‘‘โย จ ธมฺมมภิญฺญาย, ธมฺมมญฺญาย ปณฺฑิโต;

รหโทว นิวาเต จ, อเนโช วูปสมฺมติฯ

‘‘อเนโช โส อเนชสฺส, นิพฺพุตสฺส จ นิพฺพุโต;

อคิทฺโธ วีตเคธสฺส, ปสฺส ยาวญฺจ สนฺติเก’’ติฯ

อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ตติยํฯ

4. อคฺคิสุตฺตํ

[93] วุตฺตญฺเหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –

‘‘ตโยเม, ภิกฺขเว, อคฺคีฯ กตเม ตโย? ราคคฺคิ, โทสคฺคิ, โมหคฺคิ – อิเม โข, ภิกฺขเว, ตโย อคฺคี’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –

‘‘ราคคฺคิ ทหติ มจฺเจ, รตฺเต กาเมสุ มุจฺฉิเต;

โทสคฺคิ ปน พฺยาปนฺเน, นเร ปาณาติปาติโนฯ

‘‘โมหคฺคิ ปน สมฺมูฬฺเห, อริยธมฺเม อโกวิเท;

เอเต อคฺคี อชานนฺตา, สกฺกายาภิรตา ปชาฯ

‘‘เต วฑฺฒยนฺติ นิรยํ, ติรจฺฉานญฺจ โยนิโย;

อสุรํ เปตฺติวิสยํ, อมุตฺตา มารพนฺธนาฯ

‘‘เย จ รตฺตินฺทิวา ยุตฺตา, สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเน;

เต นิพฺพาเปนฺติ ราคคฺคิํ, นิจฺจํ อสุภสญฺญิโนฯ

‘‘โทสคฺคิํ ปน เมตฺตาย, นิพฺพาเปนฺติ นรุตฺตมา;

โมหคฺคิํ ปน ปญฺญาย, ยายํ นิพฺเพธคามินีฯ

‘‘เต นิพฺพาเปตฺวา นิปกา, รตฺตินฺทิวมตนฺทิตา;

อเสสํ ปรินิพฺพนฺติ, อเสสํ ทุกฺขมจฺจคุํฯ

‘‘อริยทฺทสา เวทคุโน, สมฺมทญฺญาย ปณฺฑิตา;

ชาติกฺขยมภิญฺญาย, นาคจฺฉนฺติ ปุนพฺภว’’นฺติฯ

อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ จตุตฺถํฯ

5. อุปปริกฺขสุตฺตํ

[94] วุตฺตญฺเหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –

‘‘ตถา ตถา, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อุปปริกฺเขยฺย ยถา ยถาสฺส [ยถา ยถา (พหูสุ)] อุปปริกฺขโต พหิทฺธา จสฺส วิญฺญาณํ อวิกฺขิตฺตํ อวิสฏํ อชฺฌตฺตํ อสณฺฐิตํ อนุปาทาย น ปริตสฺเสยฺยฯ พหิทฺธา, ภิกฺขเว, วิญฺญาเณ อวิกฺขิตฺเต อวิสเฏ สติ อชฺฌตฺตํ อสณฺฐิเต อนุปาทาย อปริตสฺสโต อายติํ ชาติชรามรณทุกฺขสมุทยสมฺภโว น โหตี’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –

‘‘สตฺตสงฺคปฺปหีนสฺส, เนตฺติจฺฉินฺนสฺส ภิกฺขุโน;

วิกฺขีโณ ชาติสํสาโร, นตฺถิ ตสฺส ปุนพฺภโว’’ติฯ

อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ปญฺจมํฯ

6. กามูปปตฺติสุตฺตํ

[95] วุตฺตญฺเหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –

‘‘ติสฺโส อิมา, ภิกฺขเว, กามูปปตฺติโย [กามุปฺปตฺติโย (สี.)]ฯ กตมา ติสฺโส? ปจฺจุปฏฺฐิตกามา, นิมฺมานรติโน , ปรนิมฺมิตวสวตฺติโน – อิมา โข, ภิกฺขเว, ติสฺโส กามูปปตฺติโย’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –

‘‘ปจฺจุปฏฺฐิตกามา จ, เย เทวา วสวตฺติโน;

นิมฺมานรติโน เทวา, เย จญฺเญ กามโภคิโน;

อิตฺถภาวญฺญถาภาวํ , สํสารํ นาติวตฺตเรฯ

‘‘เอตมาทีนวํ ญตฺวา, กามโภเคสุ ปณฺฑิโต;

สพฺเพ ปริจฺจเช กาเม, เย ทิพฺพา เย จ มานุสาฯ

‘‘ปิยรูปสาตคธิตํ , เฉตฺวา โสตํ ทุรจฺจยํ;

อเสสํ ปรินิพฺพนฺติ, อเสสํ ทุกฺขมจฺจคุํฯ

‘‘อริยทฺทสา เวทคุโน, สมฺมทญฺญาย ปณฺฑิตา;

ชาติกฺขยมภิญฺญาย, นาคจฺฉนฺติ ปุนพฺภว’’นฺติฯ

อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ฉฏฺฐํฯ