‘‘ยํ ชีวิตํ น ตปติ, มรณนฺเต น โสจติ;

ส เว ทิฏฺฐปโท ธีโร, โสกมชฺเฌ น โสจติฯ

‘‘อุจฺฉินฺนภวตณฺหสฺส , สนฺตจิตฺตสฺส ภิกฺขุโน;

วิกฺขีโณ ชาติสํสาโร, นตฺถิ ตสฺส ปุนพฺภโว’’ติฯ นวมํ;

10. สาริปุตฺตอุปสมสุตฺตํ

[40] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา สาริปุตฺโต ภควโต อวิทูเร นิสินฺโน โหติ ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวา อุชุํ กายํ ปณิธาย อตฺตโน อุปสมํ ปจฺจเวกฺขมาโนฯ

อทฺทสา โข ภควา อายสฺมนฺตํ สาริปุตฺตํ อวิทูเร นิสินฺนํ ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวา อุชุํ กายํ ปณิธาย อตฺตโน อุปสมํ ปจฺจเวกฺขมานํฯ

อถ โข ภควา เอตมตฺถํ วิทิตฺวา ตายํ เวลายํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ –

‘‘อุปสนฺตสนฺตจิตฺตสฺส, เนตฺติจฺฉินฺนสฺส ภิกฺขุโน;

วิกฺขีโณ ชาติสํสาโร, มุตฺโต โส มารพนฺธนา’’ติฯ ทสมํ;

เมฆิยวคฺโค จตุตฺโถ นิฏฺฐิโตฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

เมฆิโย อุทฺธตา โคปาโล, ยกฺโข [ชุณฺหา (สี. สฺยา. ปี.), ชุณฺหํ (ก.)] นาเคน ปญฺจมํ;

ปิณฺโฑโล สาริปุตฺโต จ, สุนฺทรี ภวติ อฏฺฐมํ;

อุปเสโน วงฺคนฺตปุตฺโต, สาริปุตฺโต จ เต ทสาติฯ

5. โสณวคฺโค [มหาวคฺค (อฏฺฐกถาย สเมติ)]

1. ปิยตรสุตฺตํ

[41] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ราชา ปเสนทิ โกสโล มลฺลิกาย เทวิยา สทฺธิํ อุปริปาสาทวรคโต โหติฯ อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล มลฺลิกํ เทวิํ เอตทโวจ – ‘‘อตฺถิ นุ โข เต, มลฺลิเก, โกจญฺโญ อตฺตนา ปิยตโร’’ติ?

‘‘นตฺถิ โข เม, มหาราช, โกจญฺโญ อตฺตนา ปิยตโรฯ ตุยฺหํ ปน, มหาราช, อตฺถญฺโญ โกจิ อตฺตนา ปิยตโร’’ติ? ‘‘มยฺหมฺปิ โข, มลฺลิเก, นตฺถญฺโญ โกจิ อตฺตนา ปิยตโร’’ติฯ

อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล ปาสาทา โอโรหิตฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข ราชา ปเสนทิ โกสโล ภควนฺตํ เอตทโวจ –

‘‘อิธาหํ, ภนฺเต, มลฺลิกาย เทวิยา สทฺธิํ อุปริปาสาทวรคโต มลฺลิกํ เทวิํ เอตทโวจํ – ‘อตฺถิ นุ โข เต, มลฺลิเก, โกจญฺโญ อตฺตนา ปิยตโร’ติ? เอวํ วุตฺเต, มลฺลิกา เทวี มํ เอตทโวจ – ‘นตฺถิ โข เม, มหาราช, โกจญฺโญ อตฺตนา ปิยตโรฯ ตุยฺหํ ปน, มหาราช, อตฺถญฺโญ โกจิ อตฺตนา ปิยตโร’ติ? เอวํ วุตฺเต, อหํ, ภนฺเต, มลฺลิกํ เทวิํ เอตทโวจํ – ‘มยฺหมฺปิ โข, มลฺลิเก, นตฺถญฺโญ โกจิ อตฺตนา ปิยตโร’’’ติฯ

อถ โข ภควา เอตมตฺถํ วิทิตฺวา ตายํ เวลายํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ –

‘‘สพฺพา ทิสา อนุปริคมฺม เจตสา,

เนวชฺฌคา ปิยตรมตฺตนา กฺวจิ;

เอวํ ปิโย ปุถุ อตฺตา ปเรสํ,

ตสฺมา น หิํเส ปรมตฺตกาโม’’ติฯ ปฐมํ;