4. มหาสุทัสสนสูตร

เรื่องพระอานนทเถระ

[163] ข้าพเจ้าฟังมาแล้วอย่างนี้ :-
สมัยหนึ่ง อันเป็นสมัยแห่งการปรินิพพาน พระผู้มีพระภาคเจ้า
ประทับที่ป่าสาละตรงที่แวะพักผ่อน ของพวกเจ้ามัลละ ระหว่างคู่สาละใกล้
กรุงกุสินารา. ครั้งนั้นแล ท่านพระอานนท์เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้าถึงที่
ประทับ ถวายอภิวาท พระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว นั่งในที่ควรส่วนข้างหนึ่งแล้ว.
ท่านพระอานนท์ได้กราบทูลพระผู้มีพระภาคเจ้าอย่างนี้ว่า พระพุทธเจ้าข้า ขอ
พระผู้มีพระภาคเจ้าอย่าได้ปรินิพพานในเมืองเล็กเมืองดอน เมืองกิ่งนครนี้
พระพุทธเจ้าข้า นครใหญ่อื่น เช่นเมืองจำปา ราชคฤห์ สาวัตถี สาเกต
โกสัมพี พาราณสี ก็ยังมีอยู่ ขอพระผู้มีพระภาคเจ้าจงเสด็จไปปรินิพพานใน
เมืองเหล่านั้นเถิด ในเมืองเหล่านั้น กษัตริย์มหาศาล พราหมณ์มหาศาล
คหบดีมหาศาล จำนวนมากเลื่อมใสในพระตถาคตเจ้า พวกท่านเหล่านั้นจัก
กระทำการบูชาพระสรีระของพระตถาคตเจ้า.

เรื่องพระเจ้าจักพรรดิมหาสุทัสสนะ

อานนท์ เธออย่าได้กล่าวอย่างนี้ว่า กุสินาราเป็นเมืองเล็กเมืองดอน
เมืองกิ่งนครเลย. อานนท์ เรื่องเคยมีมาแล้ว พระราชาพระนามว่า
มหาสุทัสสนะเป็นกษัตริย์ได้รับมุรธาภิเษก มีอาณาเขตปกครองจรด 4 มหา-
สมุทร เป็นผู้พิชิต ทรงปกครองบ้านเมืองอย่างมั่นคง. อานนท์ เมืองกุสินารา

นี้ เป็นราชธานีชื่อกุสาวดีของพระเจ้ามหาสุทัสสนะ. โดยส่วนยาวทางทิศ
ตะวันออก และทิศตะวันตก 12 โยชน์ โดยส่วนกว้างทางทิศเหนือ และ
ทิศใต้ 7 โยชน์. อานนท์ กุสาวดีราชธานี เป็นเมืองมั่งคั่งอุดมสมบูรณ์ มี
คนมากเกลื่อนกล่นไปด้วยคน และหาอาหารได้ง่าย. อานนท์ ราชธานีชื่อ
อาลกมันทาของพวกเทวดาเป็นเมืองมั่งคั่งอุดมสมบูรณ์มีชนมาก เกลื่อนกล่น
ไปด้วยหมู่ยักษ์ และหาอาหารได้ง่าย แม้ฉันใด อานนท์ กุสาวดีราชธานี
เป็นเมืองมั่งคั่งอุดมสมบูรณ์ มีคนมาก มีคนพลุกพล่านและอาหารก็หาได้ง่าย
ฉันนั้นนั่นแหละ อานนท์ กุสาวดีราชธานีเป็นราชธานีที่ไม่เงียบจากเสียง 10
อย่าง ทั้งกลางวันและกลางคืน คือเสียงช้าง เสียงม้า เสียงรถ เสียงกลอง
เสียงตะโพน เสียงพิณ เสียงขับร้อง เสียงกังสดาล เสียงประโคม และเสียง
เรียกกันว่า จงกิน จงดื่ม จงเคี้ยว เป็นที่ 10. อานนท์ กุสาวดีราชธานีมี
กำแพงล้อมรอบ 7 ชั้น กำแพง 1 สร้างด้วยทองคำ กำแพง 10 สร้างด้วยเงิน
กำแพง 1 สร้างด้วยไพฑูรย์ กำแพง 1 สร้างด้วยแก้วผลึก กำแพง 1
สร้างด้วยแก้วทับทิม กำแพง 1 สร้างด้วยบุษราคัมและอีกกำแพง 1 สร้างด้วย
แก้วทุกอย่างมารวมกัน. อานนท์ กุสาวดีราชธานี มีประตู 4 ชนิด คือ
เป็นประตูทองคำ 1 ประตูเงิน 1 ประตูแก้วไพฑูรย์ 1 ประตูแก้วผลึก 1 ใน
แต่ละประตูปักเสาระเนียดไว้ 7 ต้น แต่ละต้นปักลึก 3 ชั่วคน เหนือพื้นดิน
ขึ้นมาสูง 12 ชั่วคน เสาทองต้น 1 เสาเงินต้น 1 เสาแก้วไพฑูรย์ต้น 1 เสา
แก้วผลึกต้น 1 เสาแก้วทับทิมต้น 1 เสาบุษราคัมต้น 1 และเสาที่เอาแก้วทุก
อย่างมาสร้างรวมกันอีกต้น 1 อานนท์ กุสาวดีราชธานี มีแถวตาลล้อม 7 แถว
คือ แถวตาลทอง 1 แถวเงิน 1 แถวไพฑูรย์ 1 แถวแก้วผลึก 1 แถวแก้ว
ทับทิม 1 แถวบุษราคัม 1 แถวที่สำเร็จด้วยแก้วทุกอย่างอีก 1. แถวตาลทอง
ลำต้นแล้ว ไปด้วยทอง ใบและผลแล้วไปด้วยเงิน แถวตาลเงินลำต้นเป็นเงิน ใบ

และผลเป็นทอง. แถวตาลแก้วไพฑูรย์ลำต้นเป็นแก้วไพฑูรย์ ใบและผลเป็น
แก้วผลึก. แถวตาลแก้วผลึกลำต้นเป็นแก้วผลึก ใบและผลเป็นแก้วไพฑูรย์.
แถวตาลแก้วทับทิม ลำต้นเป็นบุษราคัม ใบและผลเป็นแก้วทับทิม. แถวตาลที่
เป็นแก้วทุกอย่างปนกัน ลำต้นก็เป็นแก้วทุกอย่าง ใบและผลเป็นแก้วทุก
ชนิด. ก็แลอานนท์ แถวตาลเหล่านั้นที่ถูกลมพัด มีเสียงไพเราะ ยวนใจ
ชวนให้ฟัง และน่าเคลิบเคลิ้ม. อานนท์เสียงแห่งดนตรีที่ประกอบด้วยองค์ห้า
ที่นักดนตรีผู้ฉลาดปรับดีแล้ว ประโคมดีแล้ว บรรเลงดีแล้ว ย่อมเป็นเสียง
ไพเราะ ยวนใจ ชวนให้ฟัง และให้เคลิบเคลิ้ม แม้ฉันใด อานนท์ เสียง
แถวตาลเหล่านั้น ที่ถูกลมพัดก็เป็นเสียงไพเราะ ยวนใจ ชวนให้ฟัง และให้
เคลิบเคลิ้มฉันนั้นนั่นแล. อานนท์ โดยสมัยนั้น พวกนักเลง พวกนักเลง
พวกนักดื่ม แห่งกรุงกุสาวดี ก็คลอเสียงประสาน กับเสียงแถวตาลที่ถูกลมพัด
เหล่านั้น.

กถาว่าด้วยการปรากฏแห่งจักรรัตนะ

[164] อานนท์ พระเจ้ามหาสุทัสสนะ ทรงมีแก้ว 7 อย่าง และ
ฤทธิ์ 4 อย่าง. แก้ว 7 อย่างอะไรบ้าง.
อานนท์ ในแก้ว 7 ประการนี้ คือ
จักรแก้ว เป็นทิพย์ ประกอบด้วย กำ กง ดุม บริบูรณ์ด้วยอาการ
ทุกอย่าง ปรากฏแก่พระเจ้ามหาสุทัสสนะ ผู้เสด็จสนานพระเศียร รักษาอุโบสถ
ประทับอยู่บนปราสาทชั้นบนอันประเสริฐ ในวันอุโบสถขึ้น 15 ค่ำนั้น เมื่อ
พระเจ้ามหาสุทัสสนะทอดพระเนตรเห็น ก็ทรงพระดำริว่า ก็แลข้อนี้ เราเคย
ฟังมาว่า พระราชาผู้เป็นกษัตริย์ มุรธาภิเษกองค์ใด สนานพระเศียรแล้วทรง
พระอุโบสถอยู่บนปราสาทอันประเสริฐ ในวันอุโบสถขึ้น 15 ค่ำ นั้น ปรากฏ