เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, ฉวาลาตํ อุภโตปทิตฺตํ มชฺเฌ คูถคตํ เนว คาเม กฏฺฐตฺถํ ผรติ น อรญฺเญः ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ปุคฺคลํ วทามิ คิหิโภคา ปริหีโน สามญฺญตฺถญฺจ น ปริปูเรตี’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –
‘‘คิหิโภคา ปริหีโน, สามญฺญตฺถญฺจ ทุพฺภโค;
ปริธํสมาโน ปกิเรติ, ฉวาลาตํว นสฺสติฯ
‘‘กาสาวกณฺฐา พหโว, ปาปธมฺมา อสญฺญตา;
ปาปา ปาเปหิ กมฺเมหิ, นิรยํ เต อุปปชฺชเรฯ
‘‘เสยฺโย อโยคุโฬ ภุตฺโต, ตตฺโต อคฺคิสิขูปโม;
ยญฺเจ ภุญฺเชยฺย ทุสฺสีโล, รฏฺฐปิณฺฑมสญฺญโต’’ติฯ
อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ทุติยํฯ
3. สงฺฆาฏิกณฺณสุตฺตํ
[92] วุตฺตญฺเหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –
‘‘สงฺฆาฏิกณฺเณ เจปิ, ภิกฺขเว , ภิกฺขุ คเหตฺวา ปิฏฺฐิโต ปิฏฺฐิโต อนุพนฺโธ อสฺส ปาเท ปาทํ นิกฺขิปนฺโต, โส จ โหติ อภิชฺฌาลุ กาเมสุ ติพฺพสาราโค พฺยาปนฺนจิตฺโต ปทุฏฺฐมนสงฺกปฺโป มุฏฺฐสฺสติ อสมฺปชาโน อสมาหิโต วิพฺภนฺตจิตฺโต ปากตินฺทฺริโย; อถ โข โส อารกาว มยฺหํ, อหญฺจ ตสฺสฯ ตํ กิสฺส เหตุ? ธมฺมญฺหิ โส, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ น ปสฺสติฯ ธมฺมํ อปสฺสนฺโต น มํ ปสฺสติ [มํ น ปสฺสติ (สฺยา.)]ฯ
‘‘โยชนสเต เจปิ โส, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ วิหเรยฺยฯ โส จ โหติ อนภิชฺฌาลุ กาเมสุ น ติพฺพสาราโค อพฺยาปนฺนจิตฺโต อปทุฏฺฐมนสงฺกปฺโป อุปฏฺฐิตสฺสติ สมฺปชาโน สมาหิโต เอกคฺคจิตฺโต สํวุตินฺทฺริโย; อถ โข โส สนฺติเกว มยฺหํ, อหญฺจ ตสฺสฯ ตํ กิสฺส เหตุ? ธมฺมํ หิ โส, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ปสฺสติ; ธมฺมํ ปสฺสนฺโต มํ ปสฺสตี’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –
‘‘อนุพนฺโธปิ เจ อสฺส, มหิจฺโฉ จ วิฆาตวา;
เอชานุโค อเนชสฺส, นิพฺพุตสฺส อนิพฺพุโต;
คิทฺโธ โส วีตเคธสฺส, ปสฺส ยาวญฺจ อารกาฯ
‘‘โย จ ธมฺมมภิญฺญาย, ธมฺมมญฺญาย ปณฺฑิโต;
รหโทว นิวาเต จ, อเนโช วูปสมฺมติฯ
‘‘อเนโช โส อเนชสฺส, นิพฺพุตสฺส จ นิพฺพุโต;
อคิทฺโธ วีตเคธสฺส, ปสฺส ยาวญฺจ สนฺติเก’’ติฯ
อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ตติยํฯ
4. อคฺคิสุตฺตํ
[93] วุตฺตญฺเหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –
‘‘ตโยเม, ภิกฺขเว, อคฺคีฯ กตเม ตโย? ราคคฺคิ, โทสคฺคิ, โมหคฺคิ – อิเม โข, ภิกฺขเว, ตโย อคฺคี’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –
‘‘ราคคฺคิ ทหติ มจฺเจ, รตฺเต กาเมสุ มุจฺฉิเต;
โทสคฺคิ ปน พฺยาปนฺเน, นเร ปาณาติปาติโนฯ
‘‘โมหคฺคิ ปน สมฺมูฬฺเห, อริยธมฺเม อโกวิเท;
เอเต อคฺคี อชานนฺตา, สกฺกายาภิรตา ปชาฯ
‘‘เต วฑฺฒยนฺติ นิรยํ, ติรจฺฉานญฺจ โยนิโย;
อสุรํ เปตฺติวิสยํ, อมุตฺตา มารพนฺธนาฯ
‘‘เย จ รตฺตินฺทิวา ยุตฺตา, สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเน;
เต นิพฺพาเปนฺติ ราคคฺคิํ, นิจฺจํ อสุภสญฺญิโนฯ
‘‘โทสคฺคิํ ปน เมตฺตาย, นิพฺพาเปนฺติ นรุตฺตมา;
โมหคฺคิํ ปน ปญฺญาย, ยายํ นิพฺเพธคามินีฯ
‘‘เต นิพฺพาเปตฺวา นิปกา, รตฺตินฺทิวมตนฺทิตา;
อเสสํ ปรินิพฺพนฺติ, อเสสํ ทุกฺขมจฺจคุํฯ
‘‘อริยทฺทสา เวทคุโน, สมฺมทญฺญาย ปณฺฑิตา;
ชาติกฺขยมภิญฺญาย, นาคจฺฉนฺติ ปุนพฺภว’’นฺติฯ
อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ จตุตฺถํฯ