เมนู

วินิจฺฉเย ฐตฺวา สยํ ปมาย, อุทฺธํ ส [อุทฺทํ โส (สี. สฺยา. ปี.)] โลกสฺมิํ วิวาทเมติ;

หิตฺวาน สพฺพานิ วินิจฺฉยานิ, น เมธคํ กุพฺพติ ชนฺตุ โลเกติฯ

จูฬพฺยูหสุตฺตํ ทฺวาทสมํ นิฏฺฐิตํฯ

13. มหาพฺยูหสุตฺตํ

[901]

เย เกจิเม ทิฏฺฐิปริพฺพสานา, อิทเมว สจฺจนฺติ วิวาทยนฺติ [วิวาทิยนฺติ (สี. ปี.)];

สพฺเพว เต นินฺทมนฺวานยนฺติ, อโถ ปสํสมฺปิ ลภนฺติ ตตฺถฯ

[902]

อปฺปญฺหิ เอตํ น อลํ สมาย, ทุเว วิวาทสฺส ผลานิ พฺรูมิ;

เอตมฺปิ ทิสฺวา น วิวาทเยถ, เขมาภิปสฺสํ อวิวาทภูมิํฯ

[903]

ยา กาจิมา สมฺมุติโย ปุถุชฺชา, สพฺพาว เอตา น อุเปติ วิทฺวา;

อนูปโย โส อุปยํ กิเมยฺย, ทิฏฺเฐ สุเต ขนฺติมกุพฺพมาโนฯ

[904]

สีลุตฺตมา สญฺญเมนาหุ สุทฺธิํ, วตํ สมาทาย อุปฏฺฐิตาเส;

อิเธว สิกฺเขม อถสฺส สุทฺธิํ, ภวูปนีตา กุสลา วทานาฯ

[905]

สเจ จุโต สีลวตโต โหติ, ปเวธตี [ส เวธติ (สี. ปี.)] กมฺม วิราธยิตฺวา;

ปชปฺปตี ปตฺถยตี จ สุทฺธิํ, สตฺถาว หีโน ปวสํ ฆรมฺหาฯ

[906]

สีลพฺพตํ วาปิ ปหาย สพฺพํ, กมฺมญฺจ สาวชฺชนวชฺชเมตํ;

สุทฺธิํ อสุทฺธินฺติ อปตฺถยาโน, วิรโต จเร สนฺติมนุคฺคหายฯ

[907]

ตมูปนิสฺสาย ชิคุจฺฉิตํ วา, อถวาปิ ทิฏฺฐํ ว สุตํ มุตํ วา;

อุทฺธํสรา สุทฺธิมนุตฺถุนนฺติ, อวีตตณฺหาเส ภวาภเวสุฯ

[908]

ปตฺถยมานสฺส หิ ชปฺปิตานิ, ปเวธิตํ วาปิ ปกปฺปิเตสุ;

จุตูปปาโต อิธ ยสฺส นตฺถิ, ส เกน เวเธยฺย กุหิํว ชปฺเป [กุหิญฺจิ ชปฺเป (สี. สฺยา. ก.), กุหิํ ปชปฺเป (ปี.) นิทฺเทโส ปสฺสิตพฺโพ]

[909]

ยมาหุ ธมฺมํ ปรมนฺติ เอเก, ตเมว หีนนฺติ ปนาหุ อญฺเญ;

สจฺโจ นุ วาโท กตโม อิเมสํ, สพฺเพว หีเม กุสลา วทานาฯ

[910]

สกญฺหิ ธมฺมํ ปริปุณฺณมาหุ, อญฺญสฺส ธมฺมํ ปน หีนมาหุ;

เอวมฺปิ วิคฺคยฺห วิวาทยนฺติ, สกํ สกํ สมฺมุติมาหุ สจฺจํฯ

[911]

ปรสฺส เจ วมฺภยิเตน หีโน, น โกจิ ธมฺเมสุ วิเสสิ อสฺส;

ปุถู หิ อญฺญสฺส วทนฺติ ธมฺมํ, นิหีนโต สมฺหิ ทฬฺหํ วทานาฯ

[912]

สทฺธมฺมปูชาปิ เนสํ ตเถว, ยถา ปสํสนฺติ สกายนานิ;

สพฺเพว วาทา [สพฺเพ ปวาทา (สฺยา.)] ตถิยา [ตถิวา (สพฺพตฺถ)] ภเวยฺยุํ, สุทฺธี หิ เนสํ ปจฺจตฺตเมวฯ

[913]

พฺราหฺมณสฺส ปรเนยฺยมตฺถิ, ธมฺเมสุ นิจฺเฉยฺย สมุคฺคหีตํ;

ตสฺมา วิวาทานิ อุปาติวตฺโต, น หิ เสฏฺฐโต ปสฺสติ ธมฺมมญฺญํฯ

[914]

ชานามิ ปสฺสามิ ตเถว เอตํ, ทิฏฺฐิยา เอเก ปจฺเจนฺติ สุทฺธิํ;

อทฺทกฺขิ เจ กิญฺหิ ตุมสฺส เตน, อติสิตฺวา อญฺเญน วทนฺติ สุทฺธิํฯ

[915]

ปสฺสํ นโร ทกฺขติ [ทกฺขิติ (สี.)] นามรูปํ, ทิสฺวาน วา ญสฺสติ ตานิเมว;

กามํ พหุํ ปสฺสตุ อปฺปกํ วา, น หิ เตน สุทฺธิํ กุสลา วทนฺติฯ

[916]

นิวิสฺสวาที น หิ สุพฺพินาโย, ปกปฺปิตํ ทิฏฺฐิ ปุเรกฺขราโน;

ยํ นิสฺสิโต ตตฺถ สุภํ วทาโน, สุทฺธิํวโท ตตฺถ ตถทฺทสา โสฯ

[917]

น พฺราหฺมโณ กปฺปมุเปติ สงฺขา [สงฺขํ (สี. สฺยา. ปี.)], น ทิฏฺฐิสารี นปิ ญาณพนฺธุ;

ญตฺวา จ โส สมฺมุติโย [สมฺมติโย (สฺยา.)] ปุถุชฺชา, อุเปกฺขตี อุคฺคหณนฺติ มญฺเญฯ

[918]

วิสฺสชฺช คนฺถานิ มุนีธ โลเก, วิวาทชาเตสุ น วคฺคสารี;

สนฺโต อสนฺเตสุ อุเปกฺขโก โส, อนุคฺคโห อุคฺคหณนฺติ มญฺเญฯ

[919]

ปุพฺพาสเว หิตฺวา นเว อกุพฺพํ, น ฉนฺทคู โนปิ นิวิสฺสวาที;

ส วิปฺปมุตฺโต ทิฏฺฐิคเตหิ ธีโร, น ลิมฺปติ [น ลิปฺปติ (สี. ปี.)] โลเก อนตฺตครหีฯ

[920]

สพฺพธมฺเมสุ วิเสนิภูโต, ยํ กิญฺจิ ทิฏฺฐํ ว สุตํ มุตํ วา;

ส ปนฺนภาโร มุนิ วิปฺปมุตฺโต, น กปฺปิโย นูปรโต น ปตฺถิโยติฯ

มหาพฺยูหสุตฺตํ เตรสมํ นิฏฺฐิตํฯ

14. ตุวฏกสุตฺตํ

[921]

‘‘ปุจฺฉามิ ตํ อาทิจฺจพนฺธุ [อาทิจฺจพนฺธุํ (สี. สฺยา.)], วิเวกํ สนฺติปทญฺจ มเหสิ;

กถํ ทิสฺวา นิพฺพาติ ภิกฺขุ, อนุปาทิยาโน โลกสฺมิํ กิญฺจิ’’ฯ

[922]

‘‘มูลํ ปปญฺจสงฺขาย, (อิติ ภควา)

มนฺตา อสฺมีติ สพฺพมุปรุนฺเธ [สพฺพมุปรุทฺเธ (สฺยา. ปี. ก.)];

ยา กาจิ ตณฺหา อชฺฌตฺตํ,

ตาสํ วินยา [วินยาย (?)] สทา สโต สิกฺเขฯ

[923]

‘‘ยํ กิญฺจิ ธมฺมมภิชญฺญา, อชฺฌตฺตํ อถวาปิ พหิทฺธา;

น เตน ถามํ [มานํ (สี. ก.)] กุพฺเพถ, น หิ สา นิพฺพุติ สตํ วุตฺตาฯ

[924]

‘‘เสยฺโย น เตน มญฺเญยฺย, นีเจยฺโย อถวาปิ สริกฺโข;

ผุฏฺโฐ [ปุฏฺโฐ (สี. สฺยา. ก.)] อเนกรูเปหิ, นาตุมานํ วิกปฺปยํ ติฏฺเฐฯ

[925]

‘‘อชฺฌตฺตเมวุปสเม , น อญฺญโต ภิกฺขุ สนฺติเมเสยฺย;

อชฺฌตฺตํ อุปสนฺตสฺส, นตฺถิ อตฺตา กุโต นิรตฺตา วาฯ

[926]