กตมานิ ตีณิ? ทานมยํ ปุญฺญกิริยวตฺถุ, สีลมยํ ปุญฺญกิริยวตฺถุ, ภาวนามยํ ปุญฺญกิริยวตฺถุ – อิมานิ โข, ภิกฺขเว, ตีณิ ปุญฺญกิริยวตฺถูนี’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –
‘‘ปุญฺญเมว โส สิกฺเขยฺย, อายตคฺคํ สุขุทฺรยํ;
ทานญฺจ สมจริยญฺจ, เมตฺตจิตฺตญฺจ ภาวเยฯ
‘‘เอเต ธมฺเม ภาวยิตฺวา, ตโย สุขสมุทฺทเย;
อพฺยาปชฺฌํ สุขํ โลกํ, ปณฺฑิโต อุปปชฺชตี’’ติฯ
อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ปฐมํฯ
2. จกฺขุสุตฺตํ
[61] วุตฺตญฺเหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –
‘‘ตีณิมานิ, ภิกฺขเว, จกฺขูนิฯ กตมานิ ตีณิ? มํสจกฺขุ, ทิพฺพจกฺขุ, ปญฺญาจกฺขุ – อิมานิ โข, ภิกฺขเว, ตีณิ จกฺขูนี’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –
‘‘มํสจกฺขุ ทิพฺพจกฺขุ, ปญฺญาจกฺขุ อนุตฺตรํ;
เอตานิ ตีณิ จกฺขูนิ, อกฺขาสิ ปุริสุตฺตโมฯ
‘‘มํสจกฺขุสฺส อุปฺปาโท, มคฺโค ทิพฺพสฺส จกฺขุโน;
ยโต ญาณํ อุทปาทิ, ปญฺญาจกฺขุ อนุตฺตรํ;
ยสฺส จกฺขุสฺส ปฏิลาภา, สพฺพทุกฺขา ปมุจฺจตี’’ติฯ
อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ทุติยํฯ
3. อินฺทฺริยสุตฺตํ
[62] วุตฺตญฺเหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –
‘‘ตีณิมานิ, ภิกฺขเว, อินฺทฺริยานิฯ กตมานิ ตีณิ? อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยํ, อญฺญินฺทฺริยํ, อญฺญาตาวินฺทฺริยํ – อิมานิ โข, ภิกฺขเว, ตีณิ อินฺทฺริยานี’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –
‘‘เสขสฺส สิกฺขมานสฺส, อุชุมคฺคานุสาริโน;
ขยสฺมิํ ปฐมํ ญาณํ, ตโต อญฺญา อนนฺตราฯ