สพฺเพ สมคฺคา หุตฺวาน, อภินิพฺพชฺชิยาถ [อภินิพฺพชฺชยาถ (สี. ปี. อ. นิ. 8.10)] นํ;

การณฺฑวํ [การณฺฑํ ว (สฺยา. ก.) อ. นิ. 8.10] นิทฺธมถ, กสมฺพุํ อปกสฺสถ [อวกสฺสถ (สี. สฺยา. ก.)]ฯ

[284]

ตโต ปลาเป [ปลาเส (ก.)] วาเหถ, อสฺสมเณ สมณมานิเน;

นิทฺธมิตฺวาน ปาปิจฺเฉ, ปาปอาจารโคจเรฯ

[285]

สุทฺธา สุทฺเธหิ สํวาสํ, กปฺปยวฺโห ปติสฺสตา;

ตโต สมคฺคา นิปกา, ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสถาติฯ

ธมฺมจริยสุตฺตํ [กปิลสุตฺตํ (อฏฺฐ.)] ฉฏฺฐํ นิฏฺฐิตํฯ

7. พฺราหฺมณธมฺมิกสุตฺตํ

เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ อถ โข สมฺพหุลา โกสลกา พฺราหฺมณมหาสาลา ชิณฺณา วุฑฺฒา มหลฺลกา อทฺธคตา วโยอนุปฺปตฺตา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธิํ สมฺโมทิํสุฯ สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนา โข เต พฺราหฺมณมหาสาลา ภควนฺตํ เอตทโวจุํ – ‘‘สนฺทิสฺสนฺติ นุ โข, โภ โคตม, เอตรหิ พฺราหฺมณา โปราณานํ พฺราหฺมณานํ พฺราหฺมณธมฺเม’’ติ? ‘‘น โข, พฺราหฺมณา, สนฺทิสฺสนฺติ เอตรหิ พฺราหฺมณา โปราณานํ พฺราหฺมณานํ พฺราหฺมณธมฺเม’’ติฯ ‘‘สาธุ โน ภวํ โคตโม โปราณานํ พฺราหฺมณานํ พฺราหฺมณธมฺมํ ภาสตุ, สเจ โภโต โคตมสฺส อครู’’ติฯ ‘‘เตน หิ, พฺราหฺมณา, สุณาถ, สาธุกํ มนสิ กโรถ, ภาสิสฺสามี’’ติฯ ‘‘เอวํ, โภ’’ติ โข เต พฺราหฺมณมหาสาลา ภควโต ปจฺจสฺโสสุํฯ ภควา เอตทโวจ –

[286]

‘‘อิสโย ปุพฺพกา อาสุํ, สญฺญตตฺตา ตปสฺสิโน;

ปญฺจ กามคุเณ หิตฺวา, อตฺตทตฺถมจาริสุํฯ

[287]

‘‘น ปสู พฺราหฺมณานาสุํ, น หิรญฺญํ น ธานิยํ;

สชฺฌายธนธญฺญาสุํ, พฺรหฺมํ นิธิมปาลยุํฯ

[288]

‘‘ยํ เนสํ ปกตํ อาสิ, ทฺวารภตฺตํ อุปฏฺฐิตํ;

สทฺธาปกตเมสานํ, ทาตเว ตทมญฺญิสุํฯ

[289]

‘‘นานารตฺเตหิ วตฺเถหิ, สยเนหาวสเถหิ จ;

ผีตา ชนปทา รฏฺฐา, เต นมสฺสิํสุ พฺราหฺมเณฯ

[290]

‘‘อวชฺฌา พฺราหฺมณา อาสุํ, อเชยฺยา ธมฺมรกฺขิตา;

น เน โกจิ นิวาเรสิ, กุลทฺวาเรสุ สพฺพโสฯ

[291]

‘‘อฏฺฐจตฺตาลีสํ วสฺสานิ, (โกมาร) พฺรหฺมจริยํ จริํสุ เต;

วิชฺชาจรณปริเยฏฺฐิํ, อจรุํ พฺราหฺมณา ปุเรฯ

[292]

‘‘น พฺราหฺมณา อญฺญมคมุํ, นปิ ภริยํ กิณิํสุ เต;

สมฺปิเยเนว สํวาสํ, สงฺคนฺตฺวา สมโรจยุํฯ

[293]

‘‘อญฺญตฺร ตมฺหา สมยา, อุตุเวรมณิํ ปติ;

อนฺตรา เมถุนํ ธมฺมํ, นาสฺสุ คจฺฉนฺติ พฺราหฺมณาฯ

[294]

‘‘พฺรหฺมจริยญฺจ สีลญฺจ, อชฺชวํ มทฺทวํ ตปํ;

โสรจฺจํ อวิหิํสญฺจ, ขนฺติญฺจาปิ อวณฺณยุํฯ

[295]

‘‘โย เนสํ ปรโม อาสิ, พฺรหฺมา ทฬฺหปรกฺกโม;

ส วาปิ เมถุนํ ธมฺมํ, สุปินนฺเตปิ นาคมาฯ

[296]

‘‘ตสฺส วตฺตมนุสิกฺขนฺตา, อิเธเก วิญฺญุชาติกา;

พฺรหฺมจริยญฺจ สีลญฺจ, ขนฺติญฺจาปิ อวณฺณยุํฯ

[297]

‘‘ตณฺฑุลํ สยนํ วตฺถํ, สปฺปิเตลญฺจ ยาจิย;

ธมฺเมน สโมธาเนตฺวา, ตโต ยญฺญมกปฺปยุํฯ

[298]

‘‘อุปฏฺฐิตสฺมิํ ยญฺญสฺมิํ, นาสฺสุ คาโว หนิํสุ เต;

ยถา มาตา ปิตา ภาตา, อญฺเญ วาปิ จ ญาตกา;

คาโว โน ปรมา มิตฺตา, ยาสุ ชายนฺติ โอสธาฯ

[299]

‘‘อนฺนทา พลทา เจตา, วณฺณทา สุขทา ตถา [สุขทา จ ตา (ก.)];

เอตมตฺถวสํ ญตฺวา, นาสฺสุ คาโว หนิํสุ เตฯ

[300]

‘‘สุขุมาลา มหากายา, วณฺณวนฺโต ยสสฺสิโน;

พฺราหฺมณา เสหิ ธมฺเมหิ, กิจฺจากิจฺเจสุ อุสฺสุกา;

ยาว โลเก อวตฺติํสุ, สุขเมธิตฺถยํ ปชาฯ

[301]

‘‘เตสํ อาสิ วิปลฺลาโส, ทิสฺวาน อณุโต อณุํ;

ราชิโน จ วิยาการํ, นาริโย สมลงฺกตาฯ

[302]

‘‘รเถ จาชญฺญสํยุตฺเต, สุกเต จิตฺตสิพฺพเน;

นิเวสเน นิเวเส จ, วิภตฺเต ภาคโส มิเตฯ

[303]

‘‘โคมณฺฑลปริพฺยูฬฺหํ, นารีวรคณายุตํ;

อุฬารํ มานุสํ โภคํ, อภิชฺฌายิํสุ พฺราหฺมณาฯ

[304]

‘‘เต ตตฺถ มนฺเต คนฺเถตฺวา, โอกฺกากํ ตทุปาคมุํ;

ปหูตธนธญฺโญสิ , ยชสฺสุ พหุ เต วิตฺตํ;

ยชสฺสุ พหุ เต ธนํฯ

[305]

‘‘ตโต จ ราชา สญฺญตฺโต, พฺราหฺมเณหิ รเถสโภ;

อสฺสเมธํ ปุริสเมธํ, สมฺมาปาสํ วาชเปยฺยํ นิรคฺคฬํ;

เอเต ยาเค ยชิตฺวาน, พฺราหฺมณานมทา ธนํฯ

[306]

‘‘คาโว สยนญฺจ วตฺถญฺจ, นาริโย สมลงฺกตา;

รเถ จาชญฺญสํยุตฺเต, สุกเต จิตฺตสิพฺพเนฯ

[307]

‘‘นิเวสนานิ รมฺมานิ, สุวิภตฺตานิ ภาคโส;

นานาธญฺญสฺส ปูเรตฺวา, พฺราหฺมณานมทา ธนํฯ

[308]

‘‘เต จ ตตฺถ ธนํ ลทฺธา, สนฺนิธิํ สมโรจยุํ;

เตสํ อิจฺฉาวติณฺณานํ, ภิยฺโย ตณฺหา ปวฑฺฒถ;

เต ตตฺถ มนฺเต คนฺเถตฺวา, โอกฺกากํ ปุนมุปาคมุํฯ

[309]

‘‘ยถา อาโป จ ปถวี จ, หิรญฺญํ ธนธานิยํ;

เอวํ คาโว มนุสฺสานํ, ปริกฺขาโร โส หิ ปาณินํ;

ยชสฺสุ พหุ เต วิตฺตํ, ยชสฺสุ พหุ เต ธนํฯ

[310]

‘‘ตโต จ ราชา สญฺญตฺโต, พฺราหฺมเณหิ รเถสโภ;

เนกา สตสหสฺสิโย, คาโว ยญฺเญ อฆาตยิฯ

[311]

‘‘น ปาทา น วิสาเณน, นาสฺสุ หิํสนฺติ เกนจิ;

คาโว เอฬกสมานา, โสรตา กุมฺภทูหนา;

ตา วิสาเณ คเหตฺวาน, ราชา สตฺเถน ฆาตยิฯ

[312]

‘‘ตโต เทวา ปิตโร จ [ตโต จ เทวา ปิตโร (สี. สฺยา.)], อินฺโท อสุรรกฺขสา;

อธมฺโม อิติ ปกฺกนฺทุํ, ยํ สตฺถํ นิปตี คเวฯ

[313]

‘‘ตโย โรคา ปุเร อาสุํ, อิจฺฉา อนสนํ ชรา;

ปสูนญฺจ สมารมฺภา, อฏฺฐานวุติมาคมุํฯ

[314]

‘‘เอโส อธมฺโม ทณฺฑานํ, โอกฺกนฺโต ปุราโณ อหุ;

อทูสิกาโย หญฺญนฺติ, ธมฺมา ธํสนฺติ [ธํเสนฺติ (สี. ปี.)] ยาชกาฯ

[315]

‘‘เอวเมโส อณุธมฺโม, โปราโณ วิญฺญุครหิโต;

ยตฺถ เอทิสกํ ปสฺสติ, ยาชกํ ครหตี [ครหี (ก.)] ชโนฯ

[316]

‘‘เอวํ ธมฺเม วิยาปนฺเน, วิภินฺนา สุทฺทเวสฺสิกา;

ปุถู วิภินฺนา ขตฺติยา, ปติํ ภริยาวมญฺญถฯ

[317]

‘‘ขตฺติยา พฺรหฺมพนฺธู จ, เย จญฺเญ โคตฺตรกฺขิตา;

ชาติวาทํ นิรํกตฺวา [นิรากตฺวา (?) ยถา อนิรากตชฺฌาโนติ], กามานํ วสมนฺวคุ’’นฺติฯ

เอวํ วุตฺเต, เต พฺราหฺมณมหาสาลา ภควนฺตํ เอตทโวจุํ – ‘‘อภิกฺกนฺตํ, โภ โคตม…เป. … อุปาสเก โน ภวํ โคตโม ธาเรตุ อชฺชตคฺเค ปาณุเปเต สรณํ คเต’’ติฯ

พฺราหฺมณธมฺมิกสุตฺตํ สตฺตมํ นิฏฺฐิตํฯ

8. นาวาสุตฺตํ

[318]

ยสฺมา หิ ธมฺมํ ปุริโส วิชญฺญา, อินฺทํว นํ เทวตา ปูชเยยฺย;

โส ปูชิโต ตสฺมิ ปสนฺนจิตฺโต, พหุสฺสุโต ปาตุกโรติ ธมฺมํฯ

[319]