1. มหากสฺสปตฺเถรคาถา
[1054]
‘‘น คเณน ปุรกฺขโต จเร, วิมโน โหติ สมาธิ ทุลฺลโภ;
นานาชนสงฺคโห ทุโข, อิติ ทิสฺวาน คณํ น โรจเยฯ
[1055]
‘‘น กุลานิ อุปพฺพเช มุนิ, วิมโน โหติ สมาธิ ทุลฺลโภ;
โส อุสฺสุกฺโก รสานุคิทฺโธ, อตฺถํ ริญฺจติ โย สุขาวโหฯ
[1056]
‘‘ปงฺโกติ หิ นํ อเวทยุํ, ยายํ วนฺทนปูชนา กุเลสุ;
สุขุมํ สลฺล ทุรุพฺพหํ, สกฺกาโร กาปุริเสน ทุชฺชโหฯ
[1057]
‘‘เสนาสนมฺหา โอรุยฺห, นครํ ปิณฺฑาย ปาวิสิํ;
ภุญฺชนฺตํ ปุริสํ กุฏฺฐิํ, สกฺกจฺจํ ตํ อุปฏฺฐหิํฯ
[1058]
‘‘โส เม [ตํ (สี. ก.)] ปกฺเกน หตฺเถน, อาโลปํ อุปนามยิ;
อาโลปํ ปกฺขิปนฺตสฺส, องฺคุลิ เจตฺถ [เปตฺถ (สี. ก.)] ฉิชฺชถฯ
[1059]
‘‘กุฏฺฏมูลญฺจ [กุฑฺฑมูลญฺจ (สี. สฺยา.)] นิสฺสาย, อาโลปํ ตํ อภุญฺชิสํ;
ภุญฺชมาเน วา ภุตฺเต วา, เชคุจฺฉํ เม น วิชฺชติฯ
[1060]
‘‘อุตฺติฏฺฐปิณฺโฑ อาหาโร, ปูติมุตฺตญฺจ โอสธํ;
เสนาสนํ รุกฺขมูลํ, ปํสุกูลญฺจ จีวรํ;
ยสฺเสเต อภิสมฺภุตฺวา [อภิภุญฺชติ (?)], ส เว จาตุทฺทิโส นโรฯ
[1061]
‘‘ยตฺถ เอเก วิหญฺญนฺติ, อารุหนฺตา สิลุจฺจยํ;
ตสฺส พุทฺธสฺส ทายาโท, สมฺปชาโน ปติสฺสโต;
อิทฺธิพเลนุปตฺถทฺโธ , กสฺสโป อภิรูหติฯ
[1062]
‘‘ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต , เสลมารุยฺห กสฺสโป;
ฌายติ อนุปาทาโน, ปหีนภยเภรโวฯ
[1063]
‘‘ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต, เสลมารุยฺห กสฺสโป;
ฌายติ อนุปาทาโน, ฑยฺหมาเนสุ นิพฺพุโตฯ
[1064]
‘‘ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต, เสลมารุยฺห กสฺสโป;
ฌายติ อนุปาทาโน, กตกิจฺโจ อนาสโวฯ
[1065]
‘‘กเรริมาลาวิตตา , ภูมิภาคา มโนรมา;
กุญฺชราภิรุทา รมฺมา, เต เสลา รมยนฺติ มํฯ
[1066]
‘‘นีลพฺภวณฺณา รุจิรา, วาริสีตา สุจินฺธรา;
อินฺทโคปกสญฺฉนฺนา, เต เสลา รมยนฺติ มํฯ
[1067]
‘‘นีลพฺภกูฏสทิสา, กูฏาคารวรูปมา;
วารณาภิรุทา รมฺมา, เต เสลา รมยนฺติ มํฯ
[1068]
‘‘อภิวุฏฺฐา รมฺมตลา, นคา อิสิภิ เสวิตา;
อพฺภุนฺนทิตา สิขีหิ, เต เสลา รมยนฺติ มํฯ
[1069]
‘‘อลํ ฌายิตุกามสฺส, ปหิตตฺตสฺส เม สโต;
อลํ เม อตฺถกามสฺส [อตฺตกามสฺส (?)], ปหิตตฺตสฺส ภิกฺขุโนฯ
[1070]
‘‘อลํ เม ผาสุกามสฺส, ปหิตตฺตสฺส ภิกฺขุโน;
อลํ เม โยคกามสฺส, ปหิตตฺตสฺส ตาทิโนฯ
[1071]
‘‘อุมาปุปฺเผน สมานา, คคนาวพฺภฉาทิตา;
นานาทิชคณากิณฺณา , เต เสลา รมยนฺติ มํฯ
[1072]
‘‘อนากิณฺณา คหฏฺเฐหิ, มิคสงฺฆนิเสวิตา;
นานาทิชคณากิณฺณา, เต เสลา รมยนฺติ มํฯ
[1073]
‘‘อจฺโฉทิกา ปุถุสิลา, โคนงฺคุลมิคายุตา;
อมฺพุเสวาลสญฺฉนฺนา, เต เสลา รมยนฺติ มํฯ
[1074]
‘‘น ปญฺจงฺคิเกน ตุริเยน, รติ เม โหติ ตาทิสี;
ยถา เอกคฺคจิตฺตสฺส, สมฺมา ธมฺมํ วิปสฺสโตฯ
[1075]
‘‘กมฺมํ พหุกํ น การเย, ปริวชฺเชยฺย ชนํ น อุยฺยเม;
อุสฺสุกฺโก โส รสานุคิทฺโธ, อตฺถํ ริญฺจติ โย สุขาวโหฯ
[1076]
‘‘กมฺมํ พหุกํ น การเย, ปริวชฺเชยฺย อนตฺตเนยฺยเมตํ;
กิจฺฉติ กาโย กิลมติ, ทุกฺขิโต โส สมถํ น วินฺทติฯ
[1077]
‘‘โอฏฺฐปฺปหตมตฺเตน, อตฺตานมฺปิ น ปสฺสติ;
ปตฺถทฺธคีโว จรติ, อหํ เสยฺโยติ มญฺญติฯ
[1078]
‘‘อเสยฺโย เสยฺยสมานํ, พาโล มญฺญติ อตฺตานํ;
น ตํ วิญฺญู ปสํสนฺติ, ปตฺถทฺธมานสํ นรํฯ
[1079]
‘‘โย จ เสยฺโยหมสฺมีติ, นาหํ เสยฺโยติ วา ปน;
หีโน ตํสทิโส [ตีโนหํ สทิโส (สฺยา.)] วาติ, วิธาสุ น วิกมฺปติฯ
[1080]
‘‘ปญฺญวนฺตํ ตถา ตาทิํ, สีเลสุ สุสมาหิตํ;
เจโตสมถมนุตฺตํ, ตญฺเจ วิญฺญู ปสํสเรฯ
[1081]
‘‘ยสฺส สพฺรหฺมจารีสุ, คารโว นูปลพฺภติ;
อารกา โหติ สทฺธมฺมา, นภโต ปุถวี ยถาฯ
[1082]
‘‘เยสญฺจ หิริ โอตฺตปฺปํ, สทา สมฺมา อุปฏฺฐิตํ;
วิรูฬฺหพฺรหฺมจริยา เต, เตสํ ขีณา ปุนพฺภวาฯ
[1083]
‘‘อุทฺธโต จปโล ภิกฺขุ, ปํสุกูเลน ปารุโต;
กปีว สีหจมฺเมน, น โส เตนุปโสภติฯ
[1084]
‘‘อนุทฺธโต อจปโล, นิปโก สํวุตินฺทฺริโย;
โสภติ ปํสุกูเลน, สีโหว คิริคพฺภเรฯ
[1085]
‘‘เอเต สมฺพหุลา เทวา, อิทฺธิมนฺโต ยสสฺสิโน;
ทสเทวสหสฺสานิ, สพฺเพ เต พฺรหฺมกายิกาฯ
[1086]
‘‘ธมฺมเสนาปติํ วีรํ, มหาฌายิํ สมาหิตํ;
สาริปุตฺตํ นมสฺสนฺตา, ติฏฺฐนฺติ ปญฺชลีกตาฯ
[1087]
‘‘‘นโม เต ปุริสาชญฺญ, นโม เต ปุริสุตฺตม;
ยสฺส เต นาภิชานาม, ยมฺปิ นิสฺสาย ฌายติ [ฌายสิ (ก. อฏฺฐ.)]ฯ
[1088]
‘‘‘อจฺเฉรํ วต พุทฺธานํ, คมฺภีโร โคจโร สโก;
เย มยํ นาภิชานาม, วาลเวธิสมาคตา’ฯ
[1089]
‘‘ตํ ตถา เทวกาเยหิ, ปูชิตํ ปูชนารหํ;
สาริปุตฺตํ ตทา ทิสฺวา, กปฺปินสฺส สิตํ อหุฯ
[1090]
‘‘ยาวตา พุทฺธเขตฺตมฺหิ, ฐปยิตฺวา มหามุนิํ;
ธุตคุเณ วิสิฏฺโฐหํ, สทิโส เม น วิชฺชติฯ
[1091]
‘‘ปริจิณฺโณ มยา สตฺถา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ;
โอหิโต ครุโก ภาโร, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโวฯ
[1092]
‘‘น จีวเร น สยเน, โภชเน นุปลิมฺปติ;
โคตโม อนปฺปเมยฺโย, มุฬาลปุปฺผํ วิมลํว;
อมฺพุนา เนกฺขมฺมนินฺโน, ติภวาภินิสฺสโฏฯ
[1093]
‘‘สติปฏฺฐานคีโว โส, สทฺธาหตฺโถ มหามุนิ;
ปญฺญาสีโส มหาญาณี, สทา จรติ นิพฺพุโต’’ติฯ
… มหากสฺสโป เถโร…ฯ
จตฺตาลีสนิปาโต นิฏฺฐิโตฯ
ตตฺรุทฺทานํ –
จตฺตาลีสนิปาตมฺหิ, มหากสฺสปสวฺหโย;
เอโกว เถโร คาถาโย, จตฺตาสีล ทุเวปิ จาติฯ
19. ปญฺญาสนิปาโต
