เมนู

วิตก หยุดพยาบาทวิตก หยุดวิหิงสาวิตก เท่านี้พอละ กามวิตก เท่านี้พอละ
พยาบาทวิตก เท่านี้พอละ วิหิงสาวิตก. อานนท์ ทีนั้น พระเจ้ามหาสุทัสสนะ
เสด็จเข้าสู่เรือนยอดหลังใหญ่ ประทับบนบัลลังก์ที่แล้วไปด้วยทองทรงสงัดจาก
กาม สงัดจากอกุศลธรรม ทรงเข้าถึงฌาน ที่ 1 ซึ่งมีวิตก มีวิจาร มีปีติและ
สุขเกิดแต่วิเวกอยู่ เพราะระงับวิตก วิจาร จึงทรงเข้าถึงฌานที่ 2 ซึ่งมีความ
ผ่องใสแห่งใจในภายใน เป็นธรรมเอกผุดขึ้น ไม่มีวิตก ไม่มีวิจาร มีปีติและ
สุขที่เกิดแต่สมาธิอยู่ เพราะคลายปีติเสียได้ เป็นผู้มีอุเบกขา มีสติ มีสัม-
ปชัญญะ เสวยความสุขทางกาย เข้าถึงฌานที่ 3 ที่พวกอาจารย์ต่างพูดว่า
เป็นผู้มีอุเบกขา มีสติ มีปรกติอยู่เป็นสุขอยู่ เพราะละสุขและทุกข์ได้ เพราะ
ดับโสมนัสและโทมนัสก่อน ๆ จึงเข้าถึงฌานที่ 4 ที่ไม่ใช่ทุกข์ไม่ใช่สุข มี
อุเบกขาและสติบริสุทธิ์อยู่.

การเจริญพรหมวิหาร



[180] อานนท์ ลำดับนั้น พระเจ้ามหาสุทัสสนะ เสด็จออกจาก
เรือนยอดหลังใหญ่แล้วทรงเข้าสู่เรือนยอดที่แล้วไปด้วยทอง ประทับบนบัลลังก์
ที่แล้วไปด้วยเงิน ทรงแผ่ไปตลอดทิศหนึ่งด้วยพระหฤทัยที่สหรคตด้วยเมตตา
แล้วอยู่ ทิศที่ 2 ก็อย่างนั้น ทิศที่ 3 ก็อย่างนั้น ทิศที่ 4 ก็อย่างนั้น. ด้วย
ประการฉะนี้ ทรงแผ่ไปทั้งเบื้องบน เบื้องล่าง เบื้องขวาง ทุกหนทุกแห่ง
จนสิ้นหมดทั้งโลก ด้วยพระหฤทัยที่สหรคตด้วยเมตตา อันไพบูลย์ถึงความ
เป็นใหญ่หาประมาณมิได้ ไม่มีเวร ไม่มีพยาบาทอยู่ ด้วยพระหฤทัยที่สหรคต
ด้วยกรุณา. ด้วยพระหฤทัยสหรคตด้วยมุทิตา. ทรงแผ่ไปตลอดทิศหนึ่ง ด้วย
พระหฤทัยที่สหรคตด้วยอุเบกขาอยู่ ทิศที่ 2 ก็อย่างนั้น ทิศที่ 3 ก็อย่างนั้น
ทิศที่ 4 ก็อย่างนั้น ด้วยประการฉะนี้ ทรงแผ่ไปทั้งเบื้องบน เบื้องล่าง เบื้องขวาง

ทุกหนทุกแห่งจบสิ้นหมดทั้งโลก ด้วยพระหฤทัยที่สหรคตด้วยอุเบกขาอันไพบูลย์
ถึงความเป็นใหญ่ไม่มีประมาณ ไม่มีเวร ไม่มีพยาบาทอยู่.
[181] อานนท์ พระเจ้ามหาสุทัสสนะ ทรงมีพระนคร 84,000 แห่ง
มีกุสาวดีราชธานีเป็นประมุข มีปราสาท 84,000 องค์ มีธรรมปราสาทเป็น
ประมุข มีเรือนยอด 84,000 หลัง มีเรือนยอดหลังใหญ่เป็นประมุข มีบัลลังก์
84,000 ที่ เป็นบัลลังก์แล้วด้วยทอง แล้วด้วยเงิน แล้วด้วยงาช้าง แล้ว
ด้วยบุษราคัม ลาดด้วยขนเจียม ลาดด้วยสักหลาด ลาดด้วยผ้าปักลวดลาย
ลาดด้วยหนังกวาง อย่างดี มีพนักสูงมีนวมแดงสองข้าง มีช้าง 84,000 เชือก
มีเครื่องแต่งเป็นทอง ปักธงทอง หุ้มด้วยตาข่ายทอง มีพญาช้างอุโบสถเป็น
ประมุข มีม้า 84,000 ตัว มีเครื่องแต่งเป็นทอง ปักธงทอง หุ้มด้วยตาข่าย
ทอง มีพญาม้าวลาหกเป็นประมุข มีรถ 84,000 คัน หุ้มด้วยหนังราชสีห์
หุ้มด้วยหนังเสือโคร่ง หุ้มด้วยหนังเสือเหลือง หุ้มด้วยผ้าขนสัตว์สีเหลือง มี
เครื่องแต่งเป็นทอง ปักธงทอง หุ้มด้วยตาข่ายทอง มีรถไพชยันต์เป็นประมุข
มีมณี 84,000 ดวง มีแก้วมณีเป็นประมุข มีสตรี 84,000 นาง มีพระนาง
สุภัททาเทวีเป็นประมุข มีคหบดี 84,000 คน มีคหบดีแก้วประมุข มีกษัตริย์
ผู้สวามิภักดิ์ 84,000 องค์ มีปริณายกแก้วเป็นประมุข มีแม่โคนม 84,000 ตัว
กำลังให้นม กำลังเอาถาดทองสัมฤทธิ์รองรับ มีผ้า 84,000 โกฏิพับ เป็น
ผ้าเปลือกไม้อย่างดี ผ้าฝ้ายอย่างดี ผ้าไหมอย่างดี และผ้าขนสัตว์อย่างดี.
อานนท์ พระเจ้ามหาสุทัสสนะ ทรงมีพระกระยาหารเต็มภาชนะ 84,000 สำรับ
มีคนนำมาถวายทั้งเวลาเช้าและเวลาเย็น.

กถาว่าด้วยพระนางสุภัททาเทวี


[182] อานนท์ ก็สมัยนั้นแล ช้าง 84,000 เชือก มาสู่ที่เฝ้าพระ-
เจ้ามหาทัสสนะ ทุกเช้า ทุกเย็น. อานนท์ ครั้งนั้น พระเจ้ามหาสุทัสสนะทรง
มีพระดำริอย่างนี้ว่า พวกช้าง 84,000 เชือกเหล่านี้แล มาสู่ที่เฝ้าเราทั้งเช้า
เย็น ถ้าไฉน ช้าง 42,000 เชือกพึงมาสู่ที่เฝ้าโดยล่วงไปร้อยปี ต่อครั้ง.
อานนท์ ทีนั้น พระเจ้ามหาสุทัสสนะรับสั่งเรียกปริณายกแก้ว มาตรัสสั่งว่า ดู
ก่อน ปริณายกแก้ว พวกช้าง ตั้ง 84,000 เชือกเหล่านี้ มาสู่ที่เฝ้าเราทั้งเช้า
และเย็น อย่ากระนั้นเลย ช้างเพียง 42,000 เชือกจงมาสู่ที่เฝ้าแต่ละครั้งโดย
ล่วงไปทุก ๆ ร้อยปี. ปริณายกแก้วรับพระราชโองการของพระเจ้ามหาสุทัสสนะ
ว่า อย่างนั้น ขอเดชะ. อานนท์ ครั้งนั้นโดยสมัยอื่น ช้างจึงมาสู่ที่เฝ้าพระ-
มหาสุทัสสนะคราวละสี่หมื่นสองพันเชือก โดยล่วงไปทุก ๆร้อยปี. อานนท์ ครั้ง
นั้นแล พระนางสุภัททาเทวี โดยล่วงไปหลายปี หลายร้อยปี หลายพันปี ทรง
พระดำริว่า เราได้เฝ้าพระเจ้ามหาทัสสนะมานานแล้ว ถ้ากระไร เราพึงเข้าไป
เฝ้าพระเจ้ามหาสุทัสสนะเถิด. อานนท์ ครั้งนั้นแล พระนางสุภัททาเทวี รับ
สั่งเรียกนางสนมมาตรัสว่า พวกท่านในที่นี้ จงสระหัว จงห่มผ้าสีเหลือง
พวกเราได้เฝ้าพระเจ้ามหาทัสสนะนานแล้ว พวกเราพึงเข้าไปเฝ้าพระเจ้ามหา-
สุทัสสนะ. พวกนางสนมรับสนองพระเสาวนีย์ ของพระนางสุภัททาเทวีว่า
อย่างนั้น. พระแม่เจ้า แล้วก็สระหัวห่มผ้าสีเหลือง เข้าไปเฝ้าพระนางสุภัททา
เทวีถึงที่ประทับ. อานนท์ ครั้งนั้นแล พระนางสุภัททาเทวีรับสั่งกับปริณายก
แก้วว่า พ่อปริณายกแก้ว ท่านจงจัดกองทัพ 4 เหล่า พวกเราได้เฝ้าพระเจ้า
มหาสุทัสสนะนานมาแล้ว พวกเราพึงเข้าไปเฝ้าพระเจ้ามหาสุทัสสนะ. อานนท์
ปริณายกแก้วรับพระเสาวนีย์ของพระนางสุภัททาเทวีว่า อย่างนั้น พระเทวี-
เจ้า แล้วจัดกองทัพ 4 เหล่า เสร็จแล้วกราบทูลพระนางสุภัททาเทวีว่า พระ-