3. สพฺพกิตฺติกตฺเถรอปทานํ

[304]

‘‘กณิการํว ชลิตํ [โชตนฺตํ (สี.)], ทีปรุกฺขํว อุชฺชลํ [โชติตํ (สฺยา.)];

โอสธิํว วิโรจนฺตํ, วิชฺชุตํ คคเน ยถาฯ

[305]

‘‘อสมฺภีตํ อนุตฺตาสิํ, มิคราชํว เกสริํ;

ญาณาโลกํ ปกาเสนฺตํ, มทฺทนฺตํ ติตฺถิเย คเณฯ

[306]

‘‘อุทฺธรนฺตํ อิมํ โลกํ, ฉิทฺทนฺตํ สพฺพสํสยํ;

คชฺชนฺตํ [อสมฺภีตํ (สฺยา.), คจฺฉนฺตํ (ก.)] มิคราชํว, อทฺทสํ โลกนายกํฯ

[307]

‘‘ชฏาชินธโร อาสิํ, พฺรหา อุชุ ปตาปวา;

วากจีรํ คเหตฺวาน, ปาทมูเล อปตฺถริํฯ

[308]

‘‘กาฬานุสาริยํ คยฺห, อนุลิมฺปิํ ตถาคตํ;

สมฺพุทฺธมนุลิมฺเปตฺวา, สนฺถวิํ โลกนายกํฯ

[309]

‘‘สมุทฺธรสิมํ โลกํ, โอฆติณฺณ [โอฆติณฺโณ (สฺยา. ก.)] มหามุนิ;

ญาณาโลเกน โชเตสิ, นาวฏํ [ปวรํ (สฺยา.), วชิร (ปี.)] ญาณมุตฺตมํฯ

[310]

‘‘ธมฺมจกฺกํ [ตุวํ จกฺกํ (ก.)] ปวตฺเตสิ, มทฺทเส ปรติตฺถิเย;

อุสโภ ชิตสงฺคาโม, สมฺปกมฺเปสิ เมทนิํฯ

[311]

‘‘มหาสมุทฺเท อูมิโย, เวลนฺตมฺหิ ปภิชฺชเร;

ตเถว ตว ญาณมฺหิ, สพฺพทิฏฺฐี ปภิชฺชเรฯ

[312]

‘‘สุขุมจฺฉิกชาเลน, สรมฺหิ สมฺปตานิเต;

อนฺโตชาลิกตา [ชาลคตา (สี.)] ปาณา, ปีฬิตา โหนฺติ ตาวเทฯ

[313]

‘‘ตเถว ติตฺถิยา โลเก, ปุถุปาสณฺฑนิสฺสิตา [มูฬฺหา สจฺจวินิสฺสฏา (สฺยา.), มุฏฺฐสจฺจวินิสฺสฏา (ก.)];

อนฺโตญาณวเร ตุยฺหํ, ปริวตฺตนฺติ มาริสฯ

[314]

‘‘ปติฏฺฐา วุยฺหตํ โอเฆ, ตฺวญฺหิ นาโถ อพนฺธุนํ;

ภยฏฺฏิตานํ สรณํ, มุตฺติตฺถีนํ ปรายณํฯ

[315]

‘‘เอกวีโร อสทิโส, เมตฺตากรุณสญฺจโย [สญฺญุโต (สฺยา.)];

อสโม สุสโม สนฺโต [สุสีโล อสโม สนฺโต (สี.), ปญฺญวา ยุตฺตจาโค จ (สฺยา.)], วสี ตาที ชิตญฺชโยฯ

[316]

‘‘ธีโร วิคตสมฺโมโห, อเนโช อกถํกถี;

ตุสิโต [วุสิโต (สี.)] วนฺตโทโสสิ, นิมฺมโล สํยโต สุจิฯ

[317]

‘‘สงฺคาติโค หตมโท [คตมโท (สฺยา.), ตมนุโท (ก.)], เตวิชฺโช ติภวนฺตโค;

สีมาติโค ธมฺมครุ, คตตฺโถ หิตวพฺภุโต [หิตวปฺปโถ (สี. สฺยา.)]ฯ

[318]

‘‘ตารโก ตฺวํ ยถา นาวา, นิธีวสฺสาสการโก;

อสมฺภีโต ยถา สีโห, คชราชาว ทปฺปิโตฯ

[319]

‘‘โถเมตฺวา ทสคาถาหิ, ปทุมุตฺตรํ มหายสํ;

วนฺทิตฺวา สตฺถุโน ปาเท, ตุณฺหี อฏฺฐาสหํ ตทาฯ

[320]

‘‘ปทุมุตฺตโร โลกวิทู, อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห;

ภิกฺขุสงฺเฆ ฐิโต สตฺถา, อิมา คาถา อภาสถฯ

[321]

‘‘‘โย เม สีลญฺจ ญาณญฺจ, สทฺธมฺมญฺจาปิ วณฺณยิ [ธมฺมญฺจาปิ ปกิตฺตยิ (สี. สฺยา.)];

ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ, สุณาถ มม ภาสโตฯ

[322]

‘‘‘สฏฺฐิ กปฺปสหสฺสานิ, เทวโลเก รมิสฺสติ;

อญฺเญ เทเวภิภวิตฺวา, อิสฺสรํ การยิสฺสติฯ

[323]

‘‘‘โส ปจฺฉา ปพฺพชิตฺวาน, สุกฺกมูเลน โจทิโต;

โคตมสฺส ภควโต, สาสเน ปพฺพชิสฺสติฯ

[324]

‘‘‘ปพฺพชิตฺวาน กาเยน, ปาปกมฺมํ วิวชฺชิย;

สพฺพาสเว ปริญฺญาย, นิพฺพายิสฺสตินาสโว’ฯ

[325]

‘‘ยถาปิ เมโฆ ถนยํ, ตปฺเปติ เมทินิํ อิมํ;

ตเถว ตฺวํ มหาวีร, ธมฺเมน ตปฺปยี มมํฯ

[326]

‘‘สีลํ ปญฺญญฺจ ธมฺมญฺจ, ถวิตฺวา โลกนายกํ;

ปตฺโตมฺหิ ปรมํ สนฺติํ, นิพฺพานํ ปทมจฺจุตํฯ

[327]

‘‘อโห นูน ส ภควา, จิรํ ติฏฺเฐยฺย จกฺขุมา;

อญฺญาตญฺจ วิชาเนยฺยุํ, ผุเสยฺยุํ [อญฺญาตญฺจาปิ ชาเนยฺย, ปสฺเสยฺย (ก.)] อมตํ ปทํฯ

[328]

‘‘อยํ เม ปจฺฉิมา ชาติ, ภวา สพฺเพ สมูหตา;

สพฺพาสเว ปริญฺญาย, วิหรามิ อนาสโวฯ

[329]

‘‘สตสหสฺสิโต กปฺเป, ยํ พุทฺธมภิโถมยิํ

ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, กิตฺตนาย อิทํ ผลํฯ

[330]

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ, ภวา สพฺเพ สมูหตา;

สพฺพาสวา ปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโวฯ

[331]

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[332]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สพฺพกิตฺติโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ

สพฺพกิตฺติกตฺเถรสฺสาปทานํ ตติยํฯ

4. มธุทายกตฺเถรอปทานํ

[333]

‘‘สินฺธุยา นทิยา ตีเร, สุกโต อสฺสโม มม;

ตตฺถ วาเจมหํ สิสฺเส, อิติหาสํ สลกฺขณํฯ

[334]

‘‘ธมฺมกามา วินีตา เต, โสตุกามา สุสาสนํ;

ฉฬงฺเค ปารมิปฺปตฺตา, สินฺธุกูเล วสนฺติ เตฯ

[335]

‘‘อุปฺปาตคมเน เจว, ลกฺขเณสุ จ โกวิทา;

อุตฺตมตฺถํ คเวสนฺตา, วสนฺติ วิปิเน ตทาฯ

[336]

‘‘สุเมโธ นาม สมฺพุทฺโธ, โลเก อุปฺปชฺชิ ตาวเท;

อมฺหากํ อนุกมฺปนฺโต, อุปาคจฺฉิ วินายโกฯ

[337]

‘‘อุปาคตํ มหาวีรํ, สุเมธํ โลกนายกํ;

ติณสนฺถารกํ กตฺวา, โลกเชฏฺฐสฺสทาสหํฯ

[338]