กตเม ตโย? อิธ, ภิกฺขเว, เสโข ภิกฺขุ น กมฺมาราโม โหติ, น กมฺมรโต, น กมฺมารามตมนุยุตฺโต; น ภสฺสาราโม โหติ, น ภสฺสรโต, น ภสฺสารามตมนุยุตฺโต; น นิทฺทาราโม โหติ, น นิทฺทารโต , น นิทฺทารามตมนุยุตฺโตฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ตโย ธมฺมา เสขสฺส ภิกฺขุโน อปริหานาย สํวตฺตนฺตี’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –

‘‘กมฺมาราโม ภสฺสาราโม [ภสฺสรโต (สพฺพถ)], นิทฺทาราโม จ อุทฺธโต;

อภพฺโพ ตาทิโส ภิกฺขุ, ผุฏฺฐุํ สมฺโพธิมุตฺตมํฯ

‘‘ตสฺมา หิ อปฺปกิจฺจสฺส, อปฺปมิทฺโธ อนุทฺธโต;

ภพฺโพ โส ตาทิโส ภิกฺขุ, ผุฏฺฐุํ สมฺโพธิมุตฺตม’’นฺติฯ

อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ทสมํฯ

ตติโย วคฺโค นิฏฺฐิโตฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

ทฺเว ทิฏฺฐี นิสฺสรณํ รูปํ, ปุตฺโต อวุฏฺฐิเกน จ;

สุขา จ ภิทุโร [ภินฺทนา (สพฺพตฺถ)] ธาตุ, ปริหาเนน เต ทสาติฯ

4. จตุตฺถวคฺโค

1. วิตกฺกสุตฺตํ

[80] วุตฺตญฺเหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –

‘‘ตโยเม, ภิกฺขเว, อกุสลวิตกฺกาฯ กตเม ตโย? อนวญฺญตฺติปฏิสํยุตฺโต วิตกฺโก, ลาภสกฺการสิโลกปฏิสํยุตฺโต วิตกฺโก, ปรานุทฺทยตาปฏิสํยุตฺโต วิตกฺโกฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ตโย อกุสลวิตกฺกา’’ติ ฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –

‘‘อนวญฺญตฺติสํยุตฺโต, ลาภสกฺการคารโว;

สหนนฺที อมจฺเจหิ, อารา สํโยชนกฺขยาฯ

‘‘โย จ ปุตฺตปสุํ หิตฺวา, วิวาเห สํหรานิ [สงฺคหานิ (ก. สี. สฺยา. ปี.)] จ;

ภพฺโพ โส ตาทิโส ภิกฺขุ, ผุฏฺฐุํ สมฺโพธิมุตฺตม’’นฺติฯ

อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ปฐมํฯ