‘‘ติํสกปฺปสหสฺสมฺหิ , อทฺทสํ โลกนายกํ;

เอตฺถนฺตรมุปาทาย, คเวสิํ อมตํ ปทํฯ

[25]

‘‘ลาภา มยฺหํ สุลทฺธํ เม, ยมหญฺญาสิ สาสนํ;

ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[26]

‘‘นโม เต ปุริสาชญฺญ, นโม เต ปุริสุตฺตม;

ตว ญาณํ ปกิตฺเตตฺวา, ปตฺโตมฺหิ อจลํ ปทํฯ

[27]

‘‘ยํ ยํ โยนุปปชฺชามิ, เทวตฺตํ อถ มานุสํ;

สพฺพตฺถ สุขิโต โหมิ, ผลํ เม ญาณกิตฺตเนฯ

[28]

‘‘อิทํ ปจฺฉิมกํ มยฺหํ, จริโม วตฺตเต ภโว;

นาโคว พนฺธนํ เฉตฺวา, วิหรามิ อนาสโวฯ

[29]

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ, ภวา สพฺเพ สมูหตา;

นาโคว พนฺธนํ เฉตฺวา, วิหรามิ อนาสโวฯ

[30]

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ, มม พุทฺธสฺส สนฺติเก;

ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[31]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส, วิโมกฺขาปิ จ อฏฺฐิเม;

ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ภทฺทาลิตฺเถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ

ภทฺทาลิตฺเถรสฺสาปทานํ ปฐมํฯ

2. เอกฉตฺติยตฺเถรอปทานํ

[32]

‘‘จนฺทภาคานทีตีเร, อสฺสโม สุกโต มม;

สุสุทฺธปุลินากิณฺโณ, ปนฺนสาลา สุมาปิตาฯ

[33]

‘‘อุตฺตานกูลา นทิกา, สุปติตฺถา มโนรมา;

มจฺฉกจฺฉปสมฺปนฺนา [… สญฺฉนฺนา (ก.)], สุสุมารนิเสวิตาฯ

[34]

‘‘อจฺฉา ทีปี จ มยูรา, กรวีกา จ สาฬิกา;

กูชนฺติ สพฺพทา เอเต, โสภยนฺตา มมสฺสมํฯ

[35]

‘‘โกกิลา มญฺชุภาณี จ, หํสา จ มธุรสฺสรา;

อภิกูชนฺติ เต ตตฺถ, โสภยนฺตา มมสฺสมํฯ

[36]

‘‘สีหา พฺยคฺฆา วราหา จ, อจฺฉ [วก (สี. ปี.), พกา (สฺยา.), วกา (ก.)] โกกตรจฺฉกา;

คิริทุคฺคมฺหิ นาเทนฺติ, โสภยนฺตา มมสฺสมํฯ

[37]

‘‘เอณีมิคา จ สรภา, เภรณฺฑา สูกรา พหู;

คิริทุคฺคมฺหิ นาเทนฺติ, โสภยนฺตา มมสฺสมํฯ

[38]

‘‘อุทฺทาลกา จมฺปกา จ, ปาฏลี สินฺทุวารกา;

อติมุตฺตา อโสกา จ, โสภยนฺติ มมสฺสมํ [ปุปฺผนฺติ มม อสฺสเม (สี. ปี.)]ฯ

[39]

‘‘องฺโกลา ยูถิกา เจว, สตฺตลี พิมฺพิชาลิกา;

กณิการา จ ปุปฺผนฺติ, โสภยนฺตา มมสฺสมํ [กณิกากณิการา จ, ปุปฺผนฺติ มม อสฺสเม (สี. สฺยา. ปี.)]ฯ

[40]

‘‘นาคา สาลา จ สฬลา, ปุณฺฑรีเกตฺถ ปุปฺผิตา;

ทิพฺพคนฺธํ สมฺปวนฺตา, โสภยนฺติ มมสฺสมํฯ

[41]

‘‘อชฺชุนา อสนา เจตฺถ, มหานามา จ ปุปฺผิตา;

สาลา จ กงฺคุปุปฺผา จ, โสภยนฺติ มมสฺสมํฯ

[42]

‘‘อมฺพา ชมฺพู จ ติลกา, นิมฺพา จ สาลกลฺยาณี;

ทิพฺพคนฺธํ สมฺปวนฺตา, โสภยนฺติ มมสฺสมํฯ

[43]

‘‘อโสกา จ กปิฏฺฐา จ, คิริมาเลตฺถ [ภคินิมาเลตฺถ (สี. ปี.), ภคินิมาลา จ (สฺยา.)] ปุปฺผิตา;

ทิพฺพคนฺธํ สมฺปวนฺตา, โสภยนฺติ มมสฺสมํฯ

[44]

‘‘กทมฺพา กทลี เจว, อิสิมุคฺคา จ โรปิตา;

ธุวํ ผลานิ ธาเรนฺติ, โสภยนฺตา มมสฺสมํฯ

[45]

‘‘หรีตกา อามลกา, อมฺพชมฺพุวิภีตกา;

โกลา ภลฺลาตกา พิลฺลา, ผลิโน มม อสฺสเมฯ

[46]

‘‘อวิทูเร โปกฺขรณี, สุปติตฺถา มโนรมา;

มนฺทาลเกหิ สญฺฉนฺนา, ปทุมุปฺปลเกหิ จฯ

[47]

‘‘คพฺภํ คณฺหนฺติ ปทุมา, อญฺเญ ปุปฺผนฺติ เกสรี;

โอปตฺตกณฺณิกา เจว, ปุปฺผนฺติ มม อสฺสเมฯ

[48]

‘‘ปาฐีนา ปาวุสา มจฺฉา, พลชา มุญฺชโรหิตา;

อจฺโฉทกมฺหิ วิจรํ, โสภยนฺติ มมสฺสมํฯ

[49]

‘‘นยิตา อมฺพคนฺธี จ, อนุกูเล จ เกตกา;

ทิพฺพคนฺธํ สมฺปวนฺตา, โสภยนฺติ มมสฺสมํฯ

[50]

‘‘มธุ ภิสมฺหา สวติ, ขีรสปฺปิ มุฬาลิภิ;

ทิพฺพคนฺธํ สมฺปวนฺตา, โสภยนฺติ มมสฺสมํฯ

[51]

‘‘ปุลินา โสภนา ตตฺถ, อากิณฺณา ชลเสวิตา;

โอปุปฺผา ปุปฺผิตา เสนฺติ, โสภยนฺตา มมสฺสมํฯ

[52]

‘‘ชฏาภาเรน ภริตา, อชินุตฺตรวาสนา;

วากจีรธรา สพฺเพ, โสภยนฺติ มมสฺสมํฯ

[53]

‘‘ยุคมตฺตมเปกฺขนฺตา, นิปกา สนฺตวุตฺติโน;

กามโภเค อนเปกฺขา, วสนฺติ มม อสฺสเมฯ

[54]

‘‘ปรูฬฺหกจฺฉนขโลมา , ปงฺกทนฺตา รชสฺสิรา;

รโชชลฺลธรา สพฺเพ, วสนฺติ มม อสฺสเมฯ

[55]

‘‘อภิญฺญาปารมิปฺปตฺตา, อนฺตลิกฺขจรา จ เต;

อุคฺคจฺฉนฺตา นภํ เอเต, โสภยนฺติ มมสฺสมํฯ

[56]

‘‘เตหิ สิสฺเสหิ ปริวุโต, วสามิ วิปิเน ตทา;

รตฺตินฺทิวํ น ชานามิ, สทา ฌานสมปฺปิโตฯ

[57]

‘‘ภควา ตมฺหิ สมเย, อตฺถทสฺสี มหามุนิ;

ตมนฺธการํ นาเสนฺโต, อุปฺปชฺชิ โลกนายโกฯ

[58]

‘‘อถ อญฺญตโร สิสฺโส, อาคจฺฉิ มม สนฺติกํ;

มนฺเต อชฺเฌตุกาโม โส, ฉฬงฺคํ นาม ลกฺขณํฯ

[59]

‘‘พุทฺโธ โลเก สมุปฺปนฺโน, อตฺถทสฺสี มหามุนิ;

จตุสจฺจํ ปกาเสนฺโต, เทเสติ อมตํ ปทํฯ

[60]

‘‘ตุฏฺฐหฏฺโฐ ปมุทิโต, ธมฺมนฺตรคตาสโย;

อสฺสมา อภินิกฺขมฺม, อิทํ วจนมพฺรวิํฯ

[61]

‘‘‘พุทฺโธ โลเก สมุปฺปนฺโน, ทฺวตฺติํสวรลกฺขโณ;

เอถ สพฺเพ คมิสฺสาม, สมฺมาสมฺพุทฺธสนฺติกํ’ฯ

[62]

‘‘โอวาทปฏิกรา เต, สธมฺเม ปารมิํ คตา;

สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิํสุ, อุตฺตมตฺถคเวสกาฯ

[63]

‘‘ชฏาภารภริตา เต [ชฏาภาเรน ภริตา (ก.)], อชินุตฺตรวาสนา;

อุตฺตมตฺถํ คเวสนฺตา, นิกฺขมิํสุ วนา ตทาฯ

[64]

‘‘ภควา ตมฺหิ สมเย, อตฺถทสฺสี มหายโส;

จตุสจฺจํ ปกาเสนฺโต, เทเสติ อมตํ ปทํฯ

[65]

‘‘เสตจฺฉตฺตํ คเหตฺวาน, พุทฺธเสฏฺฐสฺส ธารยิํ;

เอกาหํ ธารยิตฺวาน, พุทฺธเสฏฺฐํ อวนฺทหํฯ

[66]

‘‘อตฺถทสฺสี ตุ ภควา, โลกเชฏฺโฐ นราสโภ;

ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา, อิมา คาถา อภาสถฯ

[67]

‘‘‘โย เม ฉตฺตํ อธาเรสิ, ปสนฺโน เสหิ ปาณิภิ;

ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ, สุณาถ มม ภาสโตฯ

[68]

‘‘‘อิมสฺส ชายมานสฺส, เทวตฺเต อถ มานุเส;

ธาเรสฺสติ สทา ฉตฺตํ, ฉตฺตทานสฺสิทํ ผลํฯ

[69]

‘‘‘สตฺตสตฺตติกปฺปานิ , เทวโลเก รมิสฺสติ;

สหสฺสกฺขตฺตุํ ราชา จ, จกฺกวตฺตี ภวิสฺสติฯ

[70]

‘‘‘สตฺตสตฺตติกฺขตฺตุญฺจ, เทวรชฺชํ กริสฺสติ;

ปเทสรชฺชํ วิปุลํ, คณนาโต อสงฺขิยํฯ

[71]

‘‘‘อฏฺฐารเส กปฺปสเต, โคตโม สกฺยปุงฺคโว;

ตมนฺธการํ นาเสนฺโต, อุปฺปชฺชิสฺสติ จกฺขุมาฯ

[72]

‘‘‘ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท, โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต;

สพฺพาสเว ปริญฺญาย, วิหริสฺสตินาสโว’ฯ

[73]

‘‘ยโต อหํ กมฺมมกํ, ฉตฺตํ พุทฺธสฺส ธารยํ;

เอตฺถนฺตเร น ชานามิ, เสตจฺฉตฺตํ อธาริตํฯ

[74]

‘‘อิทํ ปจฺฉิมกํ มยฺหํ, จริโม วตฺตเต ภโว;

ฉตฺตธารณมชฺชาปิ, วตฺตเต นิจฺจกาลิกํฯ

[75]

‘‘อโห เม สุกตํ กมฺมํ, อตฺถทสฺสิสฺส ตาทิโน;

สพฺพาสวา ปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโวฯ

[76]

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ

[77]

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[78]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เอกฉตฺติโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ;

เอกฉตฺติยตฺเถรสฺสาปทานํ ทุติยํฯ

3. ติณสูลกฉาทนิยตฺเถรอปทานํ

[79]

‘‘ชาติํ ชรญฺจ มรณํ, ปจฺจเวกฺขิํ อหํ ตทา;

เอกโก อภินิกฺขมฺม, ปพฺพชิํ อนคาริยํฯ

[80]

‘‘จรมาโนนุปุพฺเพน, คงฺคาตีรํ อุปาคมิํ;

ตตฺถทฺทสาสิํ ปถวิํ, คงฺคาตีเร สมุนฺนตํฯ

[81]

‘‘อสฺสมํ ตตฺถ มาเปตฺวา, วสามิ อสฺสเม อหํ;

สุกโต จงฺกโม มยฺหํ, นานาทิชคณายุโตฯ

[82]

‘‘มมุเปนฺติ จ วิสฺสตฺถา, กูชนฺติ จ มโนหรํ;

รมมาโน สห เตหิ, วสามิ อสฺสเม อหํฯ

[83]

‘‘มม อสฺสมสามนฺตา, มิคราชา จตุกฺกโม;

อาสยา อภินิกฺขมฺม, คชฺชิ โส อสนี วิยฯ

[84]