อถ โข อายสฺมโต ทพฺพสฺส มลฺลปุตฺตสฺส เวหาสํ อพฺภุคฺคนฺตฺวา อากาเส อนฺตลิกฺเข ปลฺลงฺเกน นิสีทิตฺวา เตโชธาตุํ สมาปชฺชิตฺวา วุฏฺฐหิตฺวา ปรินิพฺพุตสฺส สรีรสฺส ฌายมานสฺส ฑยฺหมานสฺส เนว ฉาริกา ปญฺญายิตฺถ น มสิฯ เสยฺยถาปิ นาม สปฺปิสฺส วา เตลสฺส วา ฌายมานสฺส ฑยฺหมานสฺส เนว ฉาริกา ปญฺญายติ น มสิ; เอวเมว อายสฺมโต ทพฺพสฺส มลฺลปุตฺตสฺส เวหาสํ อพฺภุคฺคนฺตฺวา อากาเส อนฺตลิกฺเข ปลฺลงฺเกน นิสีทิตฺวา เตโชธาตุํ สมาปชฺชิตฺวา วุฏฺฐหิตฺวา ปรินิพฺพุตสฺส สรีรสฺส ฌายมานสฺส ฑยฺหมานสฺส เนว ฉาริกา ปญฺญายิตฺถ น มสีติฯ
อถ โข ภควา เอตมตฺถํ วิทิตฺวา ตายํ เวลายํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ –
‘‘อเภทิ กาโย นิโรธิ สญฺญา,
เวทนา สีติภวิํสุ [ปีติทหํสุ (สี. ปี.), สีติทหิํสุ (ก.)] สพฺพา;
วูปสมิํสุ สงฺขารา,
วิญฺญาณํ อตฺถมาคมา’’ติฯ นวมํ;
10. ทุติยทพฺพสุตฺตํ
[80] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ ตตฺร โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘ภิกฺขโว’’ติฯ ‘‘ภทนฺเต’’ติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํฯ ภควา เอตทโวจ –
‘‘ทพฺพสฺส, ภิกฺขเว, มลฺลปุตฺตสฺส เวหาสํ อพฺภุคฺคนฺตฺวา อากาเส อนฺตลิกฺเข ปลฺลงฺเกน นิสีทิตฺวา เตโชธาตุํ สมาปชฺชิตฺวา วุฏฺฐหิตฺวา ปรินิพฺพุตสฺส สรีรสฺส ฌายมานสฺส ฑยฺหมานสฺส เนว ฉาริกา ปญฺญายิตฺถ น มสิฯ เสยฺยถาปิ นาม สปฺปิสฺส วา เตลสฺส วา ฌายมานสฺส ฑยฺหมานสฺส เนว ฉาริกา ปญฺญายติ น มสิ; เอวเมว โข, ภิกฺขเว, ทพฺพสฺส มลฺลปุตฺตสฺส เวหาสํ อพฺภุคฺคนฺตฺวา อากาเส อนฺตลิกฺเข ปลฺลงฺเกน นิสีทิตฺวา เตโชธาตุํ สมาปชฺชิตฺวา วุฏฺฐหิตฺวา ปรินิพฺพุตสฺส สรีรสฺส ฌายมานสฺส ฑยฺหมานสฺส เนว ฉาริกา ปญฺญายิตฺถ น มสี’’ติฯ
อถ โข ภควา เอตมตฺถํ วิทิตฺวา ตายํ เวลายํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ –
‘‘อโยฆนหตสฺเสว, ชลโต ชาตเวทโส [ชาตเวทสฺส (สฺยา.)];
อนุปุพฺพูปสนฺตสฺส, ยถา น ญายเต คติฯ
เอวํ สมฺมาวิมุตฺตานํ, กามพนฺโธฆตารินํ;
ปญฺญาเปตุํ คติ นตฺถิ, ปตฺตานํ อจลํ สุข’’นฺติฯ ทสมํ;
ปาฏลิคามิยวคฺโค [ปาฏลิคามวคฺโค (ก.)] อฏฺฐโมฯ
ตสฺสุทฺทานํ –
นิพฺพานา จตุโร วุตฺตา, จุนฺโท ปาฏลิคามิยา;
ทฺวิธาปโถ วิสาขา จ, ทพฺเพน สห เต ทสาติฯ
อุทาเน วคฺคานมุทฺทานํ –
วคฺคมิทํ ปฐมํ วรโพธิ, วคฺคมิทํ ทุติยํ มุจลินฺโท;
นนฺทกวคฺควโร ตติโย ตุ, เมฆิยวคฺควโร จ จตุตฺโถฯ
ปญฺจมวคฺควรนฺติธ โสโณ, ฉฏฺฐมวคฺควรนฺติ ชจฺจนฺโธ [ฉฏฺฐมวคฺควรํ ตุ ตมนฺโธ (สี. ก.)];
สตฺตมวคฺควรนฺติ จ จูโฬ, ปาฏลิคามิยมฏฺฐมวคฺโค [ปาฏลิคามิยวรฏฺฐมวคฺโค (สฺยา. กํ. ปี.), ปาฏลิคามวรฏฺฐมวคฺโค (สี. ก.)]ฯ
อสีติมนูนกสุตฺตวรํ, วคฺคมิทฏฺฐกํ สุวิภตฺตํ;
ทสฺสิตํ จกฺขุมตา วิมเลน, อทฺธา หิ ตํ อุทานมิตีทมาหุ [อตฺถาเยตํ อุทานมิติมาหุ (ก.), สทฺธา หิ ตํ อุทานนฺติทมาหุ (สฺยา. กํ ปี.)]ฯ
อุทานปาฬิ นิฏฺฐิตาฯ