เมนู

‘‘สีสญฺจิทํ เวฬุริยสฺส นิมฺมิตํ, ยุคญฺจิทํ โลหิตกาย จิตฺติตํ;

ยุตฺตา สุวณฺณสฺส จ รูปิยสฺส จ, โสภนฺติ อสฺสา จ อิเม มโนชวาฯ

[1010]

‘‘โส ติฏฺฐสิ เหมรเถ อธิฏฺฐิโต, เทวานมินฺโทว สหสฺสวาหโน;

ปุจฺฉามิ ตาหํ ยสวนฺต โกวิทํ [โกวิท (ก.)], กถํ ตยา ลทฺโธ อยํ อุฬาโร’’ติฯ

[1011]

‘‘สุชาโต นามหํ ภนฺเต, ราชปุตฺโต ปุเร อหุํ;

ตฺวญฺจ มํ อนุกมฺปาย, สญฺญมสฺมิํ นิเวสยิฯ

[1012]

‘‘ขีณายุกญฺจ มํ ญตฺวา, สรีรํ ปาทาสิ สตฺถุโน;

อิมํ สุชาต ปูเชหิ, ตํ เต อตฺถาย เหหิติฯ

[1013]

‘‘ตาหํ คนฺเธหิ มาเลหิ, ปูชยิตฺวา สมุยฺยุโต;

ปหาย มานุสํ เทหํ, อุปปนฺโนมฺหิ นนฺทนํฯ

[1014]

‘‘นนฺทเน จ วเน [นนฺทโนปวเน (สี.), นนฺทเน ปวเน (สฺยา. ก.)] รมฺเม, นานาทิชคณายุเต;

รมามิ นจฺจคีเตหิ, อจฺฉราหิ ปุรกฺขโต’’ติฯ

จูฬรถวิมานํ เตรสมํฯ

14. มหารถวิมานวตฺถุ

[1015]

‘‘สหสฺสยุตฺตํ หยวาหนํ สุภํ, อารุยฺหิมํ สนฺทนํ เนกจิตฺตํ;

อุยฺยานภูมิํ อภิโต อนุกฺกมํ, ปุรินฺทโท ภูตปตีว วาสโวฯ

[1016]

‘‘โสวณฺณมยา เต รถกุพฺพรา อุโภ, ผเลหิ [ถเลหิ (สี.)] อํเสหิ อตีว สงฺคตา;

สุชาตคุมฺพา นรวีรนิฏฺฐิตา, วิโรจตี ปนฺนรเสว จนฺโทฯ

[1017]

‘‘สุวณฺณชาลาวตโต รโถ อยํ, พหูหิ นานารตเนหิ จิตฺติโต;

สุนนฺทิโฆโส จ สุภสฺสโร จ, วิโรจตี จามรหตฺถพาหุภิฯ

[1018]

‘‘อิมา จ นาภฺโย มนสาภินิมฺมิตา, รถสฺส ปาทนฺตรมชฺฌภูสิตา;

อิมา จ นาภฺโย สตราชิจิตฺติตา, สเตรตา วิชฺชุริวปฺปภาสเรฯ

[1019]

‘‘อเนกจิตฺตาวตโต รโถ อยํ, ปุถู จ เนมี จ สหสฺสรํสิโก;

เตสํ สโร สุยฺยติ [สูยติ (สี.)] วคฺคุรูโป, ปญฺจงฺคิกํ ตุริยมิวปฺปวาทิตํฯ

[1020]

‘‘สิรสฺมิํ จิตฺตํ มณิจนฺทกปฺปิตํ, สทา วิสุทฺธํ รุจิรํ ปภสฺสรํ;

สุวณฺณราชีหิ อตีว สงฺคตํ, เวฬุริยราชีว อตีว โสภติฯ

[1021]

‘‘อิเม จ วาฬี มณิจนฺทกปฺปิตา, อาโรหกมฺพู สุชวา พฺรหูปมาฯ

พฺรหา มหนฺตา พลิโน มหาชวา, มโน ตวญฺญาย ตเถว สิํสเร [สพฺพเร (ก.), สปฺปเร (?)]

[1022]

‘‘อิเม จ สพฺเพ สหิตา จตุกฺกมา, มโน ตวญฺญาย ตเถว สิํสเร;

สมํ วหนฺตา มุทุกา อนุทฺธตา, อาโมทมานา ตุรคาน [ตุรงฺคาน (ก.)] มุตฺตมาฯ

[1023]

‘‘ธุนนฺติ วคฺคนฺติ ปตนฺติ [ปวตฺตนฺติ (ปี. ก.)] จมฺพเร, อพฺภุทฺธุนนฺตา สุกเต ปิฬนฺธเน;

เตสํ สโร สุยฺยติ วคฺคุรูโป, ปญฺจงฺคิกํ ตุริยมิวปฺปวาทิตํฯ

[1024]

‘‘รถสฺส โฆโส อปิฬนฺธนาน จ, ขุรสฺส นาโท [นาที (สฺยา.), นาทิ (ปี. ก.)] อภิหิํสนาย จ;

โฆโส สุวคฺคู สมิตสฺส สุยฺยติ, คนฺธพฺพตูริยานิ วิจิตฺรสํวเนฯ

[1025]

‘‘รเถ ฐิตา ตา มิคมนฺทโลจนา, อาฬารปมฺหา หสิตา ปิยํวทา;

เวฬุริยชาลาวตตา ตนุจฺฉวา, สเทว คนฺธพฺพสูรคฺคปูชิตาฯ

[1026]

‘‘ตา รตฺตรตฺตมฺพรปีตวาสสา, วิสาลเนตฺตา อภิรตฺตโลจนา;

กุเล สุชาตา สุตนู สุจิมฺหิตา, รเถ ฐิตา ปญฺชลิกา อุปฏฺฐิตาฯ

[1027]

‘‘ตา กมฺพุเกยูรธรา สุวาสสา, สุมชฺฌิมา อูรุถนูปปนฺนา;

วฏฺฏงฺคุลิโย สุมุขา สุทสฺสนา, รเถ ฐิตา ปญฺชลิกา อุปฏฺฐิตาฯ

[1028]

‘‘อญฺญา สุเวณี สุสุ มิสฺสเกสิโย, สมํ วิภตฺตาหิ ปภสฺสราหิ จ;

อนุพฺพตา ตา ตว มานเส รตา, รเถ ฐิตา ปญฺชลิกา อุปฏฺฐิตาฯ

[1029]

‘‘อาเวฬินิโย ปทุมุปฺปลจฺฉทา, อลงฺกตา จนฺทนสารวาสิตา [โวสิตา (สฺยา.), ภูสิตา (ก.)];

อนุพฺพตา ตา ตว มานเส รตา, รเถ ฐิตา ปญฺชลิกา อุปฏฺฐิตาฯ

[1030]

‘‘ตา มาลินิโย ปทุมุปฺปลจฺฉทา, อลงฺกตา จนฺทนสารวาสิตา;

อนุพฺพตา ตา ตว มานเส รตา, รเถ ฐิตา ปญฺชลิกา อุปฏฺฐิตาฯ

[1031]

‘‘กณฺเฐสุ เต ยานิ ปิฬนฺธนานิ, หตฺเถสุ ปาเทสุ ตเถว สีเส;

โอภาสยนฺตี ทส สพฺพโส ทิสา, อพฺภุทฺทยํ สารทิโกว ภาณุมาฯ

[1032]

‘‘วาตสฺส เวเคน จ สมฺปกมฺปิตา, ภุเชสุ มาลา อปิฬนฺธนานิ จ;

มุญฺจนฺติ โฆสํ รูจิรํ สุจิํ สุภํ, สพฺเพหิ วิญฺญูหิ สุตพฺพรูปํฯ

[1033]

‘‘อุยฺยานภูมฺยา จ ทุวทฺธโต ฐิตา, รถา จ นาคา ตูริยานิ จ สโร;

ตเมว เทวินฺท ปโมทยนฺติ, วีณา ยถา โปกฺขรปตฺตพาหุภิฯ

[1034]

‘‘อิมาสุ วีณาสุ พหูสุ วคฺคูสุ, มนุญฺญรูปาสุ หทเยริตํ ปีติํ [หทเยริตํ ปติ (สี.), หทเยริตมฺปิ ตํ (สฺยา.)];

ปวชฺชมานาสุ อตีว อจฺฉรา, ภมนฺติ กญฺญา ปทุเมสุ สิกฺขิตาฯ

[1035]

‘‘ยทา จ คีตานิ จ วาทิตานิ จ, นจฺจานิ จิมานิ [เจมานิ (สี.)] สเมนฺติ เอกโต;

อเถตฺถ นจฺจนฺติ อเถตฺถ อจฺฉรา, โอภาสยนฺตี อุภโต วริตฺถิโยฯ

[1036]

‘‘โส โมทสิ ตุริยคณปฺปโพธโน, มหียมาโน วชิราวุโธริว;

อิมาสุ วีณาสุ พหูสุ วคฺคูสุ, มนุญฺญรูปาสุ หทเยริตํ ปีติํฯ

[1037]

‘‘กิํ ตฺวํ ปุเร กมฺมมกาสิ อตฺตนา, มนุสฺสภูโต ปุริมาย ชาติยา;

อุโปสถํ กํ วา [อุโปสถํ กิํ ว (สฺยา.)] ตุวํ อุปาวสิ, กํ [กิํ (สฺยา.)] ธมฺมจริยํ วตมาภิโรจยิฯ

[1038]

‘‘นยีทมปฺปสฺส กตสฺส [นยิทํ อปฺปสฺส กตสฺส (สี. สฺยา.), สาเสทํ อปฺปกตสฺส (ก.)] กมฺมุโน, ปุพฺเพ สุจิณฺณสฺส อุโปสถสฺส วา;

อิทฺธานุภาโว วิปุโล อยํ ตว, ยํ เทวสงฺฆํ อภิโรจเส ภุสํฯ

[1039]

‘‘ทานสฺส เต อิทํ ผลํ, อโถ สีลสฺส วา ปน;

อโถ อญฺชลิกมฺมสฺส, ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโต’’ติฯ

[1040]

โส เทวปุตฺโต อตฺตมโน, โมคฺคลฺลาเนน ปุจฺฉิโต;

ปญฺหํ ปุฏฺโฐ วิยากาสิ, ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลนฺติฯ

[1041]

‘‘ชิตินฺทฺริยํ พุทฺธมโนมนิกฺกมํ, นรุตฺตมํ กสฺสปมคฺคปุคฺคลํ;

อวาปุรนฺตํ อมตสฺส ทฺวารํ, เทวาติเทวํ สตปุญฺญลกฺขณํฯ

[1042]

‘‘ตมทฺทสํ กุญฺชรโมฆติณฺณํ, สุวณฺณสิงฺคีนทพิมฺพสาทิสํ;

ทิสฺวาน ตํ ขิปฺปมหุํ สุจีมโน, ตเมว ทิสฺวาน สุภาสิตทฺธชํฯ

[1043]

‘‘ตมนฺนปานํ อถวาปิ จีวรํ, สุจิํ ปณีตํ รสสา อุเปตํ;

ปุปฺผาภิกฺกิณมฺหิ สเก นิเวสเน, ปติฏฺฐเปสิํ ส อสงฺคมานโสฯ

[1044]

‘‘ตมนฺนปาเนน จ จีวเรน จ, ขชฺเชน โภชฺเชน จ สายเนน จ;

สนฺตปฺปยิตฺวา ทฺวิปทานมุตฺตมํ, โส สคฺคโส เทวปุเร รมามหํฯ

[1045]

‘‘เอเตนุปาเยน อิมํ นิรคฺคฬํ, ยญฺญํ ยชิตฺวา ติวิธํ วิสุทฺธํฯ

ปหายหํ มานุสกํ สมุสฺสยํ, อินฺทูปโม [อินฺทสฺสโม (สฺยา. ก.)] เทวปุเร รมามหํฯ

[1046]

‘‘อายุญฺจ วณฺณญฺจ สุขํ พลญฺจ, ปณีตรูปํ อภิกงฺขตา มุนิ;

อนฺนญฺจ ปานญฺจ พหุํ สุสงฺขตํ, ปติฏฺฐเปตพฺพมสงฺคมานเสฯ

[1047]

[กถา. 799]‘‘นยิมสฺมิํ โลเก ปรสฺมิํ [นยิมสฺมิํ วา โลเก ปรสฺมิํ (กถาวตฺถุ 799), นยิมสฺมิ โลเก ว ปรสฺมิ (?)] วา ปน, พุทฺเธน เสฏฺโฐ ว สโม ว วิชฺชติ;

อาหุเนยฺยานํ [ยมาหุเนยฺยานํ (ก.)] ปรมาหุติํ คโต, ปุญฺญตฺถิกานํ วิปุลปฺผเลสิน’’นฺติฯ

มหารถวิมานํ จุทฺทสมํฯ

มหารถวคฺโค ปญฺจโม นิฏฺฐิโตฯ

ตสฺสุทฺทานํ

มณฺฑูโก เรวตี ฉตฺโต, กกฺกโฏ ทฺวารปาลโก;

ทฺเว กรณียา ทฺเว สูจิ, ตโย นาคา จ ทฺเว รถา;

ปุริสานํ ปฐโม วคฺโค ปวุจฺจตีติฯ

ภาณวารํ ตติยํ นิฏฺฐิตํฯ

6. ปายาสิวคฺโค

1. ปฐมอคาริยวิมานวตฺถุ

[1048]

‘‘ยถา วนํ จิตฺตลตํ ปภาสติ [ปกาสติ (ก.)], อุยฺยานเสฏฺฐํ ติทสานมุตฺตมํ;

ตถูปมํ ตุยฺหมิทํ วิมานํ, โอภาสยํ ติฏฺฐติ อนฺตลิกฺเขฯ

[1049]

‘‘เทวิทฺธิปตฺโตสิ มหานุภาโว, มนุสฺสภูโต กิมกาสิ ปุญฺญํ;

เกนาสิ เอวํ ชลิตานุภาโว, วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ

[1050]