เตน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนา สามนฺโต ภิกฺขุ เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘อหํ, อาวุโส, อิตฺถนฺนามาย อาปตฺติยา เวมติโกฯ ยทา นิพฺเพมติโก ภวิสฺสามิ, ตทา ตํ อาปตฺติํ ปฏิกริสฺสามี’’ติ วตฺวา อุโปสโถ กาตพฺโพ, ปาติโมกฺขํ โสตพฺพํ; น ตฺเวว ตปฺปจฺจยา อุโปสถสฺส อนฺตราโย กาตพฺโพติฯ

94. สภาคาปตฺติปฏิกมฺมวิธิ

[171] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรสฺมิํ อาวาเส ตทหุโปสเถ สพฺโพ สงฺโฆ สภาคํ อาปตฺติํ อาปนฺโน โหติฯ อถ โข เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ – ‘‘ภควตา ปญฺญตฺตํ ‘น สภาคา อาปตฺติ เทเสตพฺพา, น สภาคา อาปตฺติ ปฏิคฺคเหตพฺพา’ติ ฯ อยญฺจ สพฺโพ สงฺโฆ สภาคํ อาปตฺติํ อาปนฺโนฯ กถํ นุ โข อมฺเหหิ ปฏิปชฺชิตพฺพ’’นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ

อิธ ปน, ภิกฺขเว, อญฺญตรสฺมิํ อาวาเส ตทหุโปสเถ สพฺโพ สงฺโฆ สภาคํ อาปตฺติํ อาปนฺโน โหติฯ เตหิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ เอโก ภิกฺขุ สามนฺตา อาวาสา สชฺชุกํ ปาเหตพฺโพ – คจฺฉาวุโส, ตํ อาปตฺติํ ปฏิกริตฺวา อาคจฺฉ; มยํ เต สนฺติเก อาปตฺติํ ปฏิกริสฺสามาติฯ เอวญฺเจตํ ลเภถ, อิจฺเจตํ กุสลํฯ โน เจ ลเภถ, พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ –

‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆฯ อยํ สพฺโพ สงฺโฆ สภาคํ อาปตฺติํ อาปนฺโนฯ ยทา อญฺญํ ภิกฺขุํ สุทฺธํ อนาปตฺติกํ ปสฺสิสฺสติ, ตทา ตสฺส สนฺติเก ตํ อาปตฺติํ ปฏิกริสฺสตี’’ติ วตฺวา อุโปสโถ กาตพฺโพ, ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิตพฺพํ, น ตฺเวว ตปฺปจฺจยา อุโปสถสฺส อนฺตราโย กาตพฺโพฯ

อิธ ปน, ภิกฺขเว, อญฺญตรสฺมิํ อาวาเส ตทหุโปสเถ สพฺโพ สงฺโฆ สภาคาย อาปตฺติยา เวมติโก โหติฯ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ –

‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆฯ อยํ สพฺโพ สงฺโฆ สภาคาย อาปตฺติยา เวมติโกฯ ยทา นิพฺเพมติโก ภวิสฺสติ, ตทา ตํ อาปตฺติํ ปฏิกริสฺสตี’’ติ วตฺวา อุโปสโถ กาตพฺโพ, ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิตพฺพํ; น ตฺเวว ตปฺปจฺจยา อุโปสถสฺส อนฺตราโย กาตพฺโพฯ

อิธ ปน, ภิกฺขเว, อญฺญตรสฺมิํ อาวาเส วสฺสูปคโต สงฺโฆ สภาคํ อาปตฺติํ อาปนฺโน โหติฯ เตหิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ เอโก ภิกฺขุ สามนฺตา อาวาสา สชฺชุกํ ปาเหตพฺโพ – คจฺฉาวุโส, ตํ อาปตฺติํ ปฏิกริตฺวา อาคจฺฉ; มยํ เต สนฺติเก ตํ อาปตฺติํ ปฏิกริสฺสามาติฯ เอวญฺเจตํ ลเภถ, อิจฺเจตํ กุสลํฯ โน เจ ลเภถ, เอโก ภิกฺขุ สตฺตาหกาลิกํ ปาเหตพฺโพ – คจฺฉาวุโส, ตํ อาปตฺติํ ปฏิกริตฺวา อาคจฺฉ; มยํ เต สนฺติเก ตํ อาปตฺติํ ปฏิกริสฺสามาติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรสฺมิํ อาวาเส สพฺโพ สงฺโฆ สภาคํ อาปตฺติํ อาปนฺโน โหติฯ โส น ชานาติ ตสฺสา อาปตฺติยา นามโคตฺตํฯ ตตฺถ อญฺโญ ภิกฺขุ อาคจฺฉติ พหุสฺสุโต อาคตาคโม ธมฺมธโร วินยธโร มาติกาธโร ปณฺฑิโต พฺยตฺโต เมธาวี ลชฺชี กุกฺกุจฺจโก สิกฺขากาโมฯ ตเมนํ อญฺญตโร ภิกฺขุ เยน โส ภิกฺขุ เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา ตํ ภิกฺขุํ เอตทโวจ – ‘‘โย นุ โข, อาวุโส, เอวญฺเจวญฺจ กโรติ, กิํ นาม โส อาปตฺติํ อาปชฺชตี’’ติ? โส เอวมาห – ‘‘โย โข, อาวุโส, เอวญฺเจวญฺจ กโรติ, อิมํ นาม โส อาปตฺติํ อาปชฺชติฯ อิมํ นาม ตฺวํ, อาวุโส, อาปตฺติํ อาปนฺโน; ปฏิกโรหิ ตํ อาปตฺติ’’นฺติฯ โส เอวมาห – ‘‘น โข อหํ, อาวุโส, เอโกว อิมํ อาปตฺติํ อาปนฺโน; อยํ สพฺโพ สงฺโฆ อิมํ อาปตฺติํ อาปนฺโน’’ติฯ โส เอวมาห – ‘‘กิํ เต, อาวุโส, กริสฺสติ ปโร อาปนฺโน วา อนาปนฺโน วาฯ อิงฺฆ, ตฺวํ, อาวุโส, สกาย อาปตฺติยา วุฏฺฐาหี’’ติฯ อถ โข โส ภิกฺขุ ตสฺส ภิกฺขุโน วจเนน ตํ อาปตฺติํ ปฏิกริตฺวา เยน เต ภิกฺขู เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา เต ภิกฺขู เอตทโวจ – ‘‘โย กิร, อาวุโส, เอวญฺเจวญฺจ กโรติ, อิมํ นาม โส อาปตฺติํ อาปชฺชติฯ อิมํ นาม ตุมฺเห, อาวุโส, อาปตฺติํ อาปนฺนา; ปฏิกโรถ ตํ อาปตฺติ’’นฺติฯ อถ โข เต ภิกฺขู น อิจฺฉิํสุ ตสฺส ภิกฺขุโน วจเนน ตํ อาปตฺติํ ปฏิกาตุํฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ

อิธ ปน, ภิกฺขเว, อญฺญตรสฺมิํ อาวาเส สพฺโพ สงฺโฆ สภาคํ อาปตฺติํ อาปนฺโน โหติฯ โส น ชานาติ ตสฺสา อาปตฺติยา นามโคตฺตํฯ

ตตฺถ อญฺโญ ภิกฺขุ อาคจฺฉติ พหุสฺสุโต อาคตาคโม ธมฺมธโร วินยธโร มาติกาธโร ปณฺฑิโต พฺยตฺโต เมธาวี ลชฺชี กุกฺกุจฺจโก สิกฺขากาโมฯ ตเมนํ อญฺญตโร ภิกฺขุ เยน โส ภิกฺขุ เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา ตํ ภิกฺขุํ เอวํ วเทติ – ‘‘โย นุ โข, อาวุโส, เอวญฺเจวญฺจ กโรติ, กิํ นาม โส อาปตฺติํ อาปชฺชตี’’ติ? โส เอวํ วเทติ – ‘‘โย โข, อาวุโส, เอวญฺเจวญฺจ กโรติ, อิมํ นาม โส อาปตฺติํ อาปชฺชติฯ อิมํ นาม ตฺวํ, อาวุโส, อาปตฺติํ อาปนฺโน; ปฏิกโรหิ ตํ อาปตฺติ’’นฺติฯ โส เอวํ วเทติ – ‘‘น โข อหํ, อาวุโส, เอโกว อิมํ อาปตฺติํ อาปนฺโนฯ อยํ สพฺโพ สงฺโฆ อิมํ อาปตฺติํ อาปนฺโน’’ติฯ โส เอวํ วเทติ – ‘‘กิํ เต, อาวุโส, กริสฺสติ ปโร อาปนฺโน วา อนาปนฺโน วาฯ อิงฺฆ, ตฺวํ, อาวุโส, สกาย อาปตฺติยา วุฏฺฐาหี’’ติฯ โส เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ตสฺส ภิกฺขุโน วจเนน ตํ อาปตฺติํ ปฏิกริตฺวา เยน เต ภิกฺขู เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา เต ภิกฺขู เอวํ วเทติ – ‘‘โย กิร, อาวุโส, เอวญฺเจวญฺจ กโรติ อิมํ นาม โส อาปตฺติํ อาปชฺชติ, อิมํ นาม ตุมฺเห อาวุโส อาปตฺติํ อาปนฺนา, ปฏิกโรถ ตํ อาปตฺติ’’นฺติฯ เต เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขู ตสฺส ภิกฺขุโน วจเนน ตํ อาปตฺติํ ปฏิกเรยฺยุํ, อิจฺเจตํ กุสลํฯ โน เจ ปฏิกเรยฺยุํ, น เต, ภิกฺขเว, ภิกฺขู เตน ภิกฺขุนา อกามา วจนียาติฯ

โจทนาวตฺถุภาณวาโร นิฏฺฐิโต ทุติโยฯ

95. อนาปตฺติปนฺนรสกํ

[172] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรสฺมิํ อาวาเส ตทหุโปสเถ สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปติํสุ จตฺตาโร วา อติเรกา วาฯ เต น ชานิํสุ ‘‘อตฺถญฺเญ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ ฯ เต ธมฺมสญฺญิโน วินยสญฺญิโน วคฺคา สมคฺคสญฺญิโน อุโปสถํ อกํสุ, ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิํสุฯ เตหิ อุทฺทิสฺสมาเน ปาติโมกฺเข, อถญฺเญ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉิํสุ พหุตราฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ

อิธ ปน, ภิกฺขเว, อญฺญตรสฺมิํ อาวาเส ตทหุโปสเถ สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ จตฺตาโร วา อติเรกา วาฯ