ลาด คือ หนังแกะ หนังแพะ หนังมฤค ฉันนั้นเหมือนกันแล เราอนุญาต
หนังเครื่องลาด คือ หนังแกะ หนังแพะ หนังมฤค ทั่วปัจจันตชนบท.
5. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อนึ่ง คนทั้งหลายในโลกนี้ฝากถวายจีวรเพื่อ
หมู่ภิกษุอยู่นอกสีมา ด้วยคำว่า ข้าพเจ้าทั้งหลายถวายจีวรผืนนี้แก่ภิกษุผู้มีชื่อ
นี้ ดังนี้ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาต ให้ยินดีได้ จีวรนั่นยังไม่ควรนับ
ราตรีตลอดเวลาที่ ยังไม่ถึงมือ.
จัมมขัมธกะ ที่ 5 จบ
ในขันธกะนี้มี 63 เรื่อง

หัวข้อประจำขันธกะ

[24] พระเจ้าแผ่นดินมคธ ทรงปกครองพลเมือง 80,000 ตำบล
รับสั่งให้โสณเศรษฐีเข้าเฝ้า 1 พระสาคตเถระแสดงอิทธิปาฏิหาริย์อันเป็นธรรม
ยวดยิ่งของมนุษย์มากมาย ณ คิชฌกูฎบรรพต 1 โสณเศรษฐีบุตรออกบวช และ
ปรารภความเพียรเกินขนาด เดินจงกรมจนเท้าแตก 1 เปรียบเทียบความเพียร
ด้วยสายพิณ 1 ทรงอนุญาตรองเท้าชั้นเดียว 1 ทรงห้ามรองเท้าสีเขียว 1 รอง
เท้าสีเหลือง 1 รองเท้าสีแดง 1รองเท้าสีบานเย็น 1 รองเท้าสีดำ 1 รองเท้าสีแสด 1
รองเท้าสีชมพู 1 รองเท้ามีหูวิจิตร 1 รองเท้าหุ้มส้น 1 รองเท้าหุ้มแข้ง 1 รอง
เท้าที่ยัดด้วยนุ่น 1 รองเท้าที่มีลายคล้ายขนปีกนกกระทา 1 รองเท้าที่ทำหูงอนมี
สัณฐานดุจเขาแกะ 1 รองเท้าที่หูงอนมีสัณฐานดุจเขาแพะ 1 รองเท้าที่ทำประกอบ
หูงอนดุจหางแมลงป่อง 1 รองเท้าที่เย็บด้วยขนปีกนกยูง 1 รองเท้าที่วิจิตร 1 รอง
เท้าที่ขลิบด้วยหนังราชสีห์ 1 รองเท้าที่ขลิบด้วยหนังเสือโคร่ง 1 รองเท้าที่ขลิบ
ด้วยหนังเสือเหลือง 1 รองเท้าที่ขลิบด้วยหนังชะมด 1 รองเท้าที่ขลิบด้วยหนังนาก

1 รองเท้าที่ขลิบด้วยหนังแมว 1 รองเท้าที่ขลิบด้วยหนังค่าง 1 รองเท้าที่ขลิบ
ด้วยหนังนกเค้า 1 เท้าแตก 1 สวมรองเท้าในวัด 1 เท้าเป็นหน่อ ล้างเท้า ตอ
ไม้และสวมเขียงเท้าเดินเสียงดังขฏะ ขฏะ 1 เขียงเท้าสานด้วยใบตาล 1 เขียง
เท้าสานด้วยใบไผ่ 1 เขียงเท้าสานด้วยหญ้า 1 เชียงเท้าสานด้วยหญ้ามุงกระต่าย
1 เขียงเท้าสานด้วยหญ้าปล้อง 1 เขียงเท้าสานด้วยใบเป้ง 1 เขียงเท้าสานด้วย
แฝก 1 เขียงเท้าถักด้วยขนสัตว์ 1 เขียงเท้าประดับด้วยทองคำและเงิน 1 เขียง
เท้าประดับด้วยแก้วมณี 1 เขียงเท้าประดับด้วยแก้วไพฑูรย์ 1 เขียงเท้าประดับ
ด้วยแก้วผลึก 1 เขียงเท้าทำด้วยทองสัมฤทธิ์ 1 เขียงเท้าประดับด้วยกระจก 1
เขียงเท้าทำด้วยดีบุก 1 เขียงเท้าทำด้วยสังกะสี 1 เขียงเท้าทำด้วยทองแดง 1
จับโค 1 ขี่ยานและภิกษุอาพาธ 1 ยานเทียมด้วยโคตัวผู้ 1 คานหาม 1 ที่นั่ง
และที่นอน 1 หนังผืนใหญ่ 1 หนังโค 1 ภิกษุ ใจร้าย 1 เตียงตั่งของพวกคฤหัสถ์
ที่หุ้มหนัง 1 สวมรองเท้าเข้าบ้าน และภิกษุอาพาธ 1 พระมหากัจจานะ 1
พระโสณะ สวดสูตรอันมีอยู่ในอัฏฐกวรรค โดยสรภัญญะและพระพุทธเจ้า
ผู้เป็นนายกได้ทรงประทานพร 5 อย่างนี้ แก่พระโสณะเถระ คือ อนุญาตสงฆ์
ปัญจวรรคทำการอุปสมบทได้ 1 สวมรองเท้าหลายชั้นได้ 1. อาบน้ำได้เป็น
นิคย์ 1 ใช้หนังเครื่องลาดได้ 1 ทายกถวายจีวร เมื่อยังไม่ถึงมือภิกษุ ยังไม่ต้อง
นับราตรี 1.

หัวข้อประจำขันธกะ จบ

อรรถกถาจัมมขันธกะ

เรื่องพระโสณโกลิวิสเถระ

บทว่า อิสฺสราธิปจฺจํ ได้แก่ ประกอบด้วยอิสรภาพและความเป็น
ใหญ่ยิ่ง.
บทว่า รชฺชํ ได้แก่ ความเป็นพระราชา หรือกิจที่พระราชาจะพึง
ทรงทำ.
วินิจฉัยในข้อว่า โสโณ นาม โกลิวิโส นี้ พึงทราบดังนี้.
คำว่า โลณะ เป็นชื่อของเศรษฐีบุตรนั้น คำว่า โกลิวิสะ เป็นโคตร.
สองบทว่า ปาทตเลสุ โลมานิ มีความว่า ที่ฝ่าเท้าทั้งสองของ
เศรษฐีบุตรนั้นแดง มีขนอันละเอียดมีสีคล้ายดอกอัญชัน งดงามดังนายช่าง
ได้ตกแต่งแล้ว.
ได้ยินว่า ในกาลก่อน โสณเศรษฐีบุตรนั้น ได้เป็นหัวหน้าของบุรุษ
แปดหมื่นคน พร้อมด้วยบุรุษเหล่านั้น ช่วยกันสร้างบรรณศาลาในสถานที่อยู่
ของพระปัจเจกพุทธเจ้า แล้ววางผ้าปาวารขนสัตว์อย่างงามของคนทำให้เป็น
ผ้าเช็ดเท้า ในสถานเป็นที่เหยียบด้วยเท้าของพระปัจเจกพุทธเจ้า. และทุก ๆ
คนได้อุปัฏฐากพระปัจเจกพุทธเจ้าตลอดไตรมาส นี้เป็นความประกอบ
บุพกรรมของโสณเศรษฐีบุตรนั้นกับบุรุษแปดหมื่นคนเท่านั้น.
บทว่า คามิกสหสฺสานิ ได้แก่ กุลบุตรแปดหมื่น ซึ่งอยู่ในบ้าน
เหล่านั้น.
สองบทว่า เกนจิเทว กรณีเยน มีความว่า คล้ายกับมีราชกิจอะไร ๆ
ที่ควรทำ. แต่ราชกิจเล็กน้อยที่ควรทำของท้าวเธอก็หามีไม่นอกจากเพื่อต้อง
การทอดพระเนตรตัวเขา.