‘‘อโถ สีทติ สญฺญุตฺตํ, วชฺเช กิจฺจํ นิรตฺถกํ;

‘น ตํ กิจฺจ’นฺติ มญฺญิตฺวา, อปฺปมตฺโต วิจกฺขโณฯ

[742]

‘‘ยญฺจ อตฺเถน สญฺญุตฺตํ, ยา จ ธมฺมคตา รติ;

ตํ สมาทาย วตฺเตถ, สา หิ เว อุตฺตมา รติฯ

[743]

‘‘อุจฺจาวเจหุปาเยหิ, ปเรสมภิชิคีสติ;

หนฺตฺวา วธิตฺวา อถ โสจยิตฺวา, อาโลปติ สาหสา โย ปเรสํฯ

[744]

‘‘ตจฺฉนฺโต อาณิยา อาณิํ, นิหนฺติ พลวา ยถา;

อินฺทฺริยานินฺทฺริเยเหว , นิหนฺติ กุสโล ตถาฯ

[745]

‘‘สทฺธํ วีริยํ สมาธิญฺจ, สติปญฺญญฺจ ภาวยํ;

ปญฺจ ปญฺจหิ หนฺตฺวาน, อนีโฆ ยาติ พฺราหฺมโณฯ

[746]

‘‘โส อตฺถวา โส ธมฺมฏฺโฐ, กตฺวา วากฺยานุสาสนิํ;

สพฺเพน สพฺพํ พุทฺธสฺส, โส นโร สุขเมธตี’’ติฯ

…ปาราปริโย เถโร…ฯ

3. เตลกานิตฺเถรคาถา

[747]

‘‘จิรรตฺตํ วตาตาปี, ธมฺมํ อนุวิจินฺตยํ;

สมํ จิตฺตสฺส นาลตฺถํ, ปุจฺฉํ สมณพฺราหฺมเณฯ

[748]

‘‘‘โก โส ปารงฺคโต โลเก, โก ปตฺโต อมโตคธํ;

กสฺส ธมฺมํ ปฏิจฺฉามิ, ปรมตฺถวิชานนํ’ฯ

[749]

‘‘อนฺโตวงฺกคโต อาสิ, มจฺโฉว ฆสมามิสํ;

พทฺโธ มหินฺทปาเสน, เวปจิตฺยสุโร ยถาฯ

[750]

‘‘อญฺฉามิ นํ น มุญฺจามิ, อสฺมา โสกปริทฺทวา;

โก เม พนฺธํ มุญฺจํ โลเก, สมฺโพธิํ เวทยิสฺสติฯ

[751]

‘‘สมณํ พฺราหฺมณํ วา กํ, อาทิสนฺตํ ปภงฺคุนํฯ

กสฺส ธมฺมํ ปฏิจฺฉามิ, ชรามจฺจุปวาหนํฯ

[752]

‘‘วิจิกิจฺฉากงฺขาคนฺถิตํ, สารมฺภพลสญฺญุตํ;

โกธปฺปตฺตมนตฺถทฺธํ, อภิชปฺปปฺปทารณํฯ

[753]

‘‘ตณฺหาธนุสมุฏฺฐานํ , ทฺเว จ ปนฺนรสายุตํ [ทฺเวธาปนฺนรสายุตํ (?)];

ปสฺส โอรสิกํ พาฬฺหํ, เภตฺวาน ยทิ [ยท (สี. อฏฺฐ.) หทิ (?) ‘‘หทเย’’ติ ตํสํวณฺณนา] ติฏฺฐติฯ

[754]

‘‘อนุทิฏฺฐีนํ อปฺปหานํ, สงฺกปฺปปรเตชิตํ;

เตน วิทฺโธ ปเวธามิ, ปตฺตํว มาลุเตริตํฯ

[755]

‘‘อชฺฌตฺตํ เม สมุฏฺฐาย, ขิปฺปํ ปจฺจติ มามกํ;

ฉผสฺสายตนี กาโย, ยตฺถ สรติ สพฺพทาฯ

[756]

‘‘ตํ น ปสฺสามิ เตกิจฺฉํ, โย เมตํ สลฺลมุทฺธเร;

นานารชฺเชน สตฺเถน [นารคฺเคน น สตฺเถน (?)], นาญฺเญน วิจิกิจฺฉิตํฯ

[757]

‘‘โก เม อสตฺโถ อวโณ, สลฺลมพฺภนฺตรปสฺสยํ;

อหิํสํ สพฺพคตฺตานิ, สลฺลํ เม อุทฺธริสฺสติฯ

[758]

‘‘ธมฺมปฺปติ หิ โส เสฏฺโฐ, วิสโทสปฺปวาหโก;

คมฺภีเร ปติตสฺส เม, ถลํ ปาณิญฺจ ทสฺสเยฯ

[759]

‘‘รหเทหมสฺมิ โอคาฬฺโห, อหาริยรชมตฺติเก;

มายาอุสูยสารมฺภ, ถินมิทฺธมปตฺถเฏฯ

[760]

‘‘อุทฺธจฺจเมฆถนิตํ, สํโยชนวลาหกํ;

วาหา วหนฺติ กุทฺทิฏฺฐิํ [ทุทฺทิฏฺฐิํ (สี. ธ. ป. 339)], สงฺกปฺปา ราคนิสฺสิตาฯ

[761]

‘‘สวนฺติ สพฺพธิ โสตา, ลตา อุพฺภิชฺช ติฏฺฐติ;

เต โสเต โก นิวาเรยฺย, ตํ ลตํ โก หิ เฉจฺฉติฯ

[762]

‘‘เวลํ กโรถ ภทฺทนฺเต, โสตานํ สนฺนิวารณํ;

มา เต มโนมโย โสโต, รุกฺขํว สหสา ลุเวฯ

[763]

‘‘เอวํ เม ภยชาตสฺส, อปารา ปารเมสโต;

ตาโณ ปญฺญาวุโธ สตฺถา, อิสิสงฺฆนิเสวิโตฯ

[764]

‘‘โสปาณํ สุคตํ สุทฺธํ, ธมฺมสารมยํ ทฬฺหํ;

ปาทาสิ วุยฺหมานสฺส, ‘มา ภายี’ติ จ มพฺรวิฯ

[765]

‘‘สติปฏฺฐานปาสาทํ, อารุยฺห ปจฺจเวกฺขิสํ;

ยํ ตํ ปุพฺเพ อมญฺญิสฺสํ, สกฺกายาภิรตํ ปชํฯ

[766]

‘‘ยทา จ มคฺคมทฺทกฺขิํ, นาวาย อภิรูหนํ;

อนธิฏฺฐาย อตฺตานํ, ติตฺถมทฺทกฺขิมุตฺตมํฯ

[767]

‘‘สลฺลํ อตฺตสมุฏฺฐานํ, ภวเนตฺติปฺปภาวิตํ;

เอเตสํ อปฺปวตฺตาย [อปฺปวตฺติยา (?)], เทเสสิ มคฺคมุตฺตมํฯ

[768]

‘‘ทีฆรตฺตานุสยิตํ, จิรรตฺตมธิฏฺฐิตํ;

พุทฺโธ เมปานุที คนฺถํ, วิสโทสปฺปวาหโน’’ติฯ

…เตลกานิ เถโร…ฯ

4. รฏฺฐปาลตฺเถรคาถา

[769]

[ม. นิ. 2.302] ‘‘ปสฺส จิตฺตกตํ พิมฺพํ, อรุกายํ สมุสฺสิตํ;

อาตุรํ พหุสงฺกปฺปํ, ยสฺส นตฺถิ ธุวํ ฐิติฯ

[770]

‘‘ปสฺส จิตฺตกตํ รูปํ, มณินา กุณฺฑเลน จ;

อฏฺฐิํ ตเจน โอนทฺธํ, สห วตฺเถหิ โสภติฯ

[771]

‘‘อลตฺตกกตา ปาทา, มุขํ จุณฺณกมกฺขิตํ;

อลํ พาลสฺส โมหาย, โน จ ปารคเวสิโนฯ

[772]

‘‘อฏฺฐปทกตา เกสา, เนตฺตา อญฺชนมกฺขิตา;

อลํ พาลสฺส โมหาย, โน จ ปารคเวสิโนฯ

[773]

‘‘อญฺชนีว นวา จิตฺตา, ปูติกาโย อลงฺกโต;

อลํ พาลสฺส โมหาย, โน จ ปารคเวสิโนฯ

[774]

‘‘โอทหิ มิคโว ปาสํ, นาสทา วาคุรํ มิโค;

ภุตฺวา นิวาปํ คจฺฉาม, กนฺทนฺเต มิคพนฺธเกฯ

[775]

‘‘ฉินฺโน ปาโส มิควสฺส, นาสทา วาคุรํ มิโค;

ภุตฺวา นิวาปํ คจฺฉาม, โสจนฺเต มิคลุทฺทเกฯ

[776]

‘‘ปสฺสามิ โลเก สธเน มนุสฺเส, ลทฺธาน วิตฺตํ น ททนฺติ โมหา;

ลุทฺธา ธนํ สนฺนิจยํ กโรนฺติ, ภิยฺโยว กาเม อภิปตฺถยนฺติฯ

[777]