‘‘ชาตมตฺตสฺส เม สุตฺวา, ปิตุ ฉนฺโท อยํ อหุ;

ททามหํ กุมารสฺส, วีสโกฏี อนูนกาฯ

[55]

‘‘จตุรงฺคุลา จ เม โลมา, ชาตา ปาทตเล อุโภ;

สุขุมา มุทุสมฺผสฺสา, ตูลาปิจุสมา สุภาฯ

[56]

‘‘อตีตา นวุติ กปฺปา, อยํ เอโก จ อุตฺตริ;

นาภิชานามิ นิกฺขิตฺเต, ปาเท ภูมฺยา อสนฺถเตฯ

[57]

‘‘อาราธิโต เม สมฺพุทฺโธ, ปพฺพชิํ อนคาริยํ;

อรหตฺตญฺจ เม ปตฺตํ, สีติภูโตมฺหิ นิพฺพุโตฯ

[58]

‘‘อคฺโค อารทฺธวีริยานํ, นิทฺทิฏฺโฐ สพฺพทสฺสินา;

ขีณาสโวมฺหิ อรหา, ฉฬภิญฺโญ มหิทฺธิโกฯ

[59]

‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ ทานมททิํ ตทา;

ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, เลณทานสฺสิทํ ผลํฯ

[60]

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ

[61]

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[62]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

[63]

‘‘เถโร โกฏิวีโส [โกฏิวิโส (สฺยา. ก.), โกฬิวิโส (อญฺญฏฺฐาเนสุ)] โสโณ, ภิกฺขุสงฺฆสฺส อคฺคโต;

ปญฺหํ ปุฏฺโฐ วิยากาสิ, อโนตตฺเต มหาสเร’’ติฯ

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โสโณ โกฏิวีโส เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ

โสณโกฏิวีสตฺเถรสฺสาปทานํ นวมํฯ

10. ปุพฺพกมฺมปิโลติกพุทฺธอปทานํ

[64]

‘‘อโนตตฺตสราสนฺเน , รมณีเย สิลาตเล;

นานารตนปชฺโชเต, นานาคนฺธวนนฺตเรฯ

[65]

‘‘มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน, ปเรโต [อุเปโต (อุทานฏฺฐกถายํ 4 วคฺเค, 8 สุตฺเต)] โลกนายโก;

อาสีโน พฺยากรี ตตฺถ, ปุพฺพกมฺมานิ อตฺตโนฯ

[66]

[สุณาถ ภิกฺขเว มยฺหํ, ยํ กมฺมํ ปกตํ มยา; เอกํ อรญฺญิกํ ภิกฺขุํ, ทิสฺวา ทินฺนํ ปิโลติกํ; ปตฺถิตํ ปฐมํ พุทฺธํ, พุทฺธตฺตาย มยา ตทา; ปิโลติยสฺส กมฺมสฺส, พุทฺธตฺเตปิ วิปจฺจติ; โคปาลโก ปุเร อาสิํ, คาวิํ ปาเชติ โคจรํ; ปิวนฺติํ อุทกํ อาวิลํ, คาวิํ ทิสฺวา นิวารยิํ; เตน กมฺมวิปาเกน, อิธ ปจฺฉิมเก ภเว; วิปาสิโต ยทิจฺฉกํ, น หิ ปาตุํ ลภามหํ (สฺยา.)] ‘‘สุณาถ ภิกฺขโว มยฺหํ, ยํ กมฺมํ ปกตํ มยา;

ปิโลติกสฺส กมฺมสฺส, พุทฺธตฺเตปิ วิปจฺจติ [สุณาถ ภิกฺขเว มยฺหํ, ยํ กมฺมํ ปกตํ มยา; เอกํ อรญฺญิกํ ภิกฺขุํ, ทิสฺวา ทินฺนํ ปิโลติกํ; ปตฺถิตํ ปฐมํ พุทฺธํ, พุทฺธตฺตาย มยา ตทา; ปิโลติยสฺส กมฺมสฺส, พุทฺธตฺเตปิ วิปจฺจติ; โคปาลโก ปุเร อาสิํ, คาวิํ ปาเชติ โคจรํ; ปิวนฺติํ อุทกํ อาวิลํ, คาวิํ ทิสฺวา นิวารยิํ; เตน กมฺมวิปาเกน, อิธ ปจฺฉิมเก ภเว; วิปาสิโต ยทิจฺฉกํ, น หิ ปาตุํ ลภามหํ (สฺยา.)]ฯ

[1]

[67]

‘‘มุนาฬิ นามหํ ธุตฺโต, ปุพฺเพ อญฺญาสุ ชาติสุ [อญฺญาย ชาติยา (อุทาน อฏฺฐ.)];

ปจฺเจกพุทฺธํ สุรภิํ [สรภุํ (สี.)], อพฺภาจิกฺขิํ อทูสกํฯ

[68]

‘‘เตน กมฺมวิปาเกน, นิรเย สํสริํ จิรํ;

พหูวสฺสสหสฺสานิ, ทุกฺขํ เวเทสิ เวทนํฯ

[69]

‘‘เตน กมฺมาวเสเสน, อิธ ปจฺฉิมเก ภเว;

อพฺภกฺขานํ มยา ลทฺธํ, สุนฺทริกาย การณาฯ

[2]

[70]

‘‘สพฺพาภิภุสฺส พุทฺธสฺส, นนฺโท นามาสิ สาวโก;

ตํ อพฺภกฺขาย นิรเย, จิรํ สํสริตํ มยาฯ

[71]

‘‘ทสวสฺสสหสฺสานิ, นิรเย สํสริํ จิรํ;

มนุสฺสภาวํ ลทฺธาหํ, อพฺภกฺขานํ พหุํ ลภิํฯ

[72]

‘‘เตน กมฺมาวเสเสน, จิญฺจมานวิกา มมํ;

อพฺภาจิกฺขิ อภูเตน, ชนกายสฺส อคฺคโตฯ

[3]

[73]

‘‘พฺราหฺมโณ สุตวา อาสิํ, อหํ สกฺกตปูชิโต;

มหาวเน ปญฺจสเต, มนฺเต วาเจมิ มาณเวฯ

[74]

‘‘ตตฺถาคโต [ตมาคโต (ก.)] อิสิ ภีโม, ปญฺจาภิญฺโญ มหิทฺธิโก;

ตํ จาหํ อาคตํ ทิสฺวา, อพฺภาจิกฺขิํ อทูสกํฯ

[75]

‘‘ตโตหํ อวจํ สิสฺเส, กามโภคี อยํ อิสิ;

มยฺหมฺปิ ภาสมานสฺส, อนุโมทิํสุ มาณวาฯ

[76]

‘‘ตโต มาณวกา สพฺเพ, ภิกฺขมานํ กุเล กุเล;

มหาชนสฺส อาหํสุ, กามโภคี อยํ อิสิฯ

[77]

‘‘เตน กมฺมวิปาเกน, ปญฺจ ภิกฺขุสตา อิเม;

อพฺภกฺขานํ ลภุํ สพฺเพ, สุนฺทริกาย การณาฯ

[4]

[78]

‘‘เวมาตุภาตรํ ปุพฺเพ, ธนเหตุ หนิํ อหํ;

ปกฺขิปิํ คิริทุคฺคสฺมิํ, สิลาย จ อปิํสยิํฯ

[79]

‘‘เตน กมฺมวิปาเกน, เทวทตฺโต สิลํ ขิปิ;

องฺคุฏฺฐํ ปิํสยี ปาเท, มม ปาสาณสกฺขราฯ

[5]

[80]

‘‘ปุเรหํ ทารโก หุตฺวา, กีฬมาโน มหาปเถ;

ปจฺเจกพุทฺธํ ทิสฺวาน, มคฺเค สกลิกํ [สกฺขลิกํ (ก.)] ขิปิํ [ทหิํ (สฺยา.)]ฯ

[81]

‘‘เตน กมฺมวิปาเกน, อิธ ปจฺฉิมเก ภเว;

วธตฺถํ มํ เทวทตฺโต, อภิมาเร ปโยชยิฯ

[6]

[82]

‘‘หตฺถาโรโห ปุเร อาสิํ, ปจฺเจกมุนิมุตฺตมํ;

ปิณฺฑาย วิจรนฺตํ ตํ, อาสาเทสิํ คเชนหํฯ

[83]

‘‘เตน กมฺมวิปาเกน, ภนฺโต [ทนฺโต (ก.)] นาฬาคิรี คโช;

คิริพฺพเช ปุรวเร, ทารุโณ สมุปาคมิ [มํ อุปาคมิ (สี.)]ฯ

[7]

[84]

‘‘ราชาหํ ปตฺถิโว [ปตฺติโก (สฺยา. ก.), ขตฺติโย (อุทาน อฏฺฐ.)] อาสิํ, สตฺติยา ปุริสํ หนิํ;

เตน กมฺมวิปาเกน, นิรเย ปจฺจิสํ ภุสํฯ

[85]

‘‘กมฺมุโน ตสฺส เสเสน, อิทานิ สกลํ มม;

ปาเท ฉวิํ ปกปฺเปสิ [ปโกเปสิ (สี.)], น หิ กมฺมํ วินสฺสติฯ

[8]

[86]

‘‘อหํ เกวฏฺฏคามสฺมิํ, อหุํ เกวฏฺฏทารโก;

มจฺฉเก ฆาติเต ทิสฺวา, ชนยิํ โสมนสฺสกํ [โสมนสฺสหํ (อุทาน อฏฺฐ.)]ฯ

[87]

‘‘เตน กมฺมวิปาเกน, สีสทุกฺขํ อหู มม;

สพฺเพ สกฺกา จ หญฺญิํสุ, ยทา หนิ วิฏฏูโภ [วิฏฏุโภ (สฺยา. ก.)]ฯ

[9]

[88]

‘‘ผุสฺสสฺสาหํ ปาวจเน, สาวเก ปริภาสยิํ;

ยวํ ขาทถ ภุญฺชถ, มา จ ภุญฺชถ สาลโยฯ

[89]

‘‘เตน กมฺมวิปาเกน, เตมาสํ ขาทิตํ ยวํ;

นิมนฺติโต พฺราหฺมเณน, เวรญฺชายํ วสิํ ตทาฯ

[10]

[90]

‘‘นิพฺพุทฺเธ วตฺตมานมฺหิ, มลฺลปุตฺตํ นิเหฐยิํ [นิเสธยิํ (สฺยา. ก.)];

เตน กมฺมวิปาเกน, ปิฏฺฐิทุกฺขํ อหู มมฯ

[11]

[91]

‘‘ติกิจฺฉโก อหํ อาสิํ, เสฏฺฐิปุตฺตํ วิเรจยิํ;

เตน กมฺมวิปาเกน, โหติ ปกฺขนฺทิกา มมฯ

[12]

[92]

‘‘อวจาหํ โชติปาโล, สุคตํ กสฺสปํ ตทา;

กุโต นุ โพธิ มุณฺฑสฺส, โพธิ ปรมทุลฺลภาฯ

[93]

‘‘เตน กมฺมวิปาเกน, อจริํ ทุกฺกรํ พหุํ;

ฉพฺพสฺสานุรุเวฬายํ, ตโต โพธิมปาปุณิํฯ

[94]

‘‘นาหํ เอเตน มคฺเคน, ปาปุณิํ โพธิมุตฺตมํ;

กุมฺมคฺเคน คเวสิสฺสํ, ปุพฺพกมฺเมน วาริโตฯ

[95]

‘‘ปุญฺญปาปปริกฺขีโณ, สพฺพสนฺตาปวชฺชิโต;

อโสโก อนุปายาโส, นิพฺพายิสฺสมนาสโวฯ

[96]

‘‘เอวํ ชิโน วิยากาสิ, ภิกฺขุสงฺฆสฺส อคฺคโต;

สพฺพาภิญฺญาพลปฺปตฺโต, อโนตตฺเต มหาสเร’’ติฯ

อิตฺถํ สุทํ ภควา อตฺตโน ปุพฺพจริตํ กมฺมปิโลติกํ นาม พุทฺธาปทานธมฺมปริยายํ อภาสิตฺถาติฯ

ปุพฺพกมฺมปิโลติกํ นาม พุทฺธาปทานํ ทสมํฯ

อวฏผลวคฺโค เอกูนจตฺตาลีสโมฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

อวฏํ ลพุชญฺเจว, อุทุมฺพรปิลกฺขุ จ;

ผารุ วลฺลี จ กทลี, ปนโส โกฏิวีสโกฯ

ปุพฺพกมฺมปิโลติ จ, อปทานํ มเหสิโน;

คาถาโย เอกนวุติ, คณิตาโย วิภาวิภิฯ

จุทฺทสมํ ภาณวารํฯ

40. ปิลินฺทวจฺฉวคฺโค