‘‘สีสญฺจิทํ เวฬุริยสฺส นิมฺมิตํ, ยุคญฺจิทํ โลหิตกาย จิตฺติตํ;
ยุตฺตา สุวณฺณสฺส จ รูปิยสฺส จ, โสภนฺติ อสฺสา จ อิเม มโนชวาฯ
[1010]
‘‘โส ติฏฺฐสิ เหมรเถ อธิฏฺฐิโต, เทวานมินฺโทว สหสฺสวาหโน;
ปุจฺฉามิ ตาหํ ยสวนฺต โกวิทํ [โกวิท (ก.)], กถํ ตยา ลทฺโธ อยํ อุฬาโร’’ติฯ
[1011]
‘‘สุชาโต นามหํ ภนฺเต, ราชปุตฺโต ปุเร อหุํ;
ตฺวญฺจ มํ อนุกมฺปาย, สญฺญมสฺมิํ นิเวสยิฯ
[1012]
‘‘ขีณายุกญฺจ มํ ญตฺวา, สรีรํ ปาทาสิ สตฺถุโน;
อิมํ สุชาต ปูเชหิ, ตํ เต อตฺถาย เหหิติฯ
[1013]
‘‘ตาหํ คนฺเธหิ มาเลหิ, ปูชยิตฺวา สมุยฺยุโต;
ปหาย มานุสํ เทหํ, อุปปนฺโนมฺหิ นนฺทนํฯ
[1014]
‘‘นนฺทเน จ วเน [นนฺทโนปวเน (สี.), นนฺทเน ปวเน (สฺยา. ก.)] รมฺเม, นานาทิชคณายุเต;
รมามิ นจฺจคีเตหิ, อจฺฉราหิ ปุรกฺขโต’’ติฯ
จูฬรถวิมานํ เตรสมํฯ
14. มหารถวิมานวตฺถุ
[1015]
‘‘สหสฺสยุตฺตํ หยวาหนํ สุภํ, อารุยฺหิมํ สนฺทนํ เนกจิตฺตํ;
อุยฺยานภูมิํ อภิโต อนุกฺกมํ, ปุรินฺทโท ภูตปตีว วาสโวฯ
[1016]
‘‘โสวณฺณมยา เต รถกุพฺพรา อุโภ, ผเลหิ [ถเลหิ (สี.)] อํเสหิ อตีว สงฺคตา;
สุชาตคุมฺพา นรวีรนิฏฺฐิตา, วิโรจตี ปนฺนรเสว จนฺโทฯ
[1017]
‘‘สุวณฺณชาลาวตโต รโถ อยํ, พหูหิ นานารตเนหิ จิตฺติโต;
สุนนฺทิโฆโส จ สุภสฺสโร จ, วิโรจตี จามรหตฺถพาหุภิฯ
[1018]
‘‘อิมา จ นาภฺโย มนสาภินิมฺมิตา, รถสฺส ปาทนฺตรมชฺฌภูสิตา;
อิมา จ นาภฺโย สตราชิจิตฺติตา, สเตรตา วิชฺชุริวปฺปภาสเรฯ
[1019]
‘‘อเนกจิตฺตาวตโต รโถ อยํ, ปุถู จ เนมี จ สหสฺสรํสิโก;
เตสํ สโร สุยฺยติ [สูยติ (สี.)] วคฺคุรูโป, ปญฺจงฺคิกํ ตุริยมิวปฺปวาทิตํฯ
[1020]
‘‘สิรสฺมิํ จิตฺตํ มณิจนฺทกปฺปิตํ, สทา วิสุทฺธํ รุจิรํ ปภสฺสรํ;
สุวณฺณราชีหิ อตีว สงฺคตํ, เวฬุริยราชีว อตีว โสภติฯ
[1021]
‘‘อิเม จ วาฬี มณิจนฺทกปฺปิตา, อาโรหกมฺพู สุชวา พฺรหูปมาฯ
พฺรหา มหนฺตา พลิโน มหาชวา, มโน ตวญฺญาย ตเถว สิํสเร [สพฺพเร (ก.), สปฺปเร (?)]ฯ
[1022]
‘‘อิเม จ สพฺเพ สหิตา จตุกฺกมา, มโน ตวญฺญาย ตเถว สิํสเร;
สมํ วหนฺตา มุทุกา อนุทฺธตา, อาโมทมานา ตุรคาน [ตุรงฺคาน (ก.)] มุตฺตมาฯ
[1023]
‘‘ธุนนฺติ วคฺคนฺติ ปตนฺติ [ปวตฺตนฺติ (ปี. ก.)] จมฺพเร, อพฺภุทฺธุนนฺตา สุกเต ปิฬนฺธเน;
เตสํ สโร สุยฺยติ วคฺคุรูโป, ปญฺจงฺคิกํ ตุริยมิวปฺปวาทิตํฯ
[1024]
‘‘รถสฺส โฆโส อปิฬนฺธนาน จ, ขุรสฺส นาโท [นาที (สฺยา.), นาทิ (ปี. ก.)] อภิหิํสนาย จ;
โฆโส สุวคฺคู สมิตสฺส สุยฺยติ, คนฺธพฺพตูริยานิ วิจิตฺรสํวเนฯ
[1025]
‘‘รเถ ฐิตา ตา มิคมนฺทโลจนา, อาฬารปมฺหา หสิตา ปิยํวทา;
เวฬุริยชาลาวตตา ตนุจฺฉวา, สเทว คนฺธพฺพสูรคฺคปูชิตาฯ
[1026]
‘‘ตา รตฺตรตฺตมฺพรปีตวาสสา, วิสาลเนตฺตา อภิรตฺตโลจนา;
กุเล สุชาตา สุตนู สุจิมฺหิตา, รเถ ฐิตา ปญฺชลิกา อุปฏฺฐิตาฯ
[1027]
‘‘ตา กมฺพุเกยูรธรา สุวาสสา, สุมชฺฌิมา อูรุถนูปปนฺนา;
วฏฺฏงฺคุลิโย สุมุขา สุทสฺสนา, รเถ ฐิตา ปญฺชลิกา อุปฏฺฐิตาฯ
[1028]
‘‘อญฺญา สุเวณี สุสุ มิสฺสเกสิโย, สมํ วิภตฺตาหิ ปภสฺสราหิ จ;
อนุพฺพตา ตา ตว มานเส รตา, รเถ ฐิตา ปญฺชลิกา อุปฏฺฐิตาฯ
[1029]
‘‘อาเวฬินิโย ปทุมุปฺปลจฺฉทา, อลงฺกตา จนฺทนสารวาสิตา [โวสิตา (สฺยา.), ภูสิตา (ก.)];
อนุพฺพตา ตา ตว มานเส รตา, รเถ ฐิตา ปญฺชลิกา อุปฏฺฐิตาฯ
[1030]
‘‘ตา มาลินิโย ปทุมุปฺปลจฺฉทา, อลงฺกตา จนฺทนสารวาสิตา;
อนุพฺพตา ตา ตว มานเส รตา, รเถ ฐิตา ปญฺชลิกา อุปฏฺฐิตาฯ
[1031]
‘‘กณฺเฐสุ เต ยานิ ปิฬนฺธนานิ, หตฺเถสุ ปาเทสุ ตเถว สีเส;
โอภาสยนฺตี ทส สพฺพโส ทิสา, อพฺภุทฺทยํ สารทิโกว ภาณุมาฯ
[1032]
‘‘วาตสฺส เวเคน จ สมฺปกมฺปิตา, ภุเชสุ มาลา อปิฬนฺธนานิ จ;
มุญฺจนฺติ โฆสํ รูจิรํ สุจิํ สุภํ, สพฺเพหิ วิญฺญูหิ สุตพฺพรูปํฯ
[1033]
‘‘อุยฺยานภูมฺยา จ ทุวทฺธโต ฐิตา, รถา จ นาคา ตูริยานิ จ สโร;
ตเมว เทวินฺท ปโมทยนฺติ, วีณา ยถา โปกฺขรปตฺตพาหุภิฯ
[1034]
‘‘อิมาสุ วีณาสุ พหูสุ วคฺคูสุ, มนุญฺญรูปาสุ หทเยริตํ ปีติํ [หทเยริตํ ปติ (สี.), หทเยริตมฺปิ ตํ (สฺยา.)];
ปวชฺชมานาสุ อตีว อจฺฉรา, ภมนฺติ กญฺญา ปทุเมสุ สิกฺขิตาฯ
[1035]
‘‘ยทา จ คีตานิ จ วาทิตานิ จ, นจฺจานิ จิมานิ [เจมานิ (สี.)] สเมนฺติ เอกโต;
อเถตฺถ นจฺจนฺติ อเถตฺถ อจฺฉรา, โอภาสยนฺตี อุภโต วริตฺถิโยฯ
[1036]
‘‘โส โมทสิ ตุริยคณปฺปโพธโน, มหียมาโน วชิราวุโธริว;
อิมาสุ วีณาสุ พหูสุ วคฺคูสุ, มนุญฺญรูปาสุ หทเยริตํ ปีติํฯ
[1037]
‘‘กิํ ตฺวํ ปุเร กมฺมมกาสิ อตฺตนา, มนุสฺสภูโต ปุริมาย ชาติยา;
อุโปสถํ กํ วา [อุโปสถํ กิํ ว (สฺยา.)] ตุวํ อุปาวสิ, กํ [กิํ (สฺยา.)] ธมฺมจริยํ วตมาภิโรจยิฯ
[1038]
‘‘นยีทมปฺปสฺส กตสฺส [นยิทํ อปฺปสฺส กตสฺส (สี. สฺยา.), สาเสทํ อปฺปกตสฺส (ก.)] กมฺมุโน, ปุพฺเพ สุจิณฺณสฺส อุโปสถสฺส วา;
อิทฺธานุภาโว วิปุโล อยํ ตว, ยํ เทวสงฺฆํ อภิโรจเส ภุสํฯ
[1039]
‘‘ทานสฺส เต อิทํ ผลํ, อโถ สีลสฺส วา ปน;
อโถ อญฺชลิกมฺมสฺส, ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโต’’ติฯ
[1040]
โส เทวปุตฺโต อตฺตมโน, โมคฺคลฺลาเนน ปุจฺฉิโต;
ปญฺหํ ปุฏฺโฐ วิยากาสิ, ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลนฺติฯ
[1041]
‘‘ชิตินฺทฺริยํ พุทฺธมโนมนิกฺกมํ, นรุตฺตมํ กสฺสปมคฺคปุคฺคลํ;
อวาปุรนฺตํ อมตสฺส ทฺวารํ, เทวาติเทวํ สตปุญฺญลกฺขณํฯ
[1042]
‘‘ตมทฺทสํ กุญฺชรโมฆติณฺณํ, สุวณฺณสิงฺคีนทพิมฺพสาทิสํ;
ทิสฺวาน ตํ ขิปฺปมหุํ สุจีมโน, ตเมว ทิสฺวาน สุภาสิตทฺธชํฯ
[1043]
‘‘ตมนฺนปานํ อถวาปิ จีวรํ, สุจิํ ปณีตํ รสสา อุเปตํ;
ปุปฺผาภิกฺกิณมฺหิ สเก นิเวสเน, ปติฏฺฐเปสิํ ส อสงฺคมานโสฯ
[1044]
‘‘ตมนฺนปาเนน จ จีวเรน จ, ขชฺเชน โภชฺเชน จ สายเนน จ;
สนฺตปฺปยิตฺวา ทฺวิปทานมุตฺตมํ, โส สคฺคโส เทวปุเร รมามหํฯ
[1045]
‘‘เอเตนุปาเยน อิมํ นิรคฺคฬํ, ยญฺญํ ยชิตฺวา ติวิธํ วิสุทฺธํฯ
ปหายหํ มานุสกํ สมุสฺสยํ, อินฺทูปโม [อินฺทสฺสโม (สฺยา. ก.)] เทวปุเร รมามหํฯ
[1046]
‘‘อายุญฺจ วณฺณญฺจ สุขํ พลญฺจ, ปณีตรูปํ อภิกงฺขตา มุนิ;
อนฺนญฺจ ปานญฺจ พหุํ สุสงฺขตํ, ปติฏฺฐเปตพฺพมสงฺคมานเสฯ
[1047]
[กถา. 799]‘‘นยิมสฺมิํ โลเก ปรสฺมิํ [นยิมสฺมิํ วา โลเก ปรสฺมิํ (กถาวตฺถุ 799), นยิมสฺมิ โลเก ว ปรสฺมิ (?)] วา ปน, พุทฺเธน เสฏฺโฐ ว สโม ว วิชฺชติ;
อาหุเนยฺยานํ [ยมาหุเนยฺยานํ (ก.)] ปรมาหุติํ คโต, ปุญฺญตฺถิกานํ วิปุลปฺผเลสิน’’นฺติฯ
มหารถวิมานํ จุทฺทสมํฯ
มหารถวคฺโค ปญฺจโม นิฏฺฐิโตฯ
ตสฺสุทฺทานํ –
มณฺฑูโก เรวตี ฉตฺโต, กกฺกโฏ ทฺวารปาลโก;
ทฺเว กรณียา ทฺเว สูจิ, ตโย นาคา จ ทฺเว รถา;
ปุริสานํ ปฐโม วคฺโค ปวุจฺจตีติฯ
ภาณวารํ ตติยํ นิฏฺฐิตํฯ
6. ปายาสิวคฺโค
1. ปฐมอคาริยวิมานวตฺถุ
[1048]
‘‘ยถา วนํ จิตฺตลตํ ปภาสติ [ปกาสติ (ก.)], อุยฺยานเสฏฺฐํ ติทสานมุตฺตมํ;
ตถูปมํ ตุยฺหมิทํ วิมานํ, โอภาสยํ ติฏฺฐติ อนฺตลิกฺเขฯ
[1049]
‘‘เทวิทฺธิปตฺโตสิ มหานุภาโว, มนุสฺสภูโต กิมกาสิ ปุญฺญํ;
เกนาสิ เอวํ ชลิตานุภาโว, วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ
[1050]