10. โกสมฺพกกฺขนฺธโก

271. โกสมฺพกวิวาทกถา

[451] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา โกสมฺพิยํ วิหรติ โฆสิตาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ อาปตฺติํ อาปนฺโน โหติฯ โส ตสฺสา อาปตฺติยา อาปตฺติทิฏฺฐิ [อาปตฺติทิฏฺฐี (สี.)] โหติ; อญฺเญ ภิกฺขู ตสฺสา อาปตฺติยา อนาปตฺติทิฏฺฐิโน โหนฺติฯ โส อปเรน สมเยน ตสฺสา อาปตฺติยา อนา ปตฺติทิฏฺฐิ โหติ; อญฺเญ ภิกฺขู ตสฺสา อาปตฺติยา อาปตฺติทิฏฺฐิโน โหนฺติฯ อถ โข เต ภิกฺขู ตํ ภิกฺขุํ เอตทโวจุํ – ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, อาวุโส, อาปนฺโน, ปสฺสเสตํ อาปตฺติ’’นฺติ? ‘‘นตฺถิ เม, อาวุโส, อาปตฺติ ยมหํ ปสฺเสยฺย’’นฺติฯ อถ โข เต ภิกฺขู สามคฺคิํ ลภิตฺวา ตํ ภิกฺขุํ อาปตฺติยา อทสฺสเน อุกฺขิปิํสุฯ โส จ ภิกฺขุ พหุสฺสุโต โหติ อาคตาคโม ธมฺมธโร วินยธโร มาติกาธโร ปณฺฑิโต พฺยตฺโต เมธาวี ลชฺชี กุกฺกุจฺจโก สิกฺขากาโมฯ อถ โข โส ภิกฺขุ สนฺทิฏฺเฐ สมฺภตฺเต ภิกฺขู อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจ – ‘‘อนาปตฺติ เอสา, อาวุโส, เนสา อาปตฺติฯ อนาปนฺโนมฺหิ, นมฺหิ อาปนฺโนฯ อนุกฺขิตฺโตมฺหิ, นมฺหิ อุกฺขิตฺโตฯ อธมฺมิเกนมฺหิ กมฺเมน อุกฺขิตฺโต กุปฺเปน อฏฺฐานารเหนฯ โหถ เม อายสฺมนฺโต ธมฺมโต วินยโต ปกฺขา’’ติฯ อลภิ โข โส ภิกฺขุ สนฺทิฏฺเฐ สมฺภตฺเต ภิกฺขู ปกฺเขฯ ชานปทานมฺปิ สนฺทิฏฺฐานํ สมฺภตฺตานํ ภิกฺขูนํ สนฺติเก ทูตํ ปาเหสิ – อนาปตฺติ เอสา, อาวุโส, เนสา อาปตฺติฯ อนาปนฺโนมฺหิ, นมฺหิ อาปนฺโนฯ อนุกฺขิตฺโตมฺหิ, นมฺหิ อุกฺขิตฺโตฯ อธมฺมิเกนมฺหิ กมฺเมน อุกฺขิตฺโต กุปฺเปน อฏฺฐานารเหนฯ โหนฺตุ เม อายสฺมนฺโต ธมฺมโต วินยโต ปกฺขา’’ติฯ อลภิ โข โส ภิกฺขุ ชานปเทปิ สนฺทิฏฺเฐ สมฺภตฺเต ภิกฺขู ปกฺเขฯ อถ โข เต อุกฺขิตฺตานุวตฺตกา ภิกฺขู เยน อุกฺเขปกา ภิกฺขู เตนุปสงฺกมิํสุ, อุปสงฺกมิตฺวา อุกฺเขปเก ภิกฺขู เอตทโวจุํ – ‘‘อนาปตฺติ เอสา, อาวุโส, เนสา อาปตฺติฯ อนาปนฺโน เอโส ภิกฺขุ, เนโส ภิกฺขุ อาปนฺโนฯ อนุกฺขิตฺโต เอโส ภิกฺขุ, เนโส ภิกฺขุ อุกฺขิตฺโต ฯ อธมฺมิเกน กมฺเมน อุกฺขิตฺโต กุปฺเปน อฏฺฐานารเหนา’’ติฯ เอวํ วุตฺเต อุกฺเขปกา ภิกฺขู อุกฺขิตฺตานุวตฺตเก ภิกฺขู เอตทโวจุํ – ‘‘อาปตฺติ เอสา อาวุโส, เนสา อนาปตฺติฯ อาปนฺโน เอโส ภิกฺขุ, เนโส ภิกฺขุ อนาปนฺโนฯ อุกฺขิตฺโต เอโส ภิกฺขุ, เนโส ภิกฺขุ อนุกฺขิตฺโตฯ ธมฺมิเกน กมฺเมน อุกฺขิตฺโต อกุปฺเปน ฐานารเหนฯ มา โข ตุมฺเห อายสฺมนฺโต เอตํ อุกฺขิตฺตกํ ภิกฺขุํ อนุวตฺติตฺถ อนุปริวาเรถา’’ติฯ เอวมฺปิ โข เต อุกฺขิตฺตานุวตฺตกา ภิกฺขู อุกฺเขปเกหิ ภิกฺขูหิ วุจฺจมานา ตเถว ตํ อุกฺขิตฺตกํ ภิกฺขุํ อนุวตฺติํสุ อนุปริวาเรสุํฯ

[452] อถ โข อญฺญตโร ภิกฺขุ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข โส ภิกฺขุ ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อิธ, ภนฺเต, อญฺญตโร ภิกฺขุ อาปตฺติํ อาปนฺโน อโหสิฯ โส ตสฺสา อาปตฺติยา อาปตฺติทิฏฺฐิ อโหสิ, อญฺเญ ภิกฺขู ตสฺสา อาปตฺติยา อนาปตฺติทิฏฺฐิโน อเหสุํฯ โส อปเรน สมเยน ตสฺสา อาปตฺติยา อนาปตฺติทิฏฺฐิ อโหสิ, อญฺเญ ภิกฺขู ตสฺสา อาปตฺติยา อาปตฺติทิฏฺฐิโน อเหสุํฯ อถ โข เต, ภนฺเต, ภิกฺขู ตํ ภิกฺขุํ เอตทโวจุํ – ‘อาปตฺติํ ตฺวํ, อาวุโส, อาปนฺโน, ปสฺสเสตํ อาปตฺติ’นฺติ? ‘‘นตฺถิ เม, อาวุโส, อาปตฺติ ยมหํ ปสฺเสยฺย’’นฺติฯ อถ โข เต, ภนฺเต, ภิกฺขู สามคฺคิํ ลภิตฺวา ตํ ภิกฺขุํ อาปตฺติยา อทสฺสเน อุกฺขิปิํสุฯ โส จ, ภนฺเต, ภิกฺขุ พหุสฺสุโต อาคตาคโม ธมฺมธโร วินยธโร มาติกาธโร ปณฺฑิโต พฺยตฺโต เมธาวี ลชฺชี กุกฺกุจฺจโก สิกฺขากาโมฯ อถ โข โส, ภนฺเต, ภิกฺขุ สนฺทิฏฺเฐ สมฺภตฺเต ภิกฺขู อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจ – ‘อนาปตฺติ เอสา, อาวุโส; เนสา อาปตฺติฯ อนาปนฺโนมฺหิ, นมฺหิ อาปนฺโนฯ อนุกฺขิตฺโตมฺหิ, นมฺหิ อุกฺขิตฺโตฯ อธมฺมิเกนมฺหิ กมฺเมน อุกฺขิตฺโต กุปฺเปน อฏฺฐานารเหนฯ โหถ เม อายสฺมนฺโต ธมฺมโต วินยโต ปกฺขา’ติฯ อลภิ โข โส, ภนฺเต, ภิกฺขุ สนฺทิฏฺเฐ สมฺภตฺเต ภิกฺขู ปกฺเขฯ ชานปทานมฺปิ สนฺทิฏฺฐานํ สมฺภตฺตานํ ภิกฺขูนํ สนฺติเก ทูตํ ปาเหสิ – ‘อนาปตฺติ เอสา, อาวุโส; เนสา อาปตฺติฯ อนาปนฺโนมฺหิ, นมฺหิ อาปนฺโนฯ อนุกฺขิตฺโตมฺหิ, นมฺหิ อุกฺขิตฺโตฯ อธมฺมิเกนมฺหิ กมฺเมน อุกฺขิตฺโต กุปฺเปน อฏฺฐานารเหนฯ โหนฺตุ เม อายสฺมนฺโต ธมฺมโต วินยโต ปกฺขา’ติฯ