เมนู

‘‘ขุทฺทา วิตกฺกา สุขุมา วิตกฺกา,

อนุคตา [อนุคฺคตา (สี. ก. อฏฺฐกถายํ ปาฐนฺตรํ)] มนโส อุปฺปิลาวา [อุพฺพิลาปา (สี. สฺยา. ปี.)];

เอเต อวิทฺวา มนโส วิตกฺเก,

หุรา หุรํ ธาวติ ภนฺตจิตฺโตฯ

‘‘เอเต จ วิทฺวา มนโส วิตกฺเก,

อาตาปิโย สํวรตี สตีมา;

อนุคเต มนโส อุปฺปิลาเว,

อเสสเมเต ปชหาสิ พุทฺโธ’’ติฯ ปฐมํ;

2. อุทฺธตสุตฺตํ

[32] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา กุสินารายํ วิหรติ อุปวตฺตเน มลฺลานํ สาลวเนฯ เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขู ภควโต อวิทูเร อรญฺญกุฏิกายํ วิหรนฺติ อุทฺธตา อุนฺนฬา จปลา มุขรา วิกิณฺณวาจา มุฏฺฐสฺสติโน อสมฺปชานา อสมาหิตา วิพฺภนฺตจิตฺตา ปากตินฺทฺริยาฯ

อทฺทสา โข ภควา เต สมฺพหุเล ภิกฺขู อวิทูเร อรญฺญกุฏิกายํ วิหรนฺเต อุทฺธเต อุนฺนเฬ จปเล มุขเร วิกิณฺณวาเจ มุฏฺฐสฺสติโน อสมฺปชาเน อสมาหิเต วิพฺภนฺตจิตฺเต ปากตินฺทฺริเยฯ

อถ โข ภควา เอตมตฺถํ วิทิตฺวา ตายํ เวลายํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ –

‘‘อรกฺขิเตน กาเยน [จิตฺเตน (เนตฺติยํ)], มิจฺฉาทิฏฺฐิหเตน [มิจฺฉาทิฏฺฐิคเตน (พหูสุ)] จ;

ถินมิทฺธา [ถีนมิทฺธา (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] ภิภูเตน, วสํ มารสฺส คจฺฉติฯ

‘‘ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺส, สมฺมาสงฺกปฺปโคจโร;

สมฺมาทิฏฺฐิปุเรกฺขาโร, ญตฺวาน อุทยพฺพยํ;

ถีนมิทฺธาภิภู ภิกฺขุ, สพฺพา ทุคฺคติโย ชเห’’ติฯ ทุติยํ;

3. โคปาลกสุตฺตํ

[33] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา โกสเลสุ จาริกํ จรติ มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธิํฯ อถ โข ภควา มคฺคา โอกฺกมฺม เยน อญฺญตรํ รุกฺขมูลํ เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺญตฺเต อาสเน นิสีทิฯ

อถ โข อญฺญตโร โคปาลโก เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข ตํ โคปาลกํ ภควา ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสสิ สมาทเปสิ [สมาทาเปสิ (?)] สมุตฺเตเชสิ สมฺปหํเสสิฯ

อถ โข โส โคปาลโก ภควตา ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺสิโต สมาทปิโต [สมาทิปิโต (?)] สมุตฺเตชิโต สมฺปหํสิโต ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อธิวาเสตุ เม, ภนฺเต, ภควา สฺวาตนาย ภตฺตํ สทฺธิํ ภิกฺขุสงฺเฆนา’’ติฯ อธิวาเสสิ ภควา ตุณฺหีภาเวนฯ อถ โข โส โคปาลโก ภควโต อธิวาสนํ วิทิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ปกฺกามิฯ

อถ โข โส โคปาลโก ตสฺสา รตฺติยา อจฺจเยน สเก นิเวสเน ปหูตํ อปฺโปทกปายสํ [อปฺโปทกปายาสํ (สพฺพตฺถ)] ปฏิยาทาเปตฺวา นวญฺจ สปฺปิํ ภควโต กาลํ อาโรเจสิ – ‘‘กาโล, ภนฺเต, นิฏฺฐิตํ ภตฺต’’นฺติฯ อถ โข ภควา ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย สทฺธิํ ภิกฺขุสงฺเฆน เยน ตสฺส โคปาลกสฺส นิเวสนํ เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺญตฺเต อาสเน นิสีทิฯ อถ โข โส โคปาลโก พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสงฺฆํ อปฺโปทกปายเสน [อปฺโปทกปายาเสน จ (สฺยา. ปี.)] นเวน จ สปฺปินา สหตฺถา สนฺตปฺเปสิ สมฺปวาเรสิฯ อถ โข โส โคปาลโก ภควนฺตํ ภุตฺตาวิํ โอนีตปตฺตปาณิํ อญฺญตรํ นีจํ อาสนํ คเหตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข ตํ โคปาลกํ ภควา ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสตฺวา สมาทเปตฺวา สมุตฺเตเชตฺวา สมฺปหํเสตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามิฯ อถ โข อจิรปกฺกนฺตสฺส ภควโต ตํ โคปาลกํ อญฺญตโร ปุริโส สีมนฺตริกาย ชีวิตา โวโรเปสิฯ