‘‘ตสฺมา ปชานํ น อุปาทิเยถ, ภิกฺขุ สโต กิญฺจนํ สพฺพโลเก;

อาทานสตฺเต อิติ เปกฺขมาโน, ปชํ อิมํ มจฺจุเธยฺเย วิสตฺต’’นฺติฯ

ภทฺราวุธมาณวปุจฺฉา ทฺวาทสมา นิฏฺฐิตาฯ

13. อุทยมาณวปุจฺฉา

[1111]

‘‘ฌายิํ วิรชมาสีนํ, (อิจฺจายสฺมา อุทโย) กตกิจฺจํ อนาสวํ;

ปารคุํ สพฺพธมฺมานํ, อตฺถิ ปญฺเหน อาคมํ;

อญฺญาวิโมกฺขํ ปพฺรูหิ, อวิชฺชาย ปเภทนํ’’ฯ

[1112]

‘‘ปหานํ กามจฺฉนฺทานํ, (อุทยาติ ภควา) โทมนสฺสาน จูภยํ;

ถินสฺส จ ปนูทนํ, กุกฺกุจฺจานํ นิวารณํฯ

[1113]

‘‘อุเปกฺขาสติสํสุทฺธํ, ธมฺมตกฺกปุเรชวํ;

อญฺญาวิโมกฺขํ ปพฺรูมิ, อวิชฺชาย ปเภทนํ’’ฯ

[1114]

‘‘กิํสุ สํโยชโน โลโก, กิํสุ ตสฺส วิจารณํ;

กิสฺสสฺส วิปฺปหาเนน, นิพฺพานํ อิติ วุจฺจติ’’ฯ

[1115]

‘‘นนฺทิสํโยชโน โลโก, วิตกฺกสฺส วิจารณํ;

ตณฺหาย วิปฺปหาเนน, นิพฺพานํ อิติ วุจฺจติ’’ฯ

[1116]

‘‘กถํ สตสฺส จรโต, วิญฺญาณํ อุปรุชฺฌติ;

ภควนฺตํ ปุฏฺฐุมาคมฺม, ตํ สุโณม วโจ ตว’’ฯ

[1117]

‘‘อชฺฌตฺตญฺจ พหิทฺธา จ, เวทนํ นาภินนฺทโต;

เอวํ สตสฺส จรโต, วิญฺญาณํ อุปรุชฺฌตี’’ติฯ

อุทยมาณวปุจฺฉา เตรสมา นิฏฺฐิตาฯ

14. โปสาลมาณวปุจฺฉา

[1118]

‘‘โย อตีตํ อาทิสติ, (อิจฺจายสฺมา โปสาโล) อเนโช ฉินฺนสํสโย;

ปารคุํ สพฺพธมฺมานํ, อตฺถิ ปญฺเหน อาคมํฯ

[1119]

‘‘วิภูตรูปสญฺญิสฺส , สพฺพกายปฺปหายิโน;

อชฺฌตฺตญฺจ พหิทฺธา จ, นตฺถิ กิญฺจีติ ปสฺสโต;

ญาณํ สกฺกานุปุจฺฉามิ, กถํ เนยฺโย ตถาวิโธ’’ฯ

[1120]

‘‘วิญฺญาณฏฺฐิติโย สพฺพา, (โปสาลาติ ภควา) อภิชานํ ตถาคโต;

ติฏฺฐนฺตเมนํ ชานาติ, วิมุตฺตํ ตปฺปรายณํฯ

[1121]

‘‘อากิญฺจญฺญสมฺภวํ ญตฺวา, นนฺที สํโยชนํ อิติ;

เอวเมตํ อภิญฺญาย, ตโต ตตฺถ วิปสฺสติ;

เอตํ [เอวํ (สฺยา. ก.)] ญาณํ ตถํ ตสฺส, พฺราหฺมณสฺส วุสีมโต’’ติฯ

โปสาลมาณวปุจฺฉา จุทฺทสมา นิฏฺฐิตาฯ

15. โมฆราชมาณวปุจฺฉา

[1122]

‘‘ทฺวาหํ สกฺกํ อปุจฺฉิสฺสํ, (อิจฺจายสฺมา โมฆราชา)

น เม พฺยากาสิ จกฺขุมา;

ยาวตติยญฺจ เทวีสิ, พฺยากโรตีติ เม สุตํฯ

[1123]

‘‘อยํ โลโก ปโร โลโก, พฺรหฺมโลโก สเทวโก;

ทิฏฺฐิํ เต นาภิชานาติ, โคตมสฺส ยสสฺสิโนฯ

[1124]

‘‘เอวํ อภิกฺกนฺตทสฺสาวิํ, อตฺถิ ปญฺเหน อาคมํ;

กถํ โลกํ อเวกฺขนฺตํ, มจฺจุราชา น ปสฺสติ’’ฯ

[1125]