ทั้งหลาย เมื่อภิกษุนั้นปวารณาอยู่ ภิกษุรูปหนึ่งห้ามปวารณาของภิกษุรูปนั้น
สงฆ์พึงสอบสวนสืบสวนทั้ง 2 ฝ่าย แล้วปรับอาบัติตามธรรม.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย หากภิกษุรูปนั้นทำกรณียกิจนั้น ในชนบทเสร็จ
แล้ว กลับมาสู่อาวาสนั้นภายในวันเพ็ญเดือน 12 เป็นที่ครบ 4 เดือน หาก
เมื่อภิกษุเหล่านั้นกำลังปวารณา ภิกษุอีกรูปหนึ่งงดปวารณาของภิกษุรูปนั้น
ภิกษุผู้งดปวารณา อันภิกษุผู้ถูกงดพึงกล่าวอย่างนี้ว่า อาวุโส ท่านไม่เป็นใหญ่
ในปวารณาของผม เพราะผมปวารณาเสร็จแล้ว ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย หากเมื่อ
ภิกษุเหล่านั้นปวารณาอยู่ ภิกษุนั้นงดปวารณาของภิกษุอีกรูปหนึ่ง ทั้ง 2 ฝ่าย
สงฆ์พึงสอบสวนสืบสวนเป็นการสงฆ์ ปรับอาบัติตามธรรมแล้วจึงปวารณาเถิด.
ปวารราขันธกะที่ 4 จบ
เรื่องในขันธกะนี้มี 46 เรื่อง

หัวข้อประจำขันธกะ

[252] 1. เรื่องภิกษุจำพรรษาในโกศลชนบท มาเฝ้าพระศาสดา
2. เรื่องจำพรรษาไม่ผาสุกเหมือนปสุสัตว์อยู่ร่วมกัน 3. เรื่องการปวารณาที่
เหมาะสมเพื่อว่ากล่าวกัน 4. เรื่องพระฉัพพัคคีย์นั่งราบบนอาสนะปวารณา
5. เรื่องวันปวารณามี 2 วัน 6. เรื่องอาการที่ทำปวารณา 7. เรื่องให้
ภิกษุอาพาธมอบปวารณา 8. เรื่องภิกษุถูกพวกญาติคุมตัวไว้ 9. เรื่องภิกษุ
ถูกพระราชาคุมตัวไว้ 10. เรื่องภิกษุถูกพวกโจรจับไว้ 11. เรื่องภิกษุถูกพวก
นักเลงจับไว้ 12. เรื่องภิกษุถูกภิกษุผู้เป็นข้าศึกจับไว้ 13. เรื่องสงฆ์ปวารณา
5 รูป 14. เรื่องคณะปวารณา 4 รูป 15. เรื่องคณะปวารณา 3 รูป
16. เรื่องคณะปวารณา 2 รูป 17. เรื่องภิกษุรูปเดียวอธิษฐานปวารณา 18.

เรื่องภิกษุต้องอาบัติปวารณา 19. เรื่องภิกษุสงสัยในอาบัติปวารณา 20. เรื่อง
ภิกษุระลึกอาบัติ 21. เรื่องสงฆ์ทั้งหมดต้องสภาคาบัติ 22. เรื่องสงฆ์ทั้งหมด
สงสัยในสภาคาบัติ 23. เรื่องภิกษุเจ้าถิ่นพวกอื่นมามากกว่า 24. เรื่องภิกษุ
เจ้าถิ่นพวกอื่นมาเท่ากัน 25. เรื่องภิกษุเจ้าถิ่นพวกอื่นมาน้อยกว่า 26. เรื่อง
วันปวารณาของเจ้าถิ่นเป็น 14 ค่ำ 27. เรื่องลักษณะเจ้าถิ่น 28. เรื่องภิกษุ
สมานสังวาสปวารณา 29. เรื่องไม่ควรไป 30. เรื่องไม่ควรปวารณาในบริษัท
มีภิกษุณีเป็นต้นนั่งอยู่ด้วย 31. เรื่องให้ฉันทะ 32. เรื่องห้ามปวารณาในวัน
มิใช่วันปวารณา 33. เรื่องคนชาวดง 34. เรื่องราตรีจวนสว่าง 35. เรื่อง
ฝน 36. เรื่องมีอันตราย 37 . เรื่องภิกษุมีอาบัติปวารณา 38. เรื่องไม่ยอม
ทำโอกาส 39. เรื่องงดปวารณาของพวกเราก่อน 40. เรื่องไม่เป็นอันงด
ปวารณา 41. เรื่องงดปวารณาของภิกษุ งดเพราะเรื่องอะไรเป็นต้น เป็น
อย่างไร งดด้วยได้เห็น ได้ยิน หรือรังเกียจโจทก์และจำเลย 42. เรื่องภิกษุ
ต้องอาบัติถุลลัจจัย 43. เรื่องวัตถุปรากฏ 44. เรื่องก่อความบาดหมาง
45. เรื่องเลื่อนปวารณา 46. เรื่องไม่เป็นใหญ่ในปวารณา.
หัวข้อประจำขันธกะ จบ

อรรถกถาปวารณาขันธกะ

วินิจฉัยในปวารณาขันธกะ. วินิจฉัยในข้อว่า เนว อาลเปยฺยาม
น สลฺลเปยฺยาม นี้ พึงทราบดังนี้:-
คำแรกชื่อว่าคำทัก คำหลัง ๆ ชื่อว่า คำปราศรัย.
บทว่า หตฺถวิลงฺฆเกน ได้แก่ด้วยการช่วยกันใช้มือยก.