‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ

[98]

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[99]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โธตโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ

โธตกตฺเถรสฺสาปทานํ จตุตฺถํฯ

5. อุปสีวตฺเถรอปทานํ

[100]

‘‘หิมวนฺตสฺสาวิทูเร , อโนโม นาม ปพฺพโต;

อสฺสโม สุกโต มยฺหํ, ปณฺณสาลา สุมาปิตาฯ

[101]

‘‘นที จ สนฺทตี ตตฺถ, สุปติตฺถา มโนรมา;

อนูปติตฺเถ ชายนฺติ, ปทุมุปฺปลกา พหูฯ

[102]

‘‘ปาฐีนา ปาวุสา มจฺฉา, พลชา มุญฺชโรหิตา;

มจฺฉกจฺฉปสญฺฉนฺนา [มจฺฉกจฺฉปสมฺปนฺนา (?)], นทิกา สนฺทเต ตทาฯ

[103]

‘‘ติมิรา ปุปฺผิตา ตตฺถ, อโสกา ขุทฺทมาลกา;

ปุนฺนาคา คิริปุนฺนาคา, สมฺปวนฺติ มมสฺสมํฯ

[104]

‘‘กุฏชา ปุปฺผิตา ตตฺถ, ติณสูลวนานิ จ;

สาลา จ สฬลา ตตฺถ, จมฺปกา ปุปฺผิตา พหูฯ

[105]

‘‘อชฺชุนา อติมุตฺตา จ, มหานามา จ ปุปฺผิตา;

อสนา มธุคนฺธี จ, ปุปฺผิตา เต มมสฺสเมฯ

[106]

‘‘อุทฺทาลกา ปาฏลิกา, ยูถิกา จ ปิยงฺคุกา;

พิมฺพิชาลกสญฺฉนฺนา, สมนฺตา อฑฺฒโยชนํฯ

[107]

‘‘มาตคฺคารา [มาตงฺควา (สี.), มาตกรา (สฺยา.), มาตงฺคา วา (ปี.)] สตฺตลิโย, ปาฏลี สินฺทุวารกา;

องฺโกลกา พหู ตตฺถ, ตาลกุฏฺฐิ [ตาลกูฏา (สี. สฺยา.), ตาลกุฏฺฐา (ปี.)] จ ปุปฺผิตา;

เสเลยฺยกา พหู ตตฺถ, ปุปฺผิตา มม อสฺสเมฯ

[108]

‘‘เอเตสุ ปุปฺผชาเตสุ [ปุปฺผมาเนสุ (สี. ปี.)], โสภนฺติ ปาทปา พหู;

สมนฺตา เตน คนฺเธน, วายเต มม อสฺสโมฯ

[109]

‘‘หรีตกา อามลกา, อมฺพชมฺพุวิภีตกา [วิภิฏกา (สี.)];

โกลา ภลฺลาตกา พิลฺลา, ผารุสกผลานิ จฯ

[110]

‘‘ตินฺทุกา จ ปิยาลา จ, มธุกา กาสุมารโย;

ลพุชา ปนสา ตตฺถ, กทลี พทรีผลา [มนฺทริผลา (ก.), จนฺทรีผลา (สฺยา. ปี.)]ฯ

[111]

‘‘อมฺพาฏกา พหู ตตฺถ, วลฺลิการผลานิ จ;

พีชปูรสปาริโย [จิรสํรสปากา จ (สฺยา.), วิฏปา จ สปากา จ (ปี), วิทปรปทาทโย (ก.)], ผลิตา มม อสฺสเมฯ

[112]

‘‘อาฬกา อิสิมุคฺคา จ, ตโต โมทผลา พหู;

อวฏา ปกฺกภริตา [สกฺกราริตา (ก.)], ปิลกฺขุทุมฺพรานิ จฯ

[113]

‘‘ปิปฺผิลี มรีจา ตตฺถ, นิคฺโรธา จ กปิตฺถนา;

อุทุมฺพรกา พหโว, กณฺฑุปณฺณา จ หริโย [กณฺฑปกฺกา จ ปาริโย (สี. สฺยา. ปี.)]ฯ

[114]

‘‘เอเต จญฺเญ จ พหโว, ผลิตา อสฺสเม มม;

ปุปฺผรุกฺขาปิ พหโว, ปุปฺผิตา มม อสฺสเมฯ

[115]

‘‘อาลุวา จ กฬมฺพา จ, พิฬาลี ตกฺกลานิ จ;

อาลกา ตาลกา เจว, วิชฺชนฺติ อสฺสเม มมฯ

[116]

‘‘อสฺสมสฺสาวิทูเร เม, มหาชาตสฺสโร อหุ;

อจฺโฉทโก สีตชโล, สุปติตฺโถ มโนรโมฯ

[117]

‘‘ปทุมุปฺปลา พหู ตตฺถ, ปุณฺฑรีกสมายุตา;

มนฺทาลเกหิ สญฺฉนฺนา, นานาคนฺธสเมริตาฯ

[118]

‘‘คพฺภํ คณฺหนฺติ ปทุมา, อญฺเญ ปุปฺผนฺติ เกสรี;

โอปุปฺผปตฺตา ติฏฺฐนฺติ, ปทุมากณฺณิกา พหูฯ

[119]

‘‘มธุ ภิสมฺหา สวติ, ขีรํ สปฺปิ มุลาฬิภิ;

สมนฺตา เตน คนฺเธน, นานาคนฺธสเมริตาฯ

[120]

‘‘กุมุทา อมฺพคนฺธิ จ, นยิตา ทิสฺสเร พหู;

ชาตสฺสรสฺสานุกูลํ, เกตกา ปุปฺผิตา พหูฯ

[121]

‘‘สุผุลฺลา พนฺธุชีวา จ, เสตวารี สุคนฺธิกา;

กุมฺภิลา สุสุมารา จ, คหกา ตตฺถ ชายเรฯ

[122]

‘‘อุคฺคาหกา อชครา, ตตฺถ ชาตสฺสเร พหู;

ปาฐีนา ปาวุสา มจฺฉา, พลชา มุญฺชโรหิตาฯ

[123]

‘‘มจฺฉกจฺฉปสญฺฉนฺนา, อโถ ปปฏกาหิ [ปมฺปฏเกหิ (สี.), สปฏเกหิ (สฺยา.), ปปฺปฏเกหิ (ปี)] จ;

ปาเรวตา รวิหํสา, กุกุตฺถา [กุกฺกุตฺถา (สฺยา. ก.), กุตฺถกา (ปี.)] จ นทีจราฯ

[124]

‘‘ทินฺทิภา [ฏิฏฺฏิภา (ปี.)] จกฺกวากา จ, ปมฺปกา ชีวชีวกา;

กลนฺทกา อุกฺกุสา จ, เสนกา อุทฺธรา พหูฯ

[125]

‘‘โกฏฺฐกา สุกโปตา จ, ตุลิยา จมรา พหู;

กาเรนิโย [กาเสนิยา (สฺยา.)] จ ติลกา [กิลกา (ก.)], อุปชีวนฺติ ตํ สรํฯ

[126]

‘‘สีหา พฺยคฺฆา จ ทีปี จ, อจฺฉโกกตรจฺฉกา;

วานรา กินฺนรา เจว, ทิสฺสนฺติ มม อสฺสเมฯ

[127]

‘‘ตานิ คนฺธานิ ฆายนฺโต, ภกฺขยนฺโต ผลานหํ;

คนฺโธทกํ ปิวนฺโต จ, วสามิ มม อสฺสเมฯ

[128]

‘‘เอณีมิคา วราหา จ, ปสทา ขุทฺทรูปกา;

อคฺคิกา โชติกา เจว, วสนฺติ มม อสฺสเมฯ

[129]

‘‘หํสา โกญฺจา มยูรา จ, สาลิกาปิ จ โกกิลา;

มชฺชาริกา [มญฺชริกา (สี. สฺยา. ปี.)] พหู ตตฺถ, โกสิกา โปฏฺฐสีสกาฯ

[130]

‘‘ปิสาจา ทานวา เจว, กุมฺภณฺฑา รกฺขสา พหู;

ครุฬา ปนฺนคา เจว, วสนฺติ มม อสฺสเมฯ

[131]

‘‘มหานุภาวา อิสโย, สนฺตจิตฺตา สมาหิตา;

กมณฺฑลุธรา สพฺเพ, อชินุตฺตรวาสนา;

ชฏาภารภริตาว [เต ชฏาภารภริตา (สี. ปี.), ชฏาภารภริตา จ (สฺยา.)], วสนฺติ มม อสฺสเมฯ

[132]

‘‘ยุคมตฺตญฺจ เปกฺขนฺตา, นิปกา สนฺตวุตฺติโน;

ลาภาลาเภน สนฺตุฏฺฐา, วสนฺติ มม อสฺสเมฯ

[133]

‘‘วากจีรํ ธุนนฺตา เต, โผเฏนฺตาชินจมฺมกํ;

สพเลหิ อุปตฺถทฺธา, คจฺฉนฺติ อมฺพเร ตทาฯ

[134]

‘‘น เต ทกํ อาหรนฺติ, กฏฺฐํ วา อคฺคิทารุกํ;

สยญฺจ อุปสมฺปนฺนา, ปาฏิหีรสฺสิทํ ผลํฯ

[135]

‘‘โลหโทณิํ คเหตฺวาน, วนมชฺเฌ วสนฺติ เต;

กุญฺชราว มหานาคา, อสมฺภีตาว เกสรีฯ

[136]

‘‘อญฺเญ คจฺฉนฺติ โคยานํ, อญฺเญ ปุพฺพวิเทหกํ [ปุพฺพวิเทหนํ (สฺยา. ปี. ก.)];

อญฺเญ จ อุตฺตรกุรุํ, สกํ พลมวสฺสิตา [พลมปสฺสิตา (สฺยา. ปี. ก.)]ฯ

[137]

‘‘ตโต ปิณฺฑํ อาหริตฺวา, ปริภุญฺชนฺติ เอกโต;

สพฺเพสํ ปกฺกมนฺตานํ, อุคฺคเตชาน ตาทินํฯ

[138]

‘‘อชินจมฺมสทฺเทน , วนํ สทฺทายเต ตทา;

เอทิสา เต มหาวีร, สิสฺสา อุคฺคตปา มมฯ

[139]

‘‘ปริวุโต อหํ เตหิ, วสามิ มม อสฺสเม;

โตสิตา สกกมฺเมน, วินีตาปิ สมาคตาฯ

[140]

‘‘อาราธยิํสุ มํ เอเต, สกกมฺมาภิลาสิโน;

สีลวนฺโต จ นิปกา, อปฺปมญฺญาสุ โกวิทาฯ

[141]

‘‘ปทุมุตฺตโร โลกวิทู, อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห;

สมยํ สํวิทิตฺวาน, อุปคจฺฉิ วินายโกฯ

[142]

‘‘อุปคนฺตฺวาน สมฺพุทฺโธ, อาตาปี นิปโก มุนิ;

ปตฺตํ ปคฺคยฺห สมฺพุทฺโธ, ภิกฺขาย มมุปาคมิฯ

[143]

‘‘อุปาคตํ มหาวีรํ, ชลชุตฺตมนายกํ;

ติณสนฺถรํ [ติณตฺถรํ (สฺยา.), ติณตฺถตํ (ก.)] ปญฺญาเปตฺวา, สาลปุปฺเผหิ โอกิริํฯ

[144]

‘‘นิสาเทตฺวาน [นิสีเทตฺวาน (สี.), นิสีทิตฺวาน (สฺยา. ปี.)] สมฺพุทฺธํ, หฏฺโฐ สํวิคฺคมานโส;

ขิปฺปํ ปพฺพตมารุยฺห, อคฬุํ [อครุํ (สี.)] อคฺคหิํ อหํฯ

[145]

‘‘กุมฺภมตฺตํ คเหตฺวาน, ปนสํ เทวคนฺธิกํ;

ขนฺเธ อาโรปยิตฺวาน, อุปคจฺฉิํ วินายกํฯ

[146]

‘‘ผลํ พุทฺธสฺส ทตฺวาน, อคฬุํ อนุลิมฺปหํ;

ปสนฺนจิตฺโต สุมโน, พุทฺธเสฏฺฐํ อวนฺทิหํฯ

[147]

‘‘ปทุมุตฺตโร โลกวิทู, อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห;

อิสิมชฺเฌ นิสีทิตฺวา, อิมา คาถา อภาสถฯ

[148]

‘‘‘โย เม ผลญฺจ อคฬุํ, อาสนญฺจ อทาสิ เม;

ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ, สุณาถ มม ภาสโตฯ

[149]

‘‘‘คาเม วา ยทิ วารญฺเญ, ปพฺภาเรสุ คุหาสุ วา;

อิมสฺส จิตฺตมญฺญาย, นิพฺพตฺติสฺสติ โภชนํฯ

[150]

‘‘‘เทวโลเก มนุสฺเส วา, อุปปนฺโน อยํ นโร;

โภชเนหิ จ วตฺเถหิ, ปริสํ ตปฺปยิสฺสติฯ

[151]

‘‘‘อุปปชฺชติ ยํ โยนิํ, เทวตฺตํ อถ มานุสํ;

อกฺโขภโภโค หุตฺวาน, สํสริสฺสติยํ นโรฯ

[152]

‘‘‘ติํสกปฺปสหสฺสานิ, เทวโลเก รมิสฺสติ;

สหสฺสกฺขตฺตุํ ราชา จ, จกฺกวตฺตี ภวิสฺสติฯ

[153]

‘‘‘เอกสตฺตติกฺขตฺตุญฺจ, เทวรชฺชํ กริสฺสติ;

ปเทสรชฺชํ วิปุลํ, คณนาโต อสงฺขิยํฯ

[154]

‘‘‘กปฺปสตสหสฺสมฺหิ, โอกฺกากกุลสมฺภโว;

โคตโม นาม โคตฺเตน, สตฺถา โลเก ภวิสฺสติฯ

[155]

‘‘‘ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท, โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต [(อุปสีโว นาม นาเมน, เหสฺสติ สตฺถุ สาวโก) (สฺยา.)];

สพฺพาสเว ปริญฺญาย, วิหริสฺสตินาสโว’ฯ

[156]

‘‘สุลทฺธลาโภ ลทฺโธ เม, โยหํ อทฺทกฺขิํ นายกํ;

ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[157]

‘‘คาเม วา ยทิ วารญฺเญ, ปพฺภาเรสุ คุหาสุ วา;

มม สงฺกปฺปมญฺญาย, โภชนํ โหติ เม สทาฯ

[158]

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ

[159]

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[160]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุปสีโว [อุปสิโว (ก.)] เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ

อุปสีวตฺเถรสฺสาปทานํ ปญฺจมํฯ

6. นนฺทกตฺเถรอปทานํ

[161]

‘‘มิคลุทฺโท ปุเร อาสิํ, อรญฺเญ กานเน อหํ;

ปสทํ มิคเมสนฺโต, สยมฺภุํ อทฺทสํ อหํ [ชินํ (สี.)]ฯ

[162]

‘‘อนุรุทฺโธ นาม สมฺพุทฺโธ, สยมฺภู อปราชิโต;

วิเวกกาโม โส ธีโร, วนมชฺโฌคหี ตทาฯ

[163]

‘‘จตุทณฺเฑ คเหตฺวาน, จตุฏฺฐาเน ฐเปสหํ;

มณฺฑปํ สุกตํ กตฺวา, ปทฺมปุปฺเผหิ ฉาทยิํฯ

[164]

‘‘มณฺฑปํ ฉาทยิตฺวาน, สยมฺภุํ อภิวาทยิํ;

ธนุํ ตตฺเถว นิกฺขิปฺป, ปพฺพชิํ อนคาริยํฯ

[165]

‘‘นจิรํ ปพฺพชิตสฺส [ปพฺพชิตสฺส อจิรํ (สี.)], พฺยาธิ เม อุทปชฺชถ;

ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวาน, ตตฺถ กาลงฺกโต อหํฯ

[166]

‘‘ปุพฺพกมฺเมน สํยุตฺโต, ตุสิตํ อคมาสหํ;

ตตฺถ โสณฺณมยํ พฺยมฺหํ, นิพฺพตฺตติ ยทิจฺฉกํฯ

[167]

‘‘สหสฺสยุตฺตํ หยวาหิํ, ทิพฺพยานมธิฏฺฐิโต;

อารุหิตฺวาน ตํ ยานํ, คจฺฉามหํ ยทิจฺฉกํฯ

[168]