‘‘กถญฺจ , ภิกฺขเว, ปุตฺโต อนุชาโต โหติ? อิธ, ภิกฺขเว, ปุตฺตสฺส มาตาปิตโร โหนฺติ พุทฺธํ สรณํ คตา, ธมฺมํ สรณํ คตา, สงฺฆํ สรณํ คตา; ปาณาติปาตา ปฏิวิรตา, อทินฺนาทานา ปฏิวิรตา, กาเมสุมิจฺฉาจารา ปฏิวิรตา, มุสาวาทา ปฏิวิรตา, สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐานา ปฏิวิรตา, สีลวนฺโต กลฺยาณธมฺมาฯ ปุตฺโตปิ เนสํ โหติ พุทฺธํ สรณํ คโต, ธมฺมํ สรณํ คโต, สงฺฆํ สรณํ คโต; ปาณาติปาตา ปฏิวิรโต, อทินฺนาทานา ปฏิวิรโต, กาเมสุมิจฺฉาจารา ปฏิวิรโต, มุสาวาทา ปฏิวิรโต, สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐานา ปฏิวิรโต, สีลวา กลฺยาณธมฺโมฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุตฺโต อนุชาโต โหติฯ

‘‘กถญฺจ , ภิกฺขเว, ปุตฺโต อวชาโต โหติ? อิธ, ภิกฺขเว, ปุตฺตสฺส มาตาปิตโร โหนฺติ พุทฺธํ สรณํ คตา, ธมฺมํ สรณํ คตา, สงฺฆํ สรณํ คตา; ปาณาติปาตา ปฏิวิรตา, อทินฺนาทานา ปฏิวิรตา, กาเมสุมิจฺฉาจารา ปฏิวิรตา, มุสาวาทา ปฏิวิรตา, สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐานา ปฏิวิรตา, สีลวนฺโต กลฺยาณธมฺมาฯ ปุตฺโต จ เนสํ โหติ น พุทฺธํ สรณํ คโต, น ธมฺมํ สรณํ คโต, น สงฺฆํ สรณํ คโต; ปาณาติปาตา อปฺปฏิวิรโต, อทินฺนาทานา อปฺปฏิวิรโต, กาเมสุมิจฺฉาจารา อปฺปฏิวิรโต, มุสาวาทา อปฺปฏิวิรโต, สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐานา อปฺปฏิวิรโต, ทุสฺสีโล ปาปธมฺโมฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุตฺโต อวชาโต โหติฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ตโย ปุตฺตา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิ’’นฺติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –

‘‘อติชาตํ อนุชาตํ, ปุตฺตมิจฺฉนฺติ ปณฺฑิตา;

อวชาตํ น อิจฺฉนฺติ, โย โหติ กุลคนฺธโนฯ

‘‘เอเต โข ปุตฺตา โลกสฺมิํ, เย ภวนฺติ อุปาสกา;

สทฺธา สีเลน สมฺปนฺนา, วทญฺญู วีตมจฺฉรา;

จนฺโท อพฺภฆนา มุตฺโต, ปริสาสุ วิโรจเร’’ติฯ

อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ปญฺจมํฯ

6. อวุฏฺฐิกสุตฺตํ

[75] วุตฺตญฺเหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –

‘‘ตโยเม, ภิกฺขเว, ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิํฯ กตเม ตโย? อวุฏฺฐิกสโม , ปเทสวสฺสี, สพฺพตฺถาภิวสฺสีฯ

‘‘กถญฺจ , ภิกฺขเว, ปุคฺคโล อวุฏฺฐิกสโม โหติ? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล สพฺเพสญฺเญว น ทาตา โหติ, สมณพฺราหฺมณกปณทฺธิกวนิพฺพกยาจกานํ [… วณิพฺพกยาจกานํ (สี.)] อนฺนํ ปานํ วตฺถํ ยานํ มาลาคนฺธวิเลปนํ เสยฺยาวสถปทีเปยฺยํฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล อวุฏฺฐิกสโม โหติฯ

‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล ปเทสวสฺสี โหติ? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล เอกจฺจานํ ทาตา (โหติ) [( ) นตฺถิ สฺยามโปตฺถเก], เอกจฺจานํ น ทาตา โหติ สมณพฺราหฺมณกปณทฺธิกวนิพฺพกยาจกานํ อนฺนํ ปานํ วตฺถํ ยานํ มาลาคนฺธวิเลปนํ เสยฺยาวสถปทีเปยฺยํฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล ปเทสวสฺสี โหติฯ

‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล สพฺพตฺถาภิวสฺสี โหติ? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล สพฺเพสํว เทติ, สมณพฺราหฺมณกปณทฺธิกวนิพฺพกยาจกานํ อนฺนํ ปานํ วตฺถํ ยานํ มาลาคนฺธวิเลปนํ เสยฺยาวสถปทีเปยฺยํฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล สพฺพตฺถาภิวสฺสี โหติฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ตโย ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิ’’นฺติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –

‘‘น สมเณ น พฺราหฺมเณ, น กปณทฺธิกวนิพฺพเก;

ลทฺธาน สํวิภาเชติ, อนฺนํ ปานญฺจ โภชนํ;

ตํ เว อวุฏฺฐิกสโมติ, อาหุ นํ ปุริสาธมํฯ

‘‘เอกจฺจานํ น ททาติ, เอกจฺจานํ ปเวจฺฉติ;

ตํ เว ปเทสวสฺสีติ, อาหุ เมธาวิโน ชนาฯ

‘‘สุภิกฺขวาโจ ปุริโส, สพฺพภูตานุกมฺปโก;

อาโมทมาโน ปกิเรติ, เทถ เทถาติ ภาสติฯ

‘‘ยถาปิ เมโฆ ถนยิตฺวา, คชฺชยิตฺวา ปวสฺสติ;

ถลํ นินฺนญฺจ ปูเรติ, อภิสนฺทนฺโตว [อภิสนฺเทนฺโตว (?)] วารินาฯ

‘‘เอวเมว อิเธกจฺโจ, ปุคฺคโล โหติ ตาทิโส;

ธมฺเมน สํหริตฺวาน, อุฏฺฐานาธิคตํ ธนํ;

ตปฺเปติ อนฺนปาเนน, สมฺมา ปตฺเต วนิพฺพเก’’ติฯ

อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ฉฏฺฐํฯ

7. สุขปตฺถนาสุตฺตํ

[76] วุตฺตญฺเหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –

‘‘ตีณิมานิ, ภิกฺขเว, สุขานิ ปตฺถยมาโน สีลํ รกฺเขยฺย ปณฺฑิโตฯ กตมานิ ตีณิ? ปสํสา เม อาคจฺฉตูติ [อาคจฺฉนฺตูติ (สฺยา.)] สีลํ รกฺเขยฺย ปณฺฑิโต, โภคา เม อุปฺปชฺชนฺตูติ สีลํ รกฺเขยฺย ปณฺฑิโต, กายสฺส เภทา ปรํ มรณา สุคติํ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺชิสฺสามีติ สีลํ รกฺเขยฺย ปณฺฑิโตฯ อิมานิ โข, ภิกฺขเว, ตีณิ สุขานิ ปตฺถยมาโน สีลํ รกฺเขยฺย ปณฺฑิโต’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –

‘‘สีลํ รกฺเขยฺย เมธาวี, ปตฺถยาโน ตโย สุเข;

ปสํสํ วิตฺตลาภญฺจ, เปจฺจ สคฺเค ปโมทนํฯ

‘‘อกโรนฺโตปิ เจ ปาปํ, กโรนฺตมุปเสวติ;

สงฺกิโย โหติ ปาปสฺมิํ, อวณฺโณ จสฺส รูหติฯ

‘‘ยาทิสํ กุรุเต มิตฺตํ, ยาทิสํ จูปเสวติ;

ส เว ตาทิสโก โหติ, สหวาโส หิ [สหวาโสปิ (สี. ก.)] ตาทิโสฯ

‘‘เสวมาโน เสวมานํ, สมฺผุฏฺโฐ สมฺผุสํ ปรํ;

สโร ทิทฺโธ กลาปํว, อลิตฺตมุปลิมฺปติ;

อุปเลปภยา [อุปลิมฺปภยา (ก.)] ธีโร, เนว ปาปสขา สิยาฯ

‘‘ปูติมจฺฉํ กุสคฺเคน, โย นโร อุปนยฺหติ;

กุสาปิ ปูติ วายนฺติ, เอวํ พาลูปเสวนาฯ

‘‘ตครญฺจ ปลาเสน, โย นโร อุปนยฺหติ;

ปตฺตาปิ สุรภิ วายนฺติ, เอวํ ธีรูปเสวนาฯ