7. ทฺวิธาปถสุตฺตํ

[77] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา โกสเลสุ อทฺธานมคฺคปฏิปนฺโน โหติ อายสฺมตา นาคสมาเลน ปจฺฉาสมเณนฯ อทฺทสา โข อายสฺมา นาคสมาโล อนฺตรามคฺเค ทฺวิธาปถํ [ทฺเวธาปถํ (สี.)]ฯ ทิสฺวาน ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อยํ, ภนฺเต, ภควา ปนฺโถ; อิมินา คจฺฉามา’’ติฯ เอวํ วุตฺเต, ภควา อายสฺมนฺตํ นาคสมาลํ เอตทโวจ – ‘‘อยํ, นาคสมาล, ปนฺโถ; อิมินา คจฺฉามา’’ติฯ

ทุติยมฺปิ…เป.… ตติยมฺปิ โข อายสฺมา นาคสมาโล ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อยํ, ภนฺเต, ภควา ปนฺโถ; อิมินา คจฺฉามา’’ติ ฯ ตติยมฺปิ โข ภควา อายสฺมนฺตํ นาคสมาลํ เอตทโวจ – ‘‘อยํ, นาคสมาล, ปนฺโถ; อิมินา คจฺฉามา’’ติฯ อถ โข อายสฺมา นาคสมาโล ภควโต ปตฺตจีวรํ ตตฺเถว ฉมายํ นิกฺขิปิตฺวา ปกฺกามิ – ‘‘อิทํ, ภนฺเต, ภควโต ปตฺตจีวร’’นฺติฯ

อถ โข อายสฺมโต นาคสมาลสฺส เตน ปนฺเถน คจฺฉนฺตสฺส อนฺตรามคฺเค โจรา นิกฺขมิตฺวา หตฺเถหิ จ ปาเทหิ จ อาโกเฏสุํ ปตฺตญฺจ ภินฺทิํสุ สงฺฆาฏิญฺจ วิปฺผาเลสุํฯ อถ โข อายสฺมา นาคสมาโล ภินฺเนน ปตฺเตน วิปฺผาลิตาย สงฺฆาฏิยา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา นาคสมาโล ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อิธ มยฺหํ, ภนฺเต, เตน ปนฺเถน คจฺฉนฺตสฺส อนฺตรามคฺเค โจรา นิกฺขมิตฺวา หตฺเถหิ จ ปาเทหิ จ อาโกเฏสุํ, ปตฺตญฺจ ภินฺทิํสุ, สงฺฆาฏิญฺจ วิปฺผาเลสุ’’นฺติฯ

อถ โข ภควา เอตมตฺถํ วิทิตฺวา ตายํ เวลายํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ –

‘‘สทฺธิํ จรเมกโต วสํ,

มิสฺโส อญฺญชเนน เวทคู;

วิทฺวา ปชหาติ ปาปกํ,

โกญฺโจ ขีรปโกว นินฺนค’’นฺติฯ สตฺตมํ;

8. วิสาขาสุตฺตํ

[78] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ ปุพฺพาราเม มิคารมาตุปาสาเทฯ เตน โข ปน สมเยน วิสาขาย มิคารมาตุยา นตฺตา กาลงฺกตา โหติ ปิยา มนาปาฯ อถ โข วิสาขา มิคารมาตา อลฺลวตฺถา อลฺลเกสา ทิวา ทิวสฺส เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข วิสาขํ มิคารมาตรํ ภควา เอตทโวจ –

‘‘หนฺท กุโต นุ ตฺวํ, วิสาเข, อาคจฺฉสิ อลฺลวตฺถา อลฺลเกสา อิธูปสงฺกนฺตา ทิวา ทิวสฺสา’’ติ? ‘‘นตฺตา เม, ภนฺเต, ปิยา มนาปา กาลงฺกตาฯ เตนาหํ อลฺลวตฺถา อลฺลเกสา อิธูปสงฺกนฺตา ทิวา ทิวสฺสา’’ติฯ ‘‘อิจฺเฉยฺยาสิ ตฺวํ, วิสาเข, ยาวติกา [ยาวตกา (?)] สาวตฺถิยา มนุสฺสา ตาวติเก [ตาวตเก (?)] ปุตฺเต จ นตฺตาโร จา’’ติ? ‘‘อิจฺเฉยฺยาหํ, ภควา [อิจฺเฉยฺยาหํ ภนฺเต ภควา (สฺยา.)] ยาวติกา สาวตฺถิยา มนุสฺสา ตาวติเก ปุตฺเต จ นตฺตาโร จา’’ติฯ

‘‘กีวพหุกา ปน, วิสาเข, สาวตฺถิยา มนุสฺสา เทวสิกํ กาลํ กโรนฺตี’’ติ? ‘‘ทสปิ, ภนฺเต, สาวตฺถิยา มนุสฺสา เทวสิกํ กาลํ กโรนฺติ; นวปิ, ภนฺเต… อฏฺฐปิ, ภนฺเต… สตฺตปิ, ภนฺเต… ฉปิ, ภนฺเต… ปญฺจปิ, ภนฺเต… จตฺตาโรปิ, ภนฺเต… ตีณิปิ, ภนฺเต… ทฺเวปิ, ภนฺเต, สาวตฺถิยา มนุสฺสา เทวสิกํ กาลํ กโรนฺติฯ เอโกปิ, ภนฺเต, สาวตฺถิยา มนุสฺโส เทวสิกํ กาลํ กโรติฯ อวิวิตฺตา, ภนฺเต, สาวตฺถิ มนุสฺเสหิ กาลํ กโรนฺเตหี’’ติฯ

‘‘ตํ กิํ มญฺญสิ, วิสาเข, อปิ นุ ตฺวํ กทาจิ กรหจิ อนลฺลวตฺถา วา ภเวยฺยาสิ อนลฺลเกสา วา’’ติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต ฯ อลํ เม, ภนฺเต, ตาว พหุเกหิ ปุตฺเตหิ จ นตฺตาเรหิ จา’’ติฯ