (สฺยา.)]ฯ
[89]
‘‘‘ตว ทสฺสนมาคมฺม, สพฺพญฺญุ โลกนายก;
ปมุจฺจนฺติ ภวา สพฺพา, ผุสนฺติ อมตํ ปทํฯ
[90]
‘‘‘ยทา พุทฺธา จกฺขุมนฺโต, อุปฺปชฺชนฺติ ปภงฺกรา;
กิเลเส ฌาปยิตฺวาน, อาโลกํ ทสฺสยนฺติ เต’ฯ
[91]
‘‘กิตฺตยิตฺวาน สมฺพุทฺธํ, ติสฺสํ โลกคฺคนายกํ;
หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน, ติณสูลํ อปูชยิํฯ
[92]
‘‘มม สงฺกปฺปมญฺญาย, ติสฺโส โลกคฺคนายโก;
สกาสเน นิสีทิตฺวา, อิมา คาถา อภาสถฯ
[93]
‘‘‘โย มํ ปุปฺเผหิ ฉาเทสิ, ปสนฺโน เสหิ ปาณิภิ;
ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ, สุณาถ มม ภาสโตฯ
[94]
‘‘‘ปญฺจวีสติกฺขตฺตุํ โส, เทวรชฺชํ กริสฺสติ;
ปญฺจสตฺตติกฺขตฺตุญฺจ, จกฺกวตฺตี ภวิสฺสติฯ
[95]
‘‘‘ปเทสรชฺชํ วิปุลํ, คณนาโต อสงฺขิยํ;
ตสฺส กมฺมนิสฺสนฺเทน [กมฺมสฺส นิสฺสนฺโท (สี. สฺยา. ปี.)], ปุปฺผานํ ปูชนาย จ [โส (สฺยา. ปี.)]ฯ
[96]
‘‘‘สีสํนฺหาโต จยํ โปโส, ปุปฺผมากงฺขเต ยทิ [สายํ ปาโต จยํ โปโส, ปุปฺเผหิ มํ อฉาทยิ (สฺยา.)];
ปุญฺญกมฺเมน สํยุตฺตํ [สํยุตฺโต (สี. สฺยา. ปี.)], ปุรโต ปาตุภวิสฺสติฯ
[97]
‘‘‘ยํ ยํ อิจฺฉติ กาเมหิ, ตํ ตํ ปาตุภวิสฺสติ;
สงฺกปฺปํ ปริปูเรตฺวา, นิพฺพายิสฺสตินาสโว’ฯ
อฏฺฐารสมํ ภาณวารํฯ
[98]
‘‘กิเลเส ฌาปยิตฺวาน, สมฺปชาโน ปติสฺสโต;
เอกาสเน นิสีทิตฺวา, อรหตฺตมปาปุณิํฯ
[99]
‘‘จงฺกมนฺโต นิปชฺชนฺโต, นิสินฺโน อุท วา ฐิโต;
พุทฺธเสฏฺฐํ สริตฺวาน, วิหรามิ อหํ สทาฯ
[100]
‘‘จีวเร ปิณฺฑปาเต จ, ปจฺจเย สยนาสเน;
ตตฺถ เม อูนตา นตฺถิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
[101]
‘‘โส ทานิ ปตฺโต อมตํ, สนฺตํ ปทมนุตฺตรํ;
สพฺพาสเว ปริญฺญาย, วิหรามิ อนาสโวฯ
[102]
‘‘ทฺเวนวุเต อิโต กปฺเป, ยํ ปุปฺผมภิปูชยิํ;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
[103]
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ
[104]
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
[105]
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ติณสูลกฉาทนิโย [ติณสูลิกฉาทนิโย (ก.)] เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
ติณสูลกฉาทนิยตฺเถรสฺสาปทานํ ตติยํฯ
4. มธุมํสทายกตฺเถรอปทานํ
[106]
‘‘นคเร พนฺธุมติยา, สูกริโก อโหสหํ;
อุกฺโกฏํ รนฺธยิตฺวาน [อุกฺโกฏกํ รนฺธยิตฺวา (สี. สฺยา.)], มธุมํสมฺหิ [มธุสปฺปิมฺหิ (ปี.), มธุํ มํสมฺหิ (ก.)] โอกิริํฯ
[107]