1. มูลสุตฺตํ

[50] วุตฺตญฺเหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –

‘‘ตีณิมานิ, ภิกฺขเว, อกุสลมูลานิฯ กตมานิ ตีณิ? โลโภ อกุสลมูลํ, โทโส อกุสลมูลํ, โมโห อกุสลมูลํ – อิมานิ โข, ภิกฺขเว, ตีณิ อกุสลมูลานี’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –

‘‘โลโภ โทโส จ โมโห จ, ปุริสํ ปาปเจตสํ;

หิํสนฺติ อตฺตสมฺภูตา, ตจสารํว สมฺผล’’นฺติฯ

อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ปฐมํฯ

2. ธาตุสุตฺตํ

[51] วุตฺตญฺเหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –

‘‘ติสฺโส อิมา, ภิกฺขเว, ธาตุโยฯ กตมา ติสฺโส? รูปธาตุ, อรูปธาตุ, นิโรธธาตุ – อิมา โข, ภิกฺขเว, ติสฺโส ธาตุโย’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –

‘‘รูปธาตุํ [รูปธาตุ (สพฺพตฺถ)] ปริญฺญาย, อรูเปสุ อสณฺฐิตา;

นิโรเธ เย วิมุจฺจนฺติ, เต ชนา มจฺจุหายิโนฯ

‘‘กาเยน อมตํ ธาตุํ, ผุสยิตฺวา [ผุสฺสยิตฺวา (สฺยา.), ผสฺสยิตฺวา (ปี.)] นิรูปธิํ;

อุปธิปฺปฏินิสฺสคฺคํ, สจฺฉิกตฺวา อนาสโว;

เทเสติ สมฺมาสมฺพุทฺโธ, อโสกํ วิรชํ ปท’’นฺติฯ

อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ทุติยํฯ

3. ปฐมเวทนาสุตฺตํ

[52] วุตฺตญฺเหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –

‘‘ติสฺโส อิมา, ภิกฺขเว, เวทนาฯ กตมา ติสฺโส? สุขา เวทนา, ทุกฺขา เวทนา, อทุกฺขมสุขา เวทนา –

อิมา โข, ภิกฺขเว, ติสฺโส เวทนา’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –

‘‘สมาหิโต สมฺปชาโน, สโต พุทฺธสฺส สาวโก;

เวทนา จ ปชานาติ, เวทนานญฺจ สมฺภวํฯ

‘‘ยตฺถ เจตา นิรุชฺฌนฺติ, มคฺคญฺจ ขยคามินํ;

เวทนานํ ขยา ภิกฺขุ, นิจฺฉาโต ปรินิพฺพุโต’’ติฯ

อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ตติยํฯ

4. ทุติยเวทนาสุตฺตํ

[53] วุตฺตญฺเหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –

‘‘ติสฺโส อิมา , ภิกฺขเว, เวทนาฯ กตมา ติสฺโส? สุขา เวทนา, ทุกฺขา เวทนา, อทุกฺขมสุขา เวทนาฯ สุขา, ภิกฺขเว, เวทนา ทุกฺขโต ทฏฺฐพฺพา; ทุกฺขา เวทนา สลฺลโต ทฏฺฐพฺพา; อทุกฺขมสุขา เวทนา อนิจฺจโต ทฏฺฐพฺพาฯ ยโต โข, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน สุขา เวทนา ทุกฺขโต ทิฏฺฐา โหติ, ทุกฺขา เวทนา สลฺลโต ทิฏฺฐา โหติ, อทุกฺขมสุขา เวทนา อนิจฺจโต ทิฏฺฐา โหติ; อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ‘ภิกฺขุ อริโย สมฺมทฺทโส อจฺเฉจฺฉิ [อจฺเฉชฺชิ (สี. ปี.), อจฺฉิชฺชิ (ก.)], ตณฺหํ, วิวตฺตยิ [วาวตฺตยิ (สี. อฏฺฐ.)] สํโยชนํ, สมฺมา มานาภิสมยา อนฺตมกาสิ ทุกฺขสฺสา’’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –

‘‘โย สุขํ ทุกฺขโต อทฺท [ทกฺขิ (สี. ปี. ก.), อทกฺขิ (สฺยา.)], ทุกฺขมทฺทกฺขิ สลฺลโต;

อทุกฺขมสุขํ สนฺตํ, อทกฺขิ นํ อนิจฺจโตฯ

‘‘ส เว สมฺมทฺทโส ภิกฺขุ, ยโต ตตฺถ วิมุจฺจติ;

อภิญฺญาโวสิโต สนฺโต, ส เว โยคาติโค มุนี’’ติฯ

อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ จตุตฺถํฯ