ที่ชื่อว่า รู้อยู่ คือรู้เอง หรือคนอื่นบอกแก่นาง หรือภิกษุเหล่านั้นบอก.
อารามที่ชื่อว่า มีภิกษุ คือ มีภิกษุอยู่แม้ที่ใต้ต้นไม้.
บทว่า ไม่บอกกล่าวเข้าไปสู่อาราม คือ ไม่บอกกล่าวภิกษุ
สานเณรหรือคนวัด ก้าวล่วงเขตอารามที่มีเครื่องล้อม ต้องอาบัติปาจิตตีย์
อารามที่ไม่มีเครื่องล้อม เมื่อก้าวลงสู่อุปจาร ต้องอาบัติปาจิตตีย์.

บทภาชนีย์

[332] อารามมีภิกษุ ภิกษุณีสำคัญว่ามีภิกษุ ไม่บอกกล่าวภิกษุที่มี
อยู่เข้าไปสู่อาราม ต้องอาบัติปาจิตตีย์.
อารามมีภิกษุ ภิกษุณีสงสัย ไม่บอกกล่าวภิกษุที่มีอยู่ เข้าไปสู่อาราม
ต้องอาบัติทุกกฏ.
อารามมีภิกษุ ภิกษุณีสำคัญว่าไม่มีภิกษุ ไม่บอกกล่าวภิกษุที่มีอยู่
เข้าไปสู่อาราม ไม่ต้องอาบัติ.
อารามไม่มีภิกษุ ภิกษุณีสำคัญว่ามีภิกษุ ต้องอาบัติทุกกฏ.
อารามไม่มีภิกษุ ภิกษุณีสงสัย ต้องอาบัติทุกกฏ.
อารามไม่มีภิกษุ ภิกษุณีสำคัญว่าไม่มีภิกษุ ไม่ต้องอาบัติ.

อนาปัตติวาร

[333] ภิกษุมีอยู่ บอกกล่าวแล้วเข้าไป 1 ภิกษุไม่มี ไม่บอกกล่าว
เข้าไป 1 เดินมองดูศีรษะภิกษุณีผู้เข้าไปก่อน 1 ไป ณ สถานที่มีพวกภิกษุณี
ประชุมกัน 1 หนทางมีผ่านไปทางอาราม 1 อาพาธ 1 มีอันตราย 1 วิกลจริต
1 อาทิกัมมิกา 1 ไม่ต้องอาบัติแล.
อารามวรรค สิกขาบทที่ 1 จบ

อรรถกถาอารามวรรคที่ 6

อรรถกถาอามวรรค สิกขาบทที่ 1

วินิจฉัยในสิกขาบทที่ 1 แห่งอารามวรรค พึงทราบดังนี้:-
ในคำว่า ปริกฺเชปํ อติกฺกมนฺติยา อุปจารํ โอกฺกมนฺติยา นี้
พึงทราบว่า เป็นทุกกฏในย่างเท้าที่ 1 เป็นปาจิตตีย์ในย่างเท้าที่ 2.
บทว่า สีสานุโลกิกา มีความว่า ภิกษุณีตามเข้าไปคอยดูศีรษะแห่ง
พวกภิกษุณีผู้เข่าไปก่อน ไม่เป็นอาบัติ. พวกภิกษุณีเข้าไปในที่ใดก่อน กระทำ
กิจมีการสาธยายและไหว้พระเจดีย์เป็นต้น จะเข้าไปด้วยตั้งใจว่า เราจะไปสู่
สำนักแห่งภิกษุณีพวกนั้น ในที่นั้น ควรอยู่.
บทว่า อาปทาสุ มีความว่า ภิกษุณีถูกอันตรายบางอย่างเบียดเบียน
ในอันตรายเห็นปานนี้ จะเข้าไป ก็ควร คำที่เหลือ ตื้นทั้งนั้น.
สิกขาบทนี้ มีการทอดธุระเป็นสมุฏฐาน เป็นทั้งกิริยาทั้งอกิริยา สัญญา
วิโมกข์ สจิตตกะ ปัณณัตติวัชชะ กายกรรม วจีกรรม มีจิต 3 มีเวทนา 3
แล.
อรรถกถาอารามวรรค สิกขาบทที่ 1 จบ