บุรุษที่ชื่อว่า ผู้รู้เดียงสา คือเป็นผู้สามารถทราบถ้อยคำที่เป็นสุภาษิต
ทุพภาษิต ชั่วหยาบและสุภาพ.

บทภาชนีย์

ติกปาจิตตีย์

[302] มาตุคาม ภิกษุสำคัญว่ามาตุคาม แสดงธรรมยิ่งกว่า 5-6 คำ
เว้นไว้แต่มีบุรุษผู้รู้เดียงสาอยู่ ต้องอาบัติปาจิตตีย์
มาตุคาม ภิกษุสงสัย แสดงธรรมยิ่งกว่า 5-6 คำ เว้นไว้แต่มีบุรุษ
ผู้รู้เดียงสาอยู่ ต้องอาบัติปาจิตตีย์
มาตุคาม ภิกษุสำคัญว่า มิใช่มาตุคาม แสดงธรรมยิ่งกว่า 5 - 6 คำ
เว้น ไว้แต่มีบุรุษผู้รู้เดียงสาอยู่ ต้องอาบัติปาจิตตีย์.

ติกทุกกฏ

ภิกษุแสดงธรรมแก่หญิงยักษ์ หญิงเปรต บัณเฑาะก์หรือสัตว์ดิรัจฉาน
ตัวเมีย มีกายคล้ายมนุษย์ ยิ่งกว่า 5-6 คำ เว้น ไว้แต่มีบุรุษผู้รู้เดียงสาอยู่
ต้องอาบัติทุกกฏ.
มิใช่มาตุคาม ภิกษุสำคัญว่า มาตุคาม.. .ต้องอาบัติทุกกฏ.
มิใช่มาตุคาม ภิกษุสงสัย .. .ต้องอาบัติทุกกฏ.

ไม่ต้องอาบัติ

มิใช่มาตุคาม ภิกษุ สำคัญว่ามิใช่มาตุคาม . ..ไม่ต้องอาบัติ

อนาปัตติวาร

[303] มีบุรุษผู้รู้เดียงสาอยู่ด้วย 1 ภิกษุแสดงธรรมเพียง 5-6 คำ 1
ภิกษุแสดงธรรมหย่อนกว่า 5-6 คำ 1 ภิกษุลุกขึ้นแล้วนั่งแสดงธรรมต่อไป 1
มาตุคามลุกขึ้นแล้วนั่งลงอีก ภิกษุแสดงแก่มาตุคามนั้น 1 ภิกษุแสดงแก่
มาตุคามอื่น 1 มาตุคามถามปัญหา ภิกษุถูกถามปัญหาแล้วกล่าวแก้ 1 ภิกษุ
แสดงธรรมเพื่อประโยชน์แก่คนอื่นอยู่ มาตุคามฟังอยู่ด้วย 1 ภิกษุวิกลจริต 1
ภิกษุอาทิกัมมิกะ 1 ไม่ต้องอาบัติแล.
มุสาวาทวรรค สิกขาบทที่ 7 จบ

มุสาวาทวรรค ธรรมเทศนาสิกขาบทที่ 7

พึงทราบวินิจฉัย ในสิกขาบทที่ 7 ดังต่อไปนี้

[แก้อรรถปฐมบัญญัตติ เรื่องพระอุทายี]

หญิงแม่เจ้าเรือน ชื่อว่า ฆรณี
บทว่า นิเวสทฺวาเร ได้แก่ ที่ประตูใหญ่แห่งนิเวศน์ (เรือน).
หญิงสะใภ้ในเรือนนั้น ชื่อว่า ฆรสุณหา.
บทว่า อาวสถทฺวาเร ได้แก่ ที่ประตูห้องนอน.
บทว่า วิสฏฺเฐน ได้แก่ ด้วยเสียงชัดเจนดี.
บทว่า วิวเฏน ได้แก่ เปิดเผย คือ ไม่คลุมเคลือ.
สองบทว่า ธมฺโม เทเสตพฺโพ มีความว่า พระธรรมกถึกควร
แสดงธรรม อันต่างโดยสรณะและศีล เป็นต้นนี้.