บทสรุปธรรม คือปาจิตตีย์

ในคำว่า อุทฺทิฏฐา โข อยฺยาโย ฉสฺสฏฺฐิสตา ปาจิตฺติยา
ธมฺมา นี้ พึงทราบว่า สิกขาบท 188 ทั้งหมดด้วยกัน คือ สิกขาบทใน
ขุททกะของพวกภิกษุณี 96 สิกขาบท ของพวกภิกษุ 92 สิกขาบท ชักออก
จากสิกขาบท 188 นั้นเสีย 22 สิกขาบทนี้ คือ ภิกขุณีวรรค ทั้งสิ้น
(10 สิกขาบท) ปรัมปรโภชนสิกขาบท 1 อนติริตตโภชนสิกขาบท 1 อนติ-
ริตเตนอภิหัฏฐุมปวารณสิกขาบท 1 ปณีตโภชนวิญญัติสิกขาบท 1 อเจลก
สิกขาบท 1 ทุฏฐุลลปฏิจฉาทนสิกขาบท 1 อูนวีสติวัสสูปสัมปาทนสิกขาบท 1
สิกขาบทว่าด้วยการชักชวนกันเดินทางไกลกับมาตุคาม 1 ราชันเตปุรัปเวสน
สิกขาบท 1 สิกขาบทว่าด้วยการไม่บอกลาภิกษุณีทีมีอยู่เข้าบ้านในเวลาวิกาล /
นิสีทนสิกขาบท 1 วัสสิกสาฎิกสิกขาบท 1 เหลืออีก 166 สิกขาบท เป็น
อันข้าพเจ้ายกขึ้นแสดงแล้ว ตามแนวทางแห่งปาฎิโมกขุทเทส. เพราะเหตุนั้น
พระธรรมสังคีติกาจารย์ จึงกล่าวว่า อุทฺทิฏฺฐา โข อยฺยาโย ฉสฺสฏฺฐิ-
สตา ปาจิตฺติยา ธมฺมา ฯ เป ฯ เอวเมตํ ธารยามิ ดังนี้.

[วินิจฉัยสมุฏฐานเป็นต้นโดยย่อ]

ในขุททกวรรณนาธิการนั้น มีวินิจฉัยสมุฏฐาน โดยสังเขปดังต่อไปนี้;-
10 สิกขาบทเหล่านี้ คือ คิรัคคสมัชชสิกขาบท 1 จิตตาคารสิกขาบท
1 สังฆาณีสิกขาบท 1 อิตถาลังการสิกขาบท 1 คันธวัณณกสิกขาบท 1 วาสิตก-
ปิญญากสิกขาบท 1 การใช้ภิกษุณีเป็นต้น บีบนวด 4 สิกขาบท เป็นอจิตตกะ
โลกวัชชะ.

ก็ในสิกขาบท 10 เหล่านี้ มีอธิบายดังต่อไปนี้:- สิกขาบทเหล่านี้ชื่อ
ว่าเป็นอจิตตกะ เพราะแม้เว้นจากจิตก็ยังต้อง แต่เมื่อมีจิต ก็เป็นโลกวัชชะ
เพราะจะพึงต้องด้วยอกุศลจิตเท่านั้น สิกขาบทที่เหลือเป็นอจิตตกะ เป็น
ปัณณัตติวัชชะ ทั้งนั้น .
19 สิกขาบทเหล่านี้ คือ โจรีวุฎฐาปนสิกขาบท 1 คามันตรอาราม
สิกขาบท 1 ในคัพภินีวรรค 7 สิกขาบท ตั้งแต่ต้น ในกุมารีภูตวรรค 5
สิกขาบท ตั้งแต่ต้น ปุริสสังสัฏฐสิกขาบท 1 ปาริวาสิยฉันททานสิกขาบท 1
อนุวัสสวุฎฐาปนสิกขาบท 1 เอกันตริกวุฎฐาปนสิกขาบท 1 เป็นสจิตตกะ
ปัณณัตติวัชชะ ที่เหลือเป็นสจิตตกะ โลกวัชชะ ทั้งนั้นแล.
ขุททกกัณฑวรรณนา ในภิกขุนีวิภังค์ ในอรรถกถาพระวินัย

ชื่อสมันตปาสาทิกา จบ

ปาฏิเทสนียกัณฑ์

แม่เจ้าทั้งหลาย อนึ่ง ธรรม คือปาฏิเทสนียะ 8 สิกขาบทเหล่านี้แล
มาสู่อุเทศ.

ปาฏิเทสนียะ สิกขาบทที่ 1

เรื่องภิกษุณีฉัพพัคคีย์

[484 ] โดยสมัยนั้น พระผู้มีพระภาคพุทธเจ้าประทับอยู่ ณ พระ-
เชตวัน อารามของอนาถบิณฑิกคหบดี เขตพระนครสาวัตถี ครั้งนั้น ภิกษุณี
ฉัพพัคคีย์ขอเนยใสเขามาฉัน คนทั้งหลายพากัน เพ่งโทษ ติเตียน โพนทะนา
ว่า ไฉนภิกษุณีทั้งหลายจึงได้ขอเนยใสเขามาฉันเล่า อาหารที่พร้อมมูล ใคร
จะไม่พอใจ อาหารที่อร่อย ใครจะไม่ชอบ.
ภิกษุณีทั้งหลายได้ยินคนพวกนั้นเพ่งโทษ ติเตียน โพนทะนาอยู่
บรรดาที่เป็นผู้มักน้อย. . . ต่างก็เพ่งโทษ ติเตียน โพนทะนาว่า ไฉนพวก
ภิกษุณีฉัพพัคคีย์จึงได้ขอเนยใสเขามาฉันเล่า. . .

ทรงสอบถาม

พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงสอบถามภิกษุทั้งหลายว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
ข่าวว่าพวกภิกษุณีฉัพพัคคีย์ขอเนยใสเขามาฉัน จริงหรือ.
ภิกษุทั้งหลายกราบทูลว่า จริง พระพุทธเจ้าข้า.