เมนู

เรื่องนำพระวินัยปิฎกสืบต่อกันมา


ก็เพื่อจะวิสัชนาปัญหานี้ว่า พระวินัยปิฎก ผู้ใดนำสืบมา ข้าพเจ้าจึง
ได้กล่าวคำใดไว้ว่า พระวินัยปิฎกนี้ นำสืบกันมาตามลำดับอาจารย์ ตั้งต้น
แต่ท่านพระอุบาลีเถระ ในครั้งชมพูทวีก่อน จนถึงตติยสังคีติ, ในครั้ง
ชมพูทวีนั้น มีการนำสืบกันมาตามลำดับอาจารย์ ดังนี้:-
พระเถระ 5 รูปเหล่านี้คือ พระอุบาลี
1 พระทาสกะ 1 พระโสณกะ 1 พระ-
สิคควะ 1 พระโมคคัลลีบุตรติสสะ 1 ผู้มี
ชัยชนะพิเศษ ได้นำพระวินัยมา ในทวีป
ชื่อชมพูอันมีสิริไม่ให้ขาดสาย โดยสืบดำลับ
แห่งอาจารย์จนถึงสังคายนาครั้งที่ 3.

เนื้อความแห่งคำนั้น เป็นอันข้าพเจ้าประกาศแล้ว ด้วยคำมีประมาณ
เพียงเท่านี้.

[รายนามพระเถระผู้นำพระวินัยปิฏกสืบต่อกันมาจนถึงทุกวันนี้]


อนึ่ง ต่อจากตติยสังคายนา พระเถระทั้งหลายมีพระมหินท์เป็นต้น
ได้นำพระวินัยปิฎกมาสู่เกาะนี้ (คือเกาะลังกา) , พระเถระทั้งหลายมีพระ-
อริฏฐเถระเป็นต้น เรียนเอาจากพระมหินท์แล้ว ได้นำสืบกันมาชั่วระระหนึ่ง,
ตั้งแต่เวลาที่พระอริฏฐเถระเป็นต้นนั้นนำมา บัณฑิตพึงทราบว่า พระวินัยปิฎก
นี้ ได้นำกันสืบมาตามลำดับอาจารย์ ซึ่งจัดว่าเป็นลำดับอันเตวาสิกของท่าน
พระอริฏฐเถระเป็นต้นเหล่านั้นนั่นเอง จนถึงทุกว่านี้ สมดังที่พระโบราณาจารย์
ทั้งหลายกล่าวไว้ว่า






ในกาลนั้น พระเถระผู้ประเสริฐ
มีปัญญามากเหล่านี้ คือ พระมหินทะ 1
พระอิฏฏิยะ 1 พระอุตติยะ 1 พระสัมพละ 1
พระเถระผู้เป็นบัณฑิตชื่อภัททะ 1 มาใน
เกาะสิงหลนี้ จากชมพูทวีป. พวกท่านได้
สอนพระวินัยปิฎกในเกาะตัมพปัณณิ สอน
นิกายทั้ง 5 และปกรณ์ทั้ง 7. ภายหลังแต่
นั้นมา พระอริฏฐะผู้มีปัญญา 1 พระติสส
ทัตตะผู้ฉลาด 1 พระกาฬสุมนะผู้องอาจ 1
พระเถระผู้มีชื่อว่าทีฆะ 1 พระทีฆสุมนะ
ผู้เป็นบัณฑิต 1, ต่อมาอีกพระกาฬสุมนะ 1
พระนาคเถระ 1 พระพุทธรักขิต 1 พระ
ติสสเถระผู้มีปัญญา 1 พระเทวเถระผู้ฉลาด
1, ต่อมาอีก พระสุมนะผู้มีปัญญา และ
เชี่ยวชาญในพระวินัย 1 พระจูฬนาคะผู้
พหูสูตดุจช้างซับมันที่ปราบยาก 1 พระเถระ
ชื่อธรรมปาลิตะ อันสาธุชนบูชาแล้วใน
โรหณชนบท 1 ศิษย์ของพระธรรมปาลิตะ
นั้น ชื่อเขมะ มีปัญญามาก ทรงจำพระ-
ไตรปิฎก รุ่งเรืองอยู่ในเกาะด้วยปัญญา ดุจ
พระจันทร์เป็นราชาแห่งหมู่ดาวฉะนั้น 1
พระอุปติสสะผู้มีปัญญา 1 พระปุสสเทวะผู้
เป็นมหากวี 1, ต่อมาอีกพระสุมนะผู้มี

ปัญญา 1 พระเถระชื่อปุปผะ (คือพระมหา
ปทุมเถระ1) ผู้พหูสูต 1 พระมหาสีวะ ผู้เป็น
มหากวี ฉลาดในพระปิฎกทั้งปวง 1, ต่อมา
อีก พระอุบาลี ผู้มีปัญญาเชี่ยวชาญในพระ
วินัย 1 พระมหานาค ผู้มีปัญญามาก ฉลาด
ในวงศ์พระสัทธรรม 1. ต่อมา มี่พระอภัย
ผู้มีปัญญา ฉลาดในปิฎกทั้งปวง 1 พระ
ติสสเถระผู้มีปัญญา เชี่ยวชาญในพระวินัย 1
ศิษย์ของพระติสสเถระนั้น ชื่อปุปผะ (คือ
พระสุมนเถระ2) มีปัญญามากเป็นพหูสูต
ตามรักษาพระศาสนาอยู่ ในชมพูทวีป 1
พระจูฬาภยะผู้มีปัญญา และเชี่ยวชาญใน
พระวินัย 1 พระติสสเถระ ผู้มีปัญญาฉลาด
ในวงศ์พระสัทธรรม 1 พระจูฬเทวะ ผู้มี
ปัญญา และเชี่ยวชาญในพระวินัย 1 พระ
สีวเถระ ผู้มีปัญญาฉลาดในพระวินัยทั้งมวล
1, พระเถระผู้ประเสริฐมีปัญญามากเหล่านี้
รู้พระวินัย ฉลาดในมรรคา (คือฉลาดใน
ทางสวรรค์และทางพระนิพพาน) ได้
ประกาศพระวินัยปิฏกไว้ ในเกาะตัมพปัณณิ
แล้ว3.

1, สารัตถทีปนี 1/229 ปุปฺผนาโมติ มหาปทุมตฺเถโร 2.ปุปฺผนาโมติ สุมนตฺเถโร.
3. วิ. ปริวาร. 8/3-5.

เรื่องส่งพระเถระไปประกาศพระศาสนาในต่างประเทศ


ในการนำพระศาสนาสืบมาตามลำดับอาจารย์นั้น มีอนุบุพพีกถา
ดังต่อไปนี้ : -
ได้ยินว่า พระโมคคลีบุตรติสสเถระ ครั้นทำตติยสังคีตินั้นแล้ว ได้
ดำริอย่างนี้ว่า ในอนาคต พระศาสนา จะพึงตั้งมั่นอยู่ด้วยดีในประเทศไหน
หนอแล ? ลำดับนั้น เมื่อท่านใคร่ครวญอยู่ จึงได้มีความคิดดังนี้ว่า พระศาสนา
จักตั้งมั่นอยู่ด้วยดี ในปัจจันติมชนบททั้งหลาย. ท่านจึงมอบศาสนกิจนั้น ให้
เป็นภาระของภิกษุเหล่านั้น แล้วส่งภิกษุเหล่านั้น ๆ ไปในรัฐนั้น ๆ คือ ส่ง
พระมัชฌันติเถระไปยังรัฐกัสมีรคันธาระด้วยสั่งว่า ท่านไปยังรัฐนั่นแล้ว จง
ประดิษฐานพระศาสนาในรัฐนั่น. ท่านได้สั่งพระมหาเทวเถระอย่างนั้นเหมือน
กัน แล้วส่งไปยังมหิสกมณฑล ส่งพระรักขิตเถระไปยังวนวาสีชนบท ส่ง
พระโยนกธรรมรักขิตเถระไปยังอปรันตกชนบท ส่งพระมหาธรรมรักขิตเถระ
ไปยังมหารัฐชนบท ส่งพระมหารักขิตเถระไปยังโลกเป็นที่อยู่ของชาวโยนก
ส่งพระมัชฌิมเถระไปยังชนบทอันเป็นส่วนหนึ่งแห่งหิมวัตประเทศ ส่งพระ-
โสณกเถระ 1 พระอุตตรเถระ 1 ไปยังสุวรณภูมิชนบท ส่งพระมหินทเถระ
ผู้เป็นสัทธิวิหาริกของตน กับพระอิฏฏิยเถระ พระอุตติยเถระ พระสัมพลเถระ
พระภัททสาลเถระ ไปยังเกาะตัมพปัณณิทวีป ด้วยสั่งว่า พวกท่านไปยังเกาะ
ตัมพปัณณิทวีปแล้วจงประดิษฐานกระศาสนาในเกาะนั่น. พระเถระแม้ทั้งหมด
เมื่อจะไปยังทิสาภาคนั้น ๆ ก็เข้าใจอยู่ว่า ในปัจจันติชนบททั้งหลายต้องมี
คณะปัญจวรรค จึงสมควรทำอุปสมบทกรรมได้ ดังนี้ จึงไปกับพวกละ 5
รวมกับตน.