กัตถปัญญัติวาร

[23] พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้ทรงรู้เห็น เป็นพระอรหันตสัมมาสัม-
พุทธเจ้าพระองค์นั้น ทรงบัญญัติอนิยตสิกขาบทที่ 1 ณ ที่ไหน ทรงปรารภใคร
เพราะเรื่องอะไร ในอนิยตสิกขาบทที่ 1 นั้น มีบัญญัติ อนุบัญญัติ อนุปันน
บัญญัติ สัพพัตถบัญญัติ ปเทสบัญญัติ สาธารณบัญญัติ อสาธารณบัญญัติ
เอกโตบัญญัติ อุภโตบัญญัติ หรือบรรดาปาติโมกขุทเทศ 5 อนิยตสิกขาบท
ที่ 1 นั้น หยั่งลงในอุเทศไหน นับเนื่องในอุเทศไหน มาสู่อุเทศโดยอุเทศที่
เท่าไร บรรดาวิบัติ 4 เป็นวิบัติอย่างไหน บรรดาอาบัติ 7 กองเป็นอาบัติ
กองไหน บรรดาสมุฏฐานแห่งอาบัติ 6 อย่าง เกิดด้วยสมุฏฐานเท่าไร บรรดา
อธิกรณ์ 4 เป็นอธิกรณ์อย่างไหน บรรดาสมถะ 7 ย่อมระงับด้วยสมถะเท่าไร
ในอนิยตสิกขาบทที่ 1 นั้น อะไรเป็นวินัย ในอนิยตสิกขาบทที่ 1 นั้น อะไร
เป็นอภิวินัย ในอนิยตสิกขาบทที่ 1 นั้น อะไรเป็นปาติโมกข์ ในอนิยต
สิกขาบทที่ 1 นั้น อะไรเป็นอธิปาติโมกข์ อะไรเป็นวิบัติ อะไรเป็นสมบัติ
อะไรเป็นข้อปฏิบัติ พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงบัญญัติ อนิยตสิกขาบทที่ 1 เพราะ
ทรงอาศัยอำนาจประโยชน์เท่าไร พวกไหนศึกษา พวกไหนมีสิกขาอันศึกษา
แล้ว อนิยตสิกขาบทที่ 1 นั้น ตั้งอยู่ในใคร พวกไหนย่อมทรงไว้ เป็นถ้อยคำ
ของใคร ใครนำมา.

อนิยตกัณฑ์

คำถามและคำตอบ อนิยตสิกขาบทที่ 1

[24] ถามว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้ทรงรู้เห็น เป็นพระอรหันต-
สัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น ทรงบัญญัติอนิยตสิกขาบทที่ 1 ณ ที่ไหน

ตอบว่า ทรงบัญญัติ ณ พระนครสาวัตถี
ถ. ทรงปรารภใคร
ต. ทรงปรารภท่านพระอุทายี
ถ. เพราะเรื่องอะไร
ต. เพราะเรื่องที่ท่านพระอุทายีผู้เดียว สำเร็จการนั่งในที่ลับคือใน
อาสนะกำบัง พอจะทำการได้ กับมาตุคามผู้เดียว
ถ. ในอนิยตสิกขาบทที่ 1 นั้น มีบัญญัติ อนุบัญญัติ อนุปันนบัญญัติ
หรือ
ต. มีบัญญัติ 1 อนุบัญญัติ อนุปันนบัญญัติ ไม่มีในอนิยตสิกขาบท
ที่ 1 นั้น
ถ. มีสัพพัตถบัญญัติ ปเทสบัญญัติ หรือ
ต. มีแต่สัพพัตถบัญญัติ
ถ. มีสาธารณบัญญัติ อสาธารณบัญญัติ หรือ
ต. มีแต่อสาธารณบัญญัติ
ถ. มีเอกโตบัญญัติ อุภโตบัญญัติ หรือ
ค. มีแต่เอกโตบัญญัติ
ถ. บรรดาปาติโมกขุทเทศ 5 อนิยตสิกขาบทที่ 1 นั้น หยั่งลงใน
อุเทศไหน นับเนื่องในอุเทศไหน
ต. หยั่งลงในนิทาน นับเนื่องในนิทาน
ถ. มาสู่อุเทศโดยอุเทศที่เท่าไร
ต. มาสู่อุเทศโดยอุเทศที่ 4

ถ. บรรดาวิบัติ 4 เป็นวิบัติอย่างไหน
ต. บางทีเป็นศีลวิบัติ บางทีเป็นอาจารวิบัติ.
ถ. บรรดาอาบัติ 7 กอง เป็นอาบัติกองไหน
ต. บางทีเป็นอาบัติกองปาราชิก บางทีเป็นอาบัติกองสังฆาทิเสส
บางทีเป็นอาบัติกองปาจิตตีย์
ถ. บรรดาสมุฏฐานแห่งอาบัติ 6 อย่าง อนิยตสิกขาบทที่ 1 นั้น
เกิดด้วยสมุฏฐานเท่าไร
ต. เกิดด้วยสมุฏฐานอันหนึ่ง คือ เกิดแต่กายกับจิต มิใช่วาจา
ถ. บรรดาอธิกรณ์ 4 เป็นอธิกรณ์อะไร
ต. เป็นอาปัตตาธิกรณ์
ถ. บรรดาสมถะ 7 ระงับด้วยสมถะเท่าไร
ต. ระงับด้วยสมถะ 3 อย่าง คือ บางทีระงับด้วยสัมมุขาวินัยกับ
ปฏิญญาตกรณะ บางทีระงับด้วยสัมมุขาวินัย บางทีระงับด้วยติณวัตถารกะ
ถ. ในอนิยตสิกขาบทที่ 1 นั้น อะไรเป็นวินัย ในอนิยตสิกขาบทที่ 1
นั้น อะไรเป็นอภิวินัย
ต. พระบัญญัติเป็นวินัย การจำแนกเป็นอภิวินัย
ถ. ในอนิยตสิกขาบทที่ 1 นั้น อะไรเป็นปาติโมกข์ ในอนิยตสิกขาบท
ที่ 1 นั้น อะไรเป็นอธิปาติโมกข์
ต. พระบัญญัติเป็นปาติโมกข์ การจำแนกเป็นอธิปาติโมกข์
ถ. อะไรเป็นวิบัติ
ต. ความไม่สังวรเป็นวิบัติ

ถ. อะไรเป็นสมบัติ
ต. ความสังวรเป็นสมบัติ
ถ. อะไรเป็นข้อปฏิบัติ
ต. ข้อที่ภิกษุสมาทานอาปาณโกฏิกศีลตลอดชีวิตว่า จักไม่ทำกรรม
เห็นปานนี้ แล้วศึกษาอยู่ในสิกขาบททั้งหลาย เป็นข้อปฏิบัติ
ถ. พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงบัญญัติอนิยตสิกขาบทที่ 1 เพราะทรง
อาศัยอำนาจประโยชน์เท่าไร
ต. พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงบัญญัติอนิยตสิกขาบทที่ 1 เพราะทรง
อาศัยอำนาจประโยชน์ 10 ประการ คือ เพื่อความรับว่าดีแห่งสงฆ์ 1 เพื่อ
ความสำราญแห่งสงฆ์ 1 เพื่อข่มบุคคลผู้เก้อยาก 1 เพื่ออยู่สำราญแห่งภิกษุ
ผู้มีศีลเป็นที่รัก 1 เพื่อป้องกันอาสวะอันจะบังเกิดในปัจจุบัน 1 เพื่อกำจัด
อาสวะอันจักบังเกิดในอนาคต 1 เพื่อความเลื่อมใสของชุมชนที่ยังไม่เลื่อมใส 1
เพื่อความเลื่อมใสยิ่งของชุมชนที่เลื่อมใสแล้ว 1 เพื่อความดำรงมั่นแห่งพระ
สัทธรรม 1 เพื่ออนุเคราะห์พระวินัย 1
ถ. พวกไหนศึกษา
ต. พระเสกขะและกัลยาณปุถุชนศึกษา
ถ. พวกไหนมีสิกขาอันศึกษาแล้ว
ต. พระอรหันต์มีสิกขาอันศึกษาแล้ว
ถ. อนิยตสิกขาบทที่ 1 นั้น ตั้งอยู่ในใคร
ต. ตั้งอยู่ในสิกขากามบุคคล
ถ. พวกไหนย่อมทรงไว้

ต. อนิยตสิกขาบทที่ 1 ย่อมเป็นไปแก่พระเถระพวกใด พระเถระ
พวกนั้น ย่อมทรงไว้
ถ. เป็นถ้อยคำของใคร
ต. เป็นพระดำรัสของพระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
ถ. ใครนำมา
ต. พระเถระทั้งหลายนำสืบ ๆ กันมา.

รายนามพระเถระ

คำถามและคำตอบอนิยตสิกขาบทที่ 2

[25] ถามว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้ทรงรู้เห็น เป็นพระอรหันต
สัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น ทรงบัญญัติอนิยตสิกขาบทที่ 2 ณ ที่ไหน