พระชนมชีพเถิด ขอเดชะ เหล่านี้คือ คฤหบดี 88,000 คน ของพระองค์
มีคฤหบดีแก้วเป็นประมุข ขอเดชะ ขอพระองค์จงทรงบังเกิดความพอพระ-
หฤทัยในคฤหบดีเหล่านั้นเถิด ขอจงทรงห่วงใยในพระชนมชีพเถิด ขอเดชะ
เหล่านั้นคือกษัตริย์ 84,000 พระองค์ ผู้จงรักภักดีต่อพระองค์มีปริณายกแก้ว
เป็นประมุข ขอเดชะ. ขอพระองค์จงทรงบังเกิดความพอพระหฤทัยในกษัตริย์
เหล่านั้นเถิด จงทรงห่วงใยในพระชนมชีพเถิด ขอเดชะ เหล่านี้คือ แม่โคนม
84,000 ตัว ของพระองค์ ซึ่งกำลังหลั่งน้ำนม กำลังเอาถาดสำริดไปรอง
ขอเดชะ ขอพระองค์จงทรงบังเกิดความพอพระหฤทัยในแม่โคนมเหล่านั้นเถิด
ขอจงทรงห่วงใยในพระชนมชีพเถิด ขอเดชะ เหล่านี้คือ ผ้า 84,000 โกฏิ
พับของพระองค์ เป็นผ้าเปลือกไม้อย่างดี ผ้าฝ้ายอย่างดี ผ้าไหมอย่างดี ผ้า
ขนสัตว์อย่างดี ขอเดชะ ขอพระองค์จงทรงบังเกิดความพอพระหฤทัยในผ้า
เหล่านั้นเถิด จงทรงห่วงใยในพระชนมชีพเถิด ขอเดชะ เหล่านี้คือ ถาด
พระกระยาหาร 84,000 สำรับ ของพระองค์ซึ่งมีคนนำมาถวายในเวลาเช้า และ
เวลาเย็น ขอเดชะ ขอพระองค์จงทรงบังเกิดความพอพระหฤทัยในถาดพระ-
กระยาหารเหล่านั้นเถิด ขอจงทรงห่วงใยในพระชนมชีพเถิด.

ว่าด้วยความสลดพระทัยของพระเจ้ามหาสุทัสสนะ

เมื่อพระนางกราบทูลอย่างนี้แล้ว อานนท์ พระเจ้ามหาสุทัสสนะได้ตรัส
อย่างนี้กับพระนางสุภัททาเทวีว่า เทวี เธอได้ทักทายเราด้วยของน่ารัก น่า
ใคร่ น่าพอใจ มานานแล้ว ก็แต่ในเวลาภายหลัง เธอจะทักเรา ด้วยของที่
ไม่น่ารัก ไม่น่าใคร่ ไม่น่าพอใจ. ขอเดชะ ก็แลพระองค์จะให้หม่อมฉันทัก
ทายพระองค์อย่างไร. เทวี เธอจงทักทายเราดังนี้ว่าความเป็นต่าง ๆ ความ
พลัดพราก ความเป็นอย่างอื่นจากของน่ารัก น่าพอใจทั้งหมดทีเดียว ย่อมมี

ขอเดชะ ขอพระองค์อย่าทรงมีความห่วงใยในสวรรคต การตายของผู้มีความห่วง
ใยเป็นทุกข์ และความตายของผู้มีความห่วงใยย่อมถูกติเตียน ขอเดชะ เหล่า
นี้คือ นคร 84,000 ของทูลกระหม่อมมีกุสาวดีราชธานีเป็นประมุข ขอเดชะ
ขอพระองค์จงละความพอพระหฤทัยในนครเหล่านั้นเสียเถิด อย่าทรงห่วงใย
พระชนมชีพ ขอเดชะ เหล่านี้คือ ปราสาท 84,000 องค์ ของทูลกระหม่อม
ฯลฯ ขอทูลกระหม่อมอย่าทรงห่วงใยในพระชนมชีพ ขอเดชะ เหล่านี้เป็น
เรือนยอด 84,000 หลังของทูลกระหม่อม ฯลฯ ขอทูลกระหม่อมอย่าทรงห่วง
ใยในพระชนมชีพ ขอเดชะ เหล่านี้เป็นบัลลังก์ 84,000 ที่ของทูลกระหม่อม
เป็นบัลลังก์ที่ทำด้วยทอง ด้วยเงิน ด้วยงา ด้วยบุษราคัม ลาดด้วยขนแกะ
ลาดด้วยสักหลาด ลาดด้วยผ้าปักลวดลาย ลาดด้วยหนังกวางอย่างดี มีพนัก
สูง มีนวมแดงทั้งสองข้าง ขอเดชะ ขอทูลกระหม่อมจงละความพอพระทัย
ในบัลลังก์เหล่านั้นเสีย ขอทูลกระหม่อมอย่าทรงห่วงใยในพระชนมชีพ ขอเดชะ
เหล่านี้เป็นช้าง 84,000 เชือกของทูลกระหม่อม มีเครื่องแต่งเป็นทอง ปัก
ธงทอง คลุมด้วยตาข่ายทอง มีพญาช้างอุโบสถเป็นประมุข ขอเดชะ ขอทูล
กระหม่อมจงละความพอพระหฤทัยในช้างเหล่านั้นเสียเถิด ขอทูลกระหม่อม
อย่าได้ห่วงใยพระชนมชีพ ขอเดชะ เหล่านี้เป็นม้า 84,000 ตัวของทูลกระ-
หม่อม มีเครื่องแต่งเป็นทอง ปักธงทอง มีตาข่ายทองคลุม มีพญาม้าวลาหก
เป็นประมุข ขอเดชะ ขอทูลกระหม่อมจงละความพอพระหฤทัยในม้าเหล่านั้น
เสียเถิด ขอทูลกระหม่อมอย่าทรงห่วงใยในพระชนมชีพ ขอเดชะ เหล่านี้เป็น
รถ 84,000 คันของพระองค์ หุ้มด้วยหนังราชสีห์ หุ้มด้วยหนังเสือโคร่ง
หุ้มด้วยหนังเสือเหลือง หุ้มด้วยผ้าขนสัตว์สีเหลือง มีเครื่องแต่งเป็นทอง
ปักธงทอง คลุมด้วยตาข่ายทอง มีรถไพชยันต์ เป็นประมุข ขอเดชะ ขอ
ทูลกระหม่อมจงทรงละความพอพระหฤทัยในรถเหล่านั้นเสียเถิด ขอทูลกระ-

หม่อมอย่าได้ทรงห่วงใยในพระชนมชีพ ขอเดชะ เหล่านี้เป็นมณี 84,000
ดวงของทูลกระหม่อม มีแก้วมณีเป็นประมุข ขอเดชะ ขอทูลกระหม่อมจง
ทรงละความพอพระทัยในมณีเหล่านั้นเสียเถิด ขอทูลกระหม่อมอย่าได้ทรงห่วง
ใยในพระชนม์ชีพ ขอเดชะ เหล่านี้สตรี 84,000 นางของทูลกระหม่อม
มีพระนางสุภัททาเทวีเป็นประมุข ขอเดชะ ขอทูลกระหม่อมจงทรงละความ
พอพระทัยในสตรีเหล่านั้นเสียเถิด ขอทูลกระหม่อมอย่าได้ทรงห่วงใยในพระ-
ชนม์ชีพ ขอเดชะ เหล่านี้คือ คฤหบดี 84,000 คน ของทูลกระหม่อม
มีคฤหบดีแก้วเป็นประมุข ขอเดชะ ขอทูลกระหม่อมจงทรงละความพอพระทัย
ในคฤหบดีเหล่านั้นเสียเถิด ขอทูลกระหม่อมอย่าได้ทรงห่วงใยในพระชนม์ชีพ
ขอเดชะ เหล่านี้คือ กษัตริย์ 84,000 พระองค์ ผู้จงรักภักดีของทูลกระหม่อม
มีปริณายกแก้วเป็นประมุข ขอเดชะ ขอทูลกระหม่อมจงทรงละความพอพระ-
หฤทัยในกษัตริย์เหล่านั้นเสียเถิด ขอทูลกระหม่อมอย่าได้ทรงห่วงใยในพระ-
ชนม์ชีพ ขอเดชะ เหล่านี้เป็นแม่โคนม 84,000 ตัว ของทูลกระหม่อม
ซึ่งกำลังกำดัดหลั่งนม กำลังเอาถาดสำริดไปรองรับ ขอเดชะ ขอทูลกระหม่อม
จงทรงละความพอพระหฤทัยในแม่โคนมเหล่านั้นเสียเถิด ขอทูลกระหม่อม
อย่าได้ทรงห่วงใยในพระชนม์ชีพ ขอเดชะ เหล่านี้เป็นผ้า 84,000 โกฏิพับ
เป็นผ้าเปลือกไม้อย่างดี ผ้าฝ้ายอย่างดี ผ้าไหมอย่างดี ผ้าขนสัตว์อย่างดี ขอ
เดชะ ขอทูลกระหม่อมจงทรงละความพอพระหฤทัยในผ้าเหล่านั้นเสียเถิด ขอ
ทูลกระหม่อมอย่าอาลัยในพระชนม์ชีพ ขอเดชะ พระกระยาหาร 84,000 สำรับ
มีคนนำมาถวายทั้งเวลาเช้าและเย็น เหล่านี้ของทูลกระหม่อม ขอเดชะ ขอทูล
กระหม่อมจงทรงละความพอพระหฤทัยในพระกระยาหารนั้น อย่าได้อาลัยใน
พระชนม์ชีพ.

อานนท์ เมื่อพระเทวีกราบทูลอย่างนี้ พระเทวีสุภัททาทรงกันแสง
หลั่งพระอัสสุชล. อานนท์ ครั้งนั้นแล พระนางสุภัททาเทวีทรงซับน้ำพระ-
เนตรแล้ว ได้กราบทูลอย่างนี้ กับพระเจ้ามหาสุทัสสนะว่า ขอเดชะ ความ
เป็นต่าง ๆ กัน ความพลัดพราก ความเป็นอย่างอื่นจากสิ่งที่น่ารักน่าชอบใจ
ทั้งปวงย่อมมี ขอเดชะ ขอทูลกระหม่อมอย่าทรงมีความอาลัยสวรรคตเลย
กาลกิริยาของผู้มีอาลัยเป็นทุกข์ กาลกิริยาของผู้อาลัยบัณฑิตติเตียน ขอเดชะ
พระนคร 84,000 เหล่านี้แล มีพระนครกุสาวดี ของทูลกระหม่อมเป็น
ประมุข ขอเดชะ ทูลกระหม่อมจงทรงละความพอพระทัยในนครเหล่านั้น
อย่าทรงอาลัยในพระชนมชีพเลย ขอเดชะ ปราสาท 84,000 เหล่านี้มีธรรม
ปราสาทของทูลกระหม่อมเป็นประมุข ขอเดชะ ขอทูลกระหม่อมจงทรงละความ
พอพระทัยในปราสาทเหล่านั้น อย่าได้อาลัยในพระชนมชีพเลย ขอเดชะ
เรือนยอด 84,000 มีเรือนยอดหลังใหญ่เป็นประมุข ของทูลกระหม่อมเหล่า
นั้น ขอเดชะ ขอทูลกระหม่อมจงทรงละความพอพระทัยในเรือนยอดเหล่านั้น
อย่าได้ทรงอาลัยในพระชนมชีพเลย ขอเดชะ บัลลังก์ 84,000 ที่เหล่านี้ของ
ทูลกระหม่อม เป็นทอง เป็นเงิน ทำด้วยงา ล้วนด้วยแก้วบุษราคัม บุลาด
ด้วยขนเจียม ด้วยสักหลาด ด้วยผ้าปักเป็นลวดลาย บุลาดด้วยหนังกวางอย่าง
ดี มีพนักสูง มีนวมสีแดง ทั้งสองข้าง ขอเดชะ ขอทูลกระหม่อม จงทรง
ละความพอพระทัยในบัลลังก์เหล่านั้น อย่าได้อาลัยในพระชนมชีพ ขอเดชะ
ช้าง 84,000 เชือกมีเครื่องแต่ง ทำด้วยทอง ปักธงทอง คลุมด้วยตาข่าย
ทอง ของทูลกระหม่อม เหล่านี้มีช้างตระกูลอุโบสถเป็นประมุข ขอเดชะ ขอ
ทูลกระหม่อมจงทรงละความพอพระทัยในช้างเหล่านั้น อย่าได้ทรงมีอาลัยใน
พระชนมชีพ ขอเดชะ ม้า 84,000 เหล่านี้ของทูลกระหม่อมมีเครื่องแต่งทำ
ด้วยทอง ปักธงทอง ปกปิดด้วยตาข่ายทอง มีพระยาม้าวลาหกเป็นประมุข

ขอเดชะ ขอทูลกระหม่อมจงทรงละความพอพระทัยในม้าเหล่านั้น ขออย่าได้
ทรงอาลัยในพระชนมชีพ ขอเดชะ รถ 84,000 เหล่านี้ของทูลกระหม่อม
หุ้มด้วยหนังราชสีห์ หนังเสือโคร่ง หนังเสือเหลือง หุ้มด้วยผ้าขนสัตว์สีเหลือง
มีเครื่องแต่งทำด้วยทอง ปักธงทอง คลุมด้วยตาข่ายทอง มีรถไพชยันต์เป็น
ประมุข ขอเดชะ ขอทูลกระหม่อมจงทรงละความพอพระทัยในรถเหล่านั้น
อย่าได้อาลัยในพระชนมชีพ ขอเดชะ แก้ว 84,000 ดวงเหล่านั้น ของทูล
กระหม่อม มีแก้วมณีเป็นประมุข ขอเดชะ ขอทูลกระหม่อมจงทรงละความ
พอพระทัยในแก้วเหล่านั้น อย่าได้ทรงอาลัยในพระชนมชีพ ขอเดชะ หญิง
84,000 คนเหล่านี้ของทูลกระหม่อม มีนางแก้วเป็นประมุข ขอเดชะ ขอทูล
กระหม่อมจงทรงละความพอพระทัยในหญิงเหล่านั้น อย่าได้ทรงอาลัยในพระ
ชนมชีพ ขอเดช ะ คฤหบดี 84,000 คนเหล่านี้ของทูลกระหม่อม มีคฤหบดี
แก้วเป็นประมุข ขอเดชะ ขอทูลกระหม่อมทรงละความพอพระทัยในคฤหบดี
เหล่านั้น อย่าได้ทรงอาลัยในพระชนมชีพ ขอเดชะ กษัตริย์ 84,000 พระ
องค์เหล่านี้ของทูลกระหม่อมผู้จงรักภักดี มีปริณายกแก้วเป็นประมุข ขอเดชะ
ขอทูลกระหม่อมจงทรงละความพอพระทัยในกษัตริย์เหล่านั้น อย่าได้ทรงอาลัย
ในพระชนมชีพ ขอเดชะ แม่โคนม 84,000 ตัวเหล่านี้ของทูลกระหม่อม
กำลังกำดัดหลั่งน้ำนม กำลังเอาถาดรองรับ ขอเดชะ ขอทูลกระหม่อมจงทรง
ละความพอพระทัยในแม่โคนมเหล่านั้น อย่าได้ทรงอาลัยในพระชนมชีพ
ขอเดชะ ผ้าเปลือกไม้อย่างดี ผ้าฝ้ายอย่างดี ผ้าไหมอย่างเนื้อดี และผ้าขน
สัตว์อย่างดี 84,000 โกฏิพับเหล่านี้ ของทูลกระหม่อม ขอเดชะ ขอทูล
กระหม่อมจงทรงละความพอพระทัยในผ้าเหล่านั้น อย่าได้อาลัยในพระชนมชีพ
ขอเดชะ ถาดพระกระยาหาร 84,000 สำรับเหล่านี้ มีคนนำมาถวายทั้งเวลาเช้า
และเวลาเย็น ของทูลกระหม่อม ขอเดชะ ทูลกระหม่อมจงทรงละความพอ
พระทัยในพระกระยาหารเหล่านั้น อย่าได้ทรงอาลัยในพระชนมชีพ.

พระเจ้ามหาสุทัสสนะสวรรคต

[184] อานนท์ ครั้งนั้นแล พระเจ้ามหาสุทัสสนะได้เสด็จสวรรคต
แล้ว ต่อกาลไม่นาน อานนท์ คฤหบดี หรือ บุตรคฤหบดี บริโภคโภชนะที่
ชอบใจ ย่อมเมาในอาหารฉันใด อานนท์ พระเจ้ามหาสุทัสสนะได้เสวยเวทนา
ที่มีการสวรรคตเป็นที่สุด ฉันนั้นนั่นแล. อานนท์ ก็แลพระเจ้ามหาสุทัสสนะ
สวรรคตแล้ว ทรงเข้าถึงสุคติพรหมโลก. อานนท์ พระเจ้ามหาสุทัสสนะทรง
เล่น อย่างพระกุมารอยู่ 84,000 ปี ทรงดำรงตำแหน่งอุปราชอยู่ 84,000 ปี
ทรงครองราชสมบัติอยู่ 84,000 ปี ทรงดำรงเพศคฤหัสถ์ประพฤติพรหม
จรรย์ในธรรมประสาท 84,000 ปี. พระเจ้ามหาสุทัสสนะทรงเจริญพรหม
วิหารธรรมสี่ หลังจากสวรรคตเพราะพระกายแตก ได้เสด็จเข้าถึงพรหมโลก
แล้ว.

กถาว่าด้วยความสังเวช

[185] อานนท์ เธอคงจะคิดอย่างนี้ว่า สมัยนั้น พระเจ้ามหา
สุทัสสนะได้เป็นคนอื่น อานนท์ ข้อนั้นเธอไม่พึงเห็นอย่างนั้น สมัยนั้น เรา
ได้เป็นพระเจ้ามหาสุทัสสนะ พระนคร 84,000 ของเรานั้น มีกรุงกุสาวดี
ราชธานีเป็นประมุข ปราสาท 84,000 เหล่านั้น ของเรามีธรรมปราสาทเป็น
ประมุข เรือนยอด 84,000 เหล่านั้น ของเรามีเรือนยอดหลังใหญ่เป็นประมุข
บัลลังก์ 84,000 เหล่านั้นของเรา ทำด้วยทอง เงิน งา บุษราคัม บุลาด
ด้วยขนเจียม ลาดด้วยสักหลาด ลาดด้วยผ้าอย่างดี ปักเป็นลวดลาย บุลาด
ด้วยหนังกวางอย่างดี มีพนักสูงอย่างดี มีนวมแดงสองข้าง ช้าง 84,000
เชือกเหล่านั้นของเรา มีเครื่องแต่งทำด้วยทอง ปักธงทอง คลุมด้วยตาข่าย
ทอง มีพระยาช้างตระกูลอุโบสถเป็นประมุข ม้า 84,000 ตัวของเราเหล่านั้น
มีเครื่องแต่งเป็นทอง ปักธงทอง คลุมด้วยตาข่ายทอง มีพระยาม้าวลาหกเป็น