ที่ชื่อว่า ถวายในสถานที่จัดภิกษา คือถวายในสถานที่ ๆ ทายกทำ
ลักการะประจำแก่สงฆ์.
ที่ชื่อว่า ถวายแก่สงฆ์ คือ สงฆ์อยู่พร้อมหน้ากันแบ่ง.
ที่ชื่อว่า ถวายแก่อุภโตสงฆ์ คือ แม้มีภิกษุมากมีภิกษุณีรูปเดียว ก็
พึงให้ฝ่ายละครึ่ง แม้มีภิกษุณีมาก มีภิกษุรูปเดียว ก็พึงให้ฝ่ายละครึ่ง.
ที่ชื่อว่า ถวายแก่สงฆ์ผู้จำพรรษาแล้ว คือภิกษุมีจำนวนเท่าใด จำ-
พรรษาอยู่ในอาวาสนั้น ภิกษุเหล่านั้นพึงแบ่งกัน.
ที่ชื่อว่า ถวายเจาะจง คือ ถวายเฉพาะยาคู ภัตาหารของควรเคี้ยว
จีวร เสนาสนะ หรือเภสัช.
ที่ชื่อว่า ถวายแก่บุคคล คือ ถวายด้วยวาจาว่า ข้าพเจ้าถวายจีวรผืนนี้
แก่ภิกษุมีชื่อนี้.
จีวรขันธกะที่ 8 จบ
ในขัมธกะ มี 96 เรื่อง

หัวข้อประจำขันธกะ

[173] 1. เรื่องคนมั่งมีชาวพระนครราชคฤห์ เห็นหญิงงามเมืองใน
พระนครเวสาถี กลับมาพระนครราชคฤห์ แล้วกราบทูลเรื่องนั้นให้พระราชา
ทรงทราบ 2. เรื่องบุตรชายของนางสาลวาดี ซึ่งภายหลังเป็นโอรสของเจ้าชาย
อภัยเพราะเหตุที่ยังมีชีวิต เจ้าชายจึงประทานชื่อว่าชีวก 3. เรื่องชีวกเดินทาง
ไปเมืองตักกสิลา เรียนวิชาแพทย์สำเร็จเป็นหมอใหญ่ได้รักษาโรค ซึ่งเป็นอยู่
ถึง 7 ปี หายด้วยการให้นัตถุ์ยา 4. เรื่องรักษาโรคริดสีดวงงอกของพระเจ้าพิมพิ-

สารหายด้วยการทายา 5. เรื่องพระราชทานตำแหน่งแพทย์หลวงประจำพระองค์
พระสนม นางกำนัล พระพุทธเจ้าและพระสงฆ์ 6. เรื่องรักษาเศรษฐีชาวพระนคร
ราชคฤห์ 7. เรื่องรักษาเนื้องอกในลำไส้ 8. เรื่องรักษาโรคสำคัญของพระเจ้า
จัณฑปัชโชตหายด้วยให้เสวยพระโอสถผสมเปรียงได้รับพระราชทานผ้าคู่สิไวย-
กะเป็นรางวัล 9. เรื่องสรงพระกายของพระผู้มีพระภาคเจ้า ซึ่งหมักหมมด้วยสิ่ง
อันเป็นโทษให้สดชื่น 10 . หมอชีวกทูลถวายพระโอสถ 30. ครั้ง โดยอบก้าน
อุบล 3 ก้านด้วยยา 10. เมื่อพระตถาคตมีพระกายเป็นปกติแล้ว หมอชีวกทูล
ขอประทานพร 12. ทรงรับผ้าคู่สิไวยกะ 13. พระพุทธานุญาตจีวรที่คฤหัสถ์
ถวาย 14. เรื่องจีวรบังเกิดมากในพระนครราชคฤห์ 15. เรื่องพระพุทธานุญาต
ผ้าปาวาร ผ้าไหม ผ้าโกเชาว์ 16. เรื่องผ้ากัมพลมีราคากึ่งกาสี 17. เรื่องผ้า
ชนิดดี ชนิดเลว ทรงสรรเสริญความสันโดษ 18. เรื่องคอยและไม่คอย และ
ก่อนและหลังและพร้อมกันทำกติกากันไว้ 19. เรื่องทายกนำจีวรกลับคืนไป 20.
เรื่องสมมติเรือนคลัง 21. เรื่องรักษาผ้าในเรือนคลัง 22. เรื่องสั่งย้ายเจ้าหน้า
ที่รักษาเรือนคลัง 23. เรื่องจีวรบังเกิดมาก 24. เรื่องแจกกันส่งเสียงโกลาหล
25. เรื่องจะแบ่งกันอย่างไร 26. เรื่องจะให้แบ่งกันอย่างไร 27. เรื่องแลกส่วน
ของตน 28. เรื่องให้ส่วนพิเศษ 29. เรื่องจะให้ส่วนจีวรอย่างไร 30. เรื่องย้อม
จีวรด้วยโคมัย 31. เรื่องย้อมด้วยน้ำเย็นและน้ำร้อน 32. เรื่องน้ำย้อมล้น 33.
เรื่องไม่รู้ว่าน้ำย้อมสุกหรือไม่สุก 34. เรื่องยกหม้อน้ำย้อมลง 35. เรื่องไม่มี
ภาชนะย้อม 36. เรื่องขยำจีวรในถาด 37. เรื่องตากจีวรบนพื้นดิน 38. เรื่อง
ปลวกกัด 39. เรื่องตากจีวรตรงกลาง 40. ชายจีวรชำรุด 41. เรื่องน้ำย้อมหยด
ออกชายเดียว 42. เรื่องจีวรแข็ง 43. เรืองจีวรกระด้าง 44. เรื่องใช้จีวรไม่ได้ตัด
45. เรื่องตัดจีวรตามแบบคันนา 46. เรื่องพระผู้มีพระภาคเจ้าทอดพระเนตร

เห็นพวกภิกษุแบกห่อจีวร 47. เรื่องพระศากยมุนีทรงทูตลองอนุญาตผ้า 3 ผืน
48. เรื่องพระฉัพพัคคีย์ทรงอดิเรกจีวรสำรับอื่นเข้าบ้าน 49. เรื่องอดิเรกจีวร
เกิดขึ้น 50. เรื่องอันตรวาสกขาดทะลุ 51. เรื่องฝนตกพร้อมกัน ทวีป 52.
เรื่องนางวิสาขาขอประทานพร เพื่อถวายผ้าอาบน้ำฝน อาคันทุกภัต คมิกภัต
คิลานภัต คิลานุปัฏฐากภัต เภสัช ยาคูประจำ และถวายอุทกสาฎกแก่ภิกษุณีสงฆ์
53. เรื่องฉันโภชนะประณีต 54. เรื่องผ้าปูนั่งเล็กเกินไป 55. เรื่องฝีดาษหรือ
อีสุกอีใส 56. เรื่องผ้าเช็ดหน้า เช็ดปาก 57. เรื่องผ้าเปลือกไม้ 58. เรื่องไตร
จีวรบริบูรณ์ 59. เรื่องอธิษฐาน 60. เรื่องจีวรขนาดเล็กเท่าไรควรวิกัป 61.
เรื่องผ้าอุตราสงค์ที่ทำด้วยผ้าบังสุกุลหนัก 62. เรื่องชายสังฆาฏิไม่เสมอกัน 63.
เรื่องด้ายลุ่ย 64. เรื่องแผ่นผ้าสังฆาฏิลุ่ย 65. เรื่องผ้าไม่พอ 66. เรื่องผ้าดาม
67. เรื่องจีวรเกิดขึ้นมาก 68. เรื่องเก็บจีวรไว้ในวิหารอันธวัน 69. เรื่องเผลอ
สติ 70. ภิกษุรูปเดียวจำพรรษา 71. เรื่องภิกษุอยู่รูปเดียวตลอดฤดูกาล
72. เรื่องพระเถระสองพี่น้อง 73. เรื่องภิกษุ 3 รูป จำพรรษาในพระนคร
ราชคฤห์ 74. เรื่องพระอุปนันทะจำพรรษาแล้วไปวัดใกล้บ้าน ได้รับส่วนแบ่ง
แล้วกลับมาพระนครสาวัตถีตามเดิม 75. เรื่องพระอุปนันทะจำพรรษา 2 วัด
76. เรื่องภิกษุอาพาธเป็นโรคท้องร่วง 77. เรื่องภิกษุอาพาธ 78. เรื่องภิกษุ
และ6สามเณร 2 รูป อาพาธ 79. เรื่องเปลือยกาย 80. เรื่องนุ่งผ้าคากรอง
81. เรื่องนุ่งผ้าเปลือกไม้กรอง 82. เรื่องนุ่งผ้าผลไม้กรอง 83. เรื่องนุ่งผ้า
กัมพลทำด้วยผมคน 84. เรื่องนุ่งผ้ากัมพลทำด้วยขนสัตว์ 85. เรื่องนุ่งผ้า
กัมพลทำด้วยขนปีกนกเค้า 86. เรื่องนุ่งหนังเสือ 87 เรื่องนุ่งผ้าทำด้วยก้าน
ดอกรัก 88. เรื่องนุ่งผ้าทำด้วยเปลือกปอ 89. เรื่องทรงจีวรสีล้วน ๆ คือ ลีคราม
สีแดง สีบานเย็น สีสด สีชมพู ทรงจีวรไม่ตัดชาย มีชายยาว มีชายเป็น

ลายดอกไม้ มีชายเป็นแผ่น สวมเสื้อ สวมหมวก ใช้ผ้าโพกศีรษะ 90. เรื่อง
จีวรยังไม่เกิดขึ้น ภิกษุหลีกไปเสีย 91. เรื่องสงฆ์แตกกัน 92. เรื่องถวายจีวร
แก่สงฆ์ในฝ่ายหนึ่ง 93. เรื่องท่านพระเรวตะฝากจีวร 94. เรื่องถือวิสาสะ
95. เรื่องอธิษฐาน 96. เรื่องมาติกาของจีวร 8 ข้อ.

อรรถกถาจีวรขันธกะ

เรื่องหมอชีวก

วินิจฉัยในจีวรขันธกะ พึงทราบดังนี้:-
บทว่า ปทกฺขา ได้แก่ เฉียบแหลม คือ ฉลาด.
บทว่า อภิสฏา ได้แก่ ไปหา.
ถามว่า ชนเหล่าไรไปหา ?
ตอบว่า พวกมนุษย์ผู้มีความต้องการ.
ก็พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า อตฺถิกานํ อตฺถิกานํ มนุสฺสานํ ดังนี้
เพราะทรงใช้ฉัฏฐีวิภัตติ ในอรรถแห่งตติยาวิภัตติ.
หลายบทว่า ปญฺญาสาย จ รตฺตึ คจฺฉติ มีความว่า นางอัมพปาลี
คณิกาถือเอาทรัพย์ 50 กหาปณะแล้วไปคืนหนึ่ง ๆ.
บทว่า เนคโม ได้แก่ หมู่กุฎุมพี.
ข้อว่า สาลวติ กุมารึ คณิกํ วุฏฺฐาเปสิ มีความว่า ทวยนาครให้
ทรัพย์สองแสน พระราชาพระราชทานสามแสน และแดงกำหนดอารามอุทยาน
และพาหนะเป็นต้นต้น อย่างอื่นแล้ว ให้นางสาลวดีรับรอง อธิบายว่า ทรงตั้งไว้
ในตำแหน่งนางนครโสภิณี.