เมนู

บทว่า ที่พระราชายังไม่เสด็จออก คือ พระเจ้าแผ่นดินยังไม่
เสด็จออกจากตำหนักที่ผทม.
บทว่า ที่รัตนะยังไม่ออก คือ พระมเหสียังไม่เสด็จออกจาก
ตำหนักที่ผทม หรือทั้งสองพระองค์ยังไม่เสด็จออก.
บทว่า ยังไม่ได้รับบอกก่อน คือ ไม่มีใครนิมนต์ไว้ก่อน.
ที่ชื่อว่า ธรณี ได้แก่ สถานที่เขาเรียกกันว่าธรณีแห่งตำหนักที่ผทม.
ที่ชื่อว่า ตำหนักที่ผทม ได้แก่ที่ผทมของพระเจ้าแผ่นดินซึ่งเจ้า
พนักงานจัดแต่งไว้ในสถานที่แห่งใดแห่งหนึ่ง โดยที่สุดแม้วงด้วยพระสูตร.
คำว่า ก้าวล่วงธรณีเข้าไป คือ ยกเท้าที่ 1 ก้าวล่วงธรณีเข้าไป
ต้องอาบัติทุกกฏ ที่ยกเท้า 2 ก้าวล่วงธรณีเข้าไป ต้องอาบัติปาจิตตีย์

บทภาชนีย์


ติกปาจิตตีย์


[736] ยังไม่ได้รับบอก ภิกษุสำคัญว่ายังไม่ได้รับบอก ก้าวล่วง
ธรณีเข้าไป ต้องอาบัติปาจิตตีย์.
ยังไม่ได้รับบอก ภิกษุสงสัยอยู่ ก้าวล่วงธรณีเข้าไปต้องอาบัติปาจิตตีย์.
ยังไม่ได้รับบอก ภิกษุสำคัญว่าได้รับบอกแล้ว ก้าวล่วงธรณีเข้าไป
ต้องอาบัติปาจิตตีย์.

ทุกทุกกฏ


ได้รับบอกแล้ว ภิกษุสำคัญว่ายังไม่ได้รับบอก. . . ต้องอาบัติทุกกฏ.
ได้รับบอกแล้ว ภิกษุสงสัยอยู่ . . .ต้องอาบัติทุกกฏ.

ไม่ต้องอาบัติ


ได้รับบอกแล้ว ภิกษุสำคัญว่าได้รับบอกแล้ว . . . ไม่ต้องอาบัติ.

อนาปัตติวาร


[737] ได้รับบอกแล้ว 1 ไม่ใช่กษัตริย์ 1 ไม่ได้รับอภิเษกโดย
สรงสนานให้เป็นกษัตริย์ 1 พระเจ้าแผ่นดินเสด็จออกจากดำหนักที่ผทมแล้ว 1
พระมเหสีเสด็จออกจากทำหนักที่ผทมแล้ว 1 หรือทั้งสองพระองค์เสด็จออก
จากที่ผทมแล้ว 1 ไม่ใช่ตำหนักที่ผทม 1 ภิกษุวิกลจริต 1 ภิกษุอาทิกัมมิกะ 1
ไม่ต้องอาบัติแล.
รตนวรรค สิกขาบทที่ 1 จบ

ปาจิตตีย์ ราชวรรคที่ * 9


อันเตปุรสิกขาบทที่ 1


วนิจฉัยในสิกขาบทที่ 1 แห่งราชวรรค พึงทราบดังต่อไปนี้:-

[แก้อรรถบางปาฐะในสิกขาบทที่ 1 ]


บทว่า โอรโก แปลว่า ต่ำต้อย.
บทว่า อฺปริปาสาทวรคโต แปลว่า ประทับอยู่ ณ เบื้องบนแห่ง
ปราสาทอันประเสริฐ.
สองบทว่า อยฺยานํ วาหสา แปลว่า เพราะเหตุแห่งพระผู้เป็นเจ้า
ทั้งหลาย มีคำอธิบายว่า ข้าพระพุทธเจ้ารู้ธรรม เพราะพระผู้เป็นเจ้าเหล่านั้น
ได้ชั่วให้เกิดขึ้น.
สองบทว่า ปิตรํ ปฏฺเฐติ ได้แก่ พระราชโอรสต้องการจะเห็นโทษ
แล้วปลงพระชนม์พระราชบิดา.
* บาลีเป็น รตนวรรค.