14. โปสาลมาณวปุจฺฉา
[1118]
‘‘โย อตีตํ อาทิสติ, (อิจฺจายสฺมา โปสาโล) อเนโช ฉินฺนสํสโย;
ปารคุํ สพฺพธมฺมานํ, อตฺถิ ปญฺเหน อาคมํฯ
[1119]
‘‘วิภูตรูปสญฺญิสฺส , สพฺพกายปฺปหายิโน;
อชฺฌตฺตญฺจ พหิทฺธา จ, นตฺถิ กิญฺจีติ ปสฺสโต;
ญาณํ สกฺกานุปุจฺฉามิ, กถํ เนยฺโย ตถาวิโธ’’ฯ
[1120]
‘‘วิญฺญาณฏฺฐิติโย สพฺพา, (โปสาลาติ ภควา) อภิชานํ ตถาคโต;
ติฏฺฐนฺตเมนํ ชานาติ, วิมุตฺตํ ตปฺปรายณํฯ
[1121]
‘‘อากิญฺจญฺญสมฺภวํ ญตฺวา, นนฺที สํโยชนํ อิติ;
เอวเมตํ อภิญฺญาย, ตโต ตตฺถ วิปสฺสติ;
เอตํ [เอวํ (สฺยา. ก.)] ญาณํ ตถํ ตสฺส, พฺราหฺมณสฺส วุสีมโต’’ติฯ
โปสาลมาณวปุจฺฉา จุทฺทสมา นิฏฺฐิตาฯ
15. โมฆราชมาณวปุจฺฉา
[1122]
‘‘ทฺวาหํ สกฺกํ อปุจฺฉิสฺสํ, (อิจฺจายสฺมา โมฆราชา)
น เม พฺยากาสิ จกฺขุมา;
ยาวตติยญฺจ เทวีสิ, พฺยากโรตีติ เม สุตํฯ
[1123]
‘‘อยํ โลโก ปโร โลโก, พฺรหฺมโลโก สเทวโก;
ทิฏฺฐิํ เต นาภิชานาติ, โคตมสฺส ยสสฺสิโนฯ
[1124]
‘‘เอวํ อภิกฺกนฺตทสฺสาวิํ, อตฺถิ ปญฺเหน อาคมํ;
กถํ โลกํ อเวกฺขนฺตํ, มจฺจุราชา น ปสฺสติ’’ฯ
[1125]
‘‘สุญฺญโต โลกํ อเวกฺขสฺสุ, โมฆราช สทา สโต;
อตฺตานุทิฏฺฐิํ อูหจฺจ, เอวํ มจฺจุตโร สิยา;
เอวํ โลกํ อเวกฺขนฺตํ, มจฺจุราชา น ปสฺสตี’’ติฯ
โมฆราชมาณวปุจฺฉา ปนฺนรสมา นิฏฺฐิตาฯ
16. ปิงฺคิยมาณวปุจฺฉา
[1126]
‘‘ชิณฺโณหมสฺมิ อพโล วีตวณฺโณ, (อิจฺจายสฺมา ปิงฺคิโย)
เนตฺตา น สุทฺธา สวนํ น ผาสุ;
มาหํ นสฺสํ โมมุโห อนฺตราว
อาจิกฺข ธมฺมํ ยมหํ วิชญฺญํ;
ชาติชราย อิธ วิปฺปหานํ’’ฯ
[1127]
‘‘ทิสฺวาน รูเปสุ วิหญฺญมาเน, (ปิงฺคิยาติ ภควา)
รุปฺปนฺติ รูเปสุ ชนา ปมตฺตา;
ตสฺมา ตุวํ ปิงฺคิย อปฺปมตฺโต,
ชหสฺสุ รูปํ อปุนพฺภวาย’’ฯ
[1128]
‘‘ทิสา จตสฺโส วิทิสา จตสฺโส, อุทฺธํ อโธ ทส ทิสา อิมาโย;
น ตุยฺหํ อทิฏฺฐํ อสุตํ อมุตํ [อสุตํ อมุตํ วา (สี.), อสุตามุตํ วา (สฺยา.), อสุตํ’มุตํ วา (ปี.)], อโถ อวิญฺญาตํ กิญฺจนมตฺถิ [กิญฺจิ มตฺถิ (สฺยา.), กิญฺจิ นตฺถิ (ปี.), กิญฺจินมตฺถิ (ก.)] โลเก;
อาจิกฺข ธมฺมํ ยมหํ วิชญฺญํ, ชาติชราย อิธ วิปฺปหานํ’’ฯ
[1129]
‘‘ตณฺหาธิปนฺเน มนุเช เปกฺขมาโน, (ปิงฺคิยาติ ภควา)
สนฺตาปชาเต ชรสา ปเรเต;
ตสฺมา ตุวํ ปิงฺคิย อปฺปมตฺโต, ชหสฺสุ ตณฺหํ อปุนพฺภวายา’’ติฯ
ปิงฺคิยมาณวปุจฺฉา โสฬสมา นิฏฺฐิตาฯ