1. ภาคิเนยฺยุปาลิตฺเถรอปทานํ

[1]

‘‘ขีณาสวสหสฺเสหิ , ปริวุโต [ปเรโต (ก. อฏฺฐ)] โลกนายโก;

วิเวกมนุยุตฺโต โส, คจฺฉเต ปฏิสลฺลิตุํฯ

[2]

‘‘อชิเนน นิวตฺโถหํ, ติทณฺฑปริธารโก;

ภิกฺขุสงฺฆปริพฺยูฬฺหํ, อทฺทสํ โลกนายกํฯ

[3]

‘‘เอกํสํ อชินํ กตฺวา, สิเร กตฺวาน อญฺชลิํ;

สมฺพุทฺธํ อภิวาเทตฺวา, สนฺถวิํ โลกนายกํฯ

[4]

‘‘ยถาณฺฑชา จ สํเสทา, โอปปาตี ชลาพุชา;

กากาทิปกฺขิโน สพฺเพ, อนฺตลิกฺขจรา สทาฯ

[5]

‘‘เย เกจิ ปาณภูตตฺถิ, สญฺญิโน วา อสญฺญิโน;

สพฺเพ เต ตว ญาณมฺหิ, อนฺโต โหนฺติ สโมคธาฯ

[6]

‘‘คนฺธา จ ปพฺพเตยฺยา เย, หิมวนฺตนคุตฺตเม;

สพฺเพ เต ตว สีลมฺหิ, กลายปิ น ยุชฺชเรฯ

[7]

‘‘โมหนฺธการปกฺขนฺโท, อยํ โลโก สเทวโก;

ตว ญาณมฺหิ โชตนฺเต, อนฺธการา วิธํสิตาฯ

[8]

‘‘ยถา อตฺถงฺคเต สูริเย, โหนฺติ สตฺตา ตโมคตา;

เอวํ พุทฺเธ อนุปฺปนฺเน, โหติ โลโก ตโมคโตฯ

[9]

‘‘ยโถทยนฺโต อาทิจฺโจ, วิโนเทติ ตมํ สทา;

ตเถว ตฺวํ พุทฺธเสฏฺฐ, วิทฺธํเสสิ ตมํ สทาฯ

[10]

‘‘ปธานปหิตตฺโตสิ , พุทฺโธ โลเก สเทวเก;

ตว กมฺมาภิรทฺเธน, โตเสสิ ชนตํ พหุํฯ

[11]

‘‘ตํ สพฺพํ อนุโมทิตฺวา, ปทุมุตฺตโร มหามุนิ;

นภํ อพฺภุคฺคมี ธีโร, หํสราชาว อมฺพเรฯ

[12]

‘‘อพฺภุคฺคนฺตฺวาน สมฺพุทฺโธ, มเหสิ ปทุมุตฺตโร;

อนฺตลิกฺเข ฐิโต สตฺถา, อิมา คาถา อภาสถฯ

[13]

‘‘เยนิทํ ถวิตํ ญาณํ, โอปมฺเมหิ สมายุตํ;

ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ, สุณาถ มม ภาสโตฯ

[14]

‘‘‘อฏฺฐารสญฺจ ขตฺตุํ โส, เทวราชา ภวิสฺสติ;

ปถพฺยา รชฺชํ ติสตํ, วสุธํ อาวสิสฺสติฯ

[15]

‘‘‘ปญฺจวีสติกฺขตฺตุญฺจ, จกฺกวตฺตี ภวิสฺสติ;

ปเทสรชฺชํ วิปุลํ, คณนาโต อสงฺขิยํฯ

[16]

‘‘‘กปฺปสตสหสฺสมฺหิ, โอกฺกากกุลสมฺภโว;

โคตโม นาม โคตฺเตน, สตฺถา โลเก ภวิสฺสติฯ

[17]

‘‘‘ตุสิตา หิ จวิตฺวาน, สุกฺกมูเลน โจทิโต;

หีโนว ชาติยา สนฺโต, อุปาลิ นาม เหสฺสติฯ

[18]

‘‘‘โส ปจฺฉา ปพฺพชิตฺวาน, วิราเชตฺวาน ปาปกํ;

สพฺพาสเว ปริญฺญาย, นิพฺพายิสฺสตินาสโวฯ

[19]

‘‘‘ตุฏฺโฐ จ โคตโม พุทฺโธ, สกฺยปุตฺโต มหายโส;

วินยาธิคตํ ตสฺส, เอตทคฺเค ฐเปสฺสติ’ฯ

[20]

‘‘สทฺธายาหํ ปพฺพชิโต, กตกิจฺโจ อนาสโว;

สพฺพาสเว ปริญฺญาย, วิหรามิ อนาสโวฯ

[21]

‘‘ภควา จานุกมฺปี มํ, วินเยหํ วิสารโท;

สกกมฺมาภิรทฺโธ จ, วิหรามิ อนาสโวฯ

[22]

‘‘สํวุโต ปาติโมกฺขมฺหิ, อินฺทฺริเยสุ จ ปญฺจสุ;

ธาเรมิ วินยํ สพฺพํ, เกวลํ รตนากรํ [รตนคฺฆรํ (ก.)]ฯ

[23]

‘‘มมญฺจ คุณมญฺญาย, สตฺถา โลเก อนุตฺตโร;

ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา, เอตทคฺเค ฐเปสิ มํฯ

[24]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส, วิโมกฺขาปิ จ อฏฺฐิเม;

ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุปาลิเถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ

ภาคิเนยฺยุปาลิตฺเถรสฺสาปทานํ ปฐมํฯ

2. โสณโกฬิวิสตฺเถรอปทานํ

[25]

‘‘อโนมทสฺสิสฺส มุนิโน, โลกเชฏฺฐสฺส ตาทิโน;

สุธาย เลปนํ กตฺวา, จงฺกมํ การยิํ อหํฯ

[26]

‘‘นานาวเณหิ ปุปฺเผหิ, จงฺกมํ สนฺถริํ อหํ;

อากาเส วิตานํ กตฺวา, โภชยิํ พุทฺธมุตฺตมํฯ

[27]

‘‘อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวาน, อภิวาเทตฺวาน สุพฺพตํ [ปุปฺผกํ (ก.)];

ทีฆสาลํ ภควโต, นิยฺยาเทสิมหํ ตทาฯ

[28]

‘‘มม สงฺกปฺปมญฺญาย, สตฺถา โลเก อนุตฺตโร;

ปฏิคฺคเหสิ ภควา, อนุกมฺปาย จกฺขุมาฯ

[29]

‘‘ปฏิคฺคเหตฺวาน สมฺพุทฺโธ, ทกฺขิเณยฺโย สเทวเก;

ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา, อิมา คาถา อภาสถฯ

[30]

‘‘‘โย โส หฏฺเฐน จิตฺเตน, ทีฆสาลํ อทาสิ [อกาสิ (สี.)] เม;

ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ, สุณาถ มม ภาสโตฯ

[31]

‘‘‘อิมสฺส มจฺจุกาลมฺหิ, ปุญฺญกมฺมสมงฺคิโน;

สหสฺสยุตฺตสฺสรโถ, อุปฏฺฐิสฺสติ ตาวเทฯ

[32]

‘‘‘เตน ยาเนนยํ โปโส, เทวโลกํ คมิสฺสติ;

อนุโมทิสฺสเร เทวา, สมฺปตฺเต กุสลพฺภเว [กุสเล ภเว (สี. สฺยา.)]ฯ

[33]

‘‘‘มหารหํ พฺยมฺหํ เสฏฺฐํ, รตนมตฺติกเลปนํ;

กูฏาคารวรูเปตํ, พฺยมฺหํ อชฺฌาวสิสฺสติฯ

[34]

‘‘‘ติํสกปฺปสหสฺสานิ, เทวโลเก รมิสฺสติ;

ปญฺจวีสติ กปฺปานิ, เทวราชา ภวิสฺสติฯ

[35]

‘‘‘สตฺตสตฺตติกฺขตฺตุญฺจ, จกฺกวตฺตี ภวิสฺสติ;

ยโสธรสนามา [ยเสธรา สมานา (สี.)] เต, สพฺเพปิ เอกนามกาฯ

[36]

‘‘‘ทฺเว สมฺปตฺตี อนุโภตฺวา, วฑฺเฒตฺวา [จินิตฺวา (สฺยา.)] ปุญฺญสญฺจยํ;

อฏฺฐวีสติกปฺปมฺหิ, จกฺกวตฺตี ภวิสฺสติฯ

[37]