เมนู

‘‘เย [โย (สฺยา. ก.)] ภูตํ ภูตโต ทิสฺวา, ภูตสฺส จ อติกฺกมํ;

ยถาภูเต วิมุจฺจนฺติ, ภวตณฺหา ปริกฺขยาฯ

‘‘ส เว [สเจ (ก. สี. สฺยา. ปี.)] ภูตปริญฺโญ, โส วีตตณฺโห ภวาภเว;

ภูตสฺส วิภวา ภิกฺขุ, นาคจฺฉติ ปุนพฺภว’’นฺติฯ

อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ทฺวาทสมํฯ

ทุติโย วคฺโค นิฏฺฐิโตฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

ทฺเว อินฺทฺริยา ทฺเว ตปนียา, สีเลน อปเร ทุเว;

อโนตฺตาปี กุหนา ทฺเว จ, สํเวชนีเยน เต ทสฯ

วิตกฺกา เทสนา วิชฺชา, ปญฺญา ธมฺเมน ปญฺจมํ;

อชาตํ ธาตุสลฺลานํ, สิกฺขา ชาคริเยน จ;

อปายทิฏฺฐิยา เจว [เยว (สี. สฺยา.)], พาวีสติ ปกาสิตาติฯ

ทุกนิปาโต นิฏฺฐิโตฯ

3. ติกนิปาโต

1. ปฐมวคฺโค

1. มูลสุตฺตํ

[50] วุตฺตญฺเหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –

‘‘ตีณิมานิ, ภิกฺขเว, อกุสลมูลานิฯ กตมานิ ตีณิ? โลโภ อกุสลมูลํ, โทโส อกุสลมูลํ, โมโห อกุสลมูลํ – อิมานิ โข, ภิกฺขเว, ตีณิ อกุสลมูลานี’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –

‘‘โลโภ โทโส จ โมโห จ, ปุริสํ ปาปเจตสํ;

หิํสนฺติ อตฺตสมฺภูตา, ตจสารํว สมฺผล’’นฺติฯ

อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ปฐมํฯ

2. ธาตุสุตฺตํ

[51] วุตฺตญฺเหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –

‘‘ติสฺโส อิมา, ภิกฺขเว, ธาตุโยฯ กตมา ติสฺโส? รูปธาตุ, อรูปธาตุ, นิโรธธาตุ – อิมา โข, ภิกฺขเว, ติสฺโส ธาตุโย’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –

‘‘รูปธาตุํ [รูปธาตุ (สพฺพตฺถ)] ปริญฺญาย, อรูเปสุ อสณฺฐิตา;

นิโรเธ เย วิมุจฺจนฺติ, เต ชนา มจฺจุหายิโนฯ

‘‘กาเยน อมตํ ธาตุํ, ผุสยิตฺวา [ผุสฺสยิตฺวา (สฺยา.), ผสฺสยิตฺวา (ปี.)] นิรูปธิํ;

อุปธิปฺปฏินิสฺสคฺคํ, สจฺฉิกตฺวา อนาสโว;

เทเสติ สมฺมาสมฺพุทฺโธ, อโสกํ วิรชํ ปท’’นฺติฯ

อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ทุติยํฯ