ย่อมมีจิตไม่โกรธโจท ย่อมมีจิตไม่หลงโจทภิกษุ ด้วยศีลวิบัติ ทิฏฐิวิบัติ
หรืออาชีววิบัติ กุศลมูล 3 อย่างนี้ เป็นมูลแห่งอนุวาทาธิกรณ์.

กาย

[646] อนึ่ง กาย เป็นมูลแห่งอนุวาทาธิกรณ์ เป็นไฉน ?
ภิกษุบางรูปในธรรมวินัยนี้ เป็นผู้มีผิวพรรณน่ารังเกียจ ไม่น่าดู มี
รูปร่างเล็ก มีอาพาธมาก เป็นคนบอด ง่อย กระจอก หรืออัมพาต
ภิกษุทั้งหลายย่อมโจทภิกษุนั้น ด้วยกายใด กายนี้ เป็นมูลแห่งอนุ
วาทาธิกรณ์.

วาจา

[647] อนึ่ง วาจา เป็นมูลแห่งอนุวาทาธิกรณ์ เป็นไฉน?
ภิกษุบางรูปในธรรมวินัยนี้ เป็นคนพูดไม่ดี พูดไม่ชัด พูดระราน
ภิกษุทั้งหลายย่อมโจทภิกษุนั้น ด้วยวาจาใด วาจานี้ เป็นมูลแห่งอนุ
วาทาธิกรณ์.

มูลแห่งอาปัตตาธิกรณ์

[648] อะไรเป็นมูลแห่งอาปัตตาธิกรณ์?
สมุฏฐานแห่งอาบัติ 6 อย่าง เป็นมูลแห่งอาปัตตาธิกรณ์ คือ:-
1. อาบัติเกิดทางกาย ไม่ใช่ทางวาจา ไม่ใช่ทางจิต ก็มี
2. อาบัติเกิดทางวาจา ไม่ใช่ทางกาย ไม่ใช่ทางจิต ก็มี
3. อาบัติเกิดทางกายกับวาจา ไม่ใช่ทางจิต ก็มี
4. อาบัติเกิดทางกายกับจิต ไม่ใช่ทางวาจา ก็มี
5. อาบัติเกิดทางวาจากับจิต ไม่ใช่ทางกาย ก็มี

6. อาบัติเกิดทางกาย วาจา และจิต ก็มี.
สมุฏฐานแห่งอาบัติ 6 อย่างนี้ เป็นมูลแห่งอาปัตตาธิกรณ์.

มูลแห่งกิจจาธิกรณ์

[649] อะไรเป็นมูลแห่งกิจจาธิกรณ์?
สงฆ์เป็นมูลอันหนึ่งแห่งกิจจาธิกรณ์

อธิกรณ์เป็นกุศล อกุศล และอัพยากฤต

[650] วิวาทาธิกรณ์เป็นกุศล อกุศล อัพยากฤต วิวาทาธิกรณ์
เป็นกุศลก็มี เป็นอกุศลก็มี เป็นอัพยากฤตก็มี.
[651] บรรดาวิวาทาธิกรณ์นั้น วิวาทาธิกรณ์ เป็นอกุศล เป็น
ไฉน?
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ภิกษุทั้งหลายในธรรมวินัยนี้ มีจิตเป็น
อกุศลวิวาทกันว่า
1. นี้เป็นธรรม นี้ไม่เป็นธรรม....
9. นี้เป็นอาบัติชั่วหยาบ นี้เป็นอาบัติไม่ชั่วหยาบ.
ความบาดหมาง ความทะเลาะ ความแก่งแย่ง ความทุ่มเถียง
การกล่าวต่างกัน การกล่าวโดยประการอื่น การพูดเพื่อความกลัดกลุ้มใจ
ความหมายมั่นในเรื่องนั้น อันใด นี้เรียกว่า วิวาทาธิกรณ์เป็นอกุศล.
[652] บรรดาวิวาทาธิกรณ์นั้น วิวาทาธิกรณ์เป็นกุศล เป็น
ไฉน ?
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ภิกษุทั้งหลายในธรรมวินัยนี้มีจิตเป็นกุศล
วิวาทกันว่า